عوامل جمعیت شناختی موثر بر ازدواج موفق (بخش اول)

فاصله سنی مناسب همسران، یکی از عوامل پیش بینی کننده ازدواج موفق است. 
 

 لارسون و هولمن (۱۹۹۴) به مفهوم سازی عوامل جمعیت شناختی مانند سن ازدواج، میزان تحصیلات، درآمد، شغل، طبقه اجتماعی، نژاد و جنس به عنوان شاخص های بهبود روابط زناشویی پرداختند و مشخص کردند که میزان تحصیلات، درآمد، شغل و نژاد توانایی پیش بینی موفقیت ازدواج را دارند. نتایج برخی بررسی ها (ر.ک: جعفری، ۱۳۸۸) در پژوهشی با عنوان عوامل مؤثر بر رضامندی زناشویی هم نشان داد که بیش از ۶۰ عامل بر رضامندی زناشویی مؤثر است که یکی از آنها ویژگی های جمعیت شناختی (مانند سن هنگام ازدواج، فاصله سنی زوجین، سطح تحصیلات، طبقه اجتماعی هر یک از زوجین، مسائل مالی، شاغل بودن، استرس های شغلی، شاغل بودن هر دو زوج و تأثیر آن در تقسیم کار، تفاوت های نژادی، ازدواج های بین فرهنگی، ازدواج دوباره، زندگی مشترک پیش از ازدواج، والد بودن یا نبودن و تعداد فرزندان) بودند.
 

صدق آمیز (۱۳۷۶) هم پژوهشی با عنوان «بررسی عوامل مؤثر بر سازگاری زناشویی در شهر شیراز» انجام داد و وی گزارش کرد که متغیرهای سن زن، سن شوهر، سن زن هنگام ازدواج، تعداد فرزندان، تفاوت سنی زوجین، تفاوت تحصیلات مرد، تحصیلات زن، منزلت شغلی مرد، اشتغال زن، محل تولد زوجین، ازدواج دوباره زوجین، چگونگی آشنایی با همسر و نسبت خویشاوندی رابطه ای معنادار با سازگاری زناشویی دارند.
 

 بیشتر افراد سن خاصی را برای ازدواج در نظر می گیرند. مردان تمایل دارند زنانی را انتخاب کنند که بین سه تا پنج سال از خودشان جوان تر باشند (ناکس و شاخت، ۲۰۱۰). پژوهشگران بدین نتیجه رسیده اند که مردان قدرت انتخاب بیشتری دارند؛ زیرا هم می توانند از سن مشابه خود و هم سنی پایین تر انتخاب کنند.
 
نوابی نژاد (۱۳۸۶) بدون بیان شواهد (به نقل از کارشناسان خانواده)، مناسب ترین سن ازدواج دختران را بین ۱۸ تا ۲۲ سال و برای پسران بین ۲۴ تا ۲۸ می داند. از مطالعه منابع اسلامی مطلبی در مورد درستی تناسب سنی طرفین ازدواج به دست نمی آید، اما توصیف قرآن کریم از همسران بهشتی که آنان را هم سن و سال شوهران خود ترسیم می کند، ممکن است بیانگر آن باشد که هماهنگی سنی می تواند عاملی باشد تا همسران احساسات یکدیگر را کاملا درک کنند و زندگی با هم برای آنها لذت بخش تر باشد (مکارم شیرازی، ۱۳۷۰، ج ۲۳، ص۲۲۵؛ نقل از حسین خانی نایینی، ۱۳۸۹).
 

بانکی پورفرد و همکاران (۱۳۹۰) در پژوهشی با بررسی تفاوت سنی زوجین نشان دادند که در بیش از ۲۵ درصد ازدواج های سال ۱۳۸۸، اختلاف سنی زوج نسبت به زوجه بیش از هفت سال و نسبت ازدواج به طلاق در این ازدواج ها به شدت پایین (بین 7/4 تا 7) بود. بیشترین ازدواج (2/12درصد) در بین همسالان اتفاق افتاده که براساس نسبت ازدواج به طلاق، موفق ترین ازدواج ها هم بوده است.
 
در این پژوهش میانگین سنی ازدواج برای دختران ۲۲ سال و برای پسران ۲۶ سال در سال ۱۳۸۹ گزارش شده است. همچنین، این بررسی نشان دهنده آسیب پذیری کمتر ازدواج های با تفاوت سنی «دو سال کمتر مردان تا پنج سال بیشتر آنها» نسبت به سایر تفاوت ها بود. البته بهترین نتایج در تفاوت سنی یک تا دو سال به دست آمده است. ولدخانی و همکاران (۱۳۹۵) نشان دادند که تفاوت سنی تأثیر معناداری در کیفیت رابطه زناشویی ندارد.
 

 تحصیلات، به ویژه تحصیلات بالا، نه تنها زمینه ای برای آشنایی افراد برای ازدواج فراهم می کند، بلکه فرصتی برای ازدواج هم رشته ای ها با هم به وجود می آید (ناکس و شاخت، ۲۰۱۰). هماهنگی تحصیلی زمینه رابطه قوی تر زوجین را فراهم می کند (کلمیجن و فلاپ، ۲۰۰۱). برخی از پژوهش ها (مانند لویس و اوپنهایمر، ۲۰۰۰) نشان می دهد که دختران اگر نتوانند با همکلاس ها یا هم رشته ای های خود ازدواج کنند، آنگاه ترجیح می دهند با مردی از مقاطع پایین تر از خود ازدواج کنند.
 
در ایران نه تنها پژوهشی که مؤید آن باشد، یافت نشد؛ بلکه برخی پژوهش ها (از جمله فرودستان و همکاران، ۱۳۸۷) نشان می دهند که در ایران دختران برخلاف پسران مایلند با مردی در مقطع بالاتر از خود ازدواج کنند و نیز تجربه بالینی با زوجین در شرف ازدواج نشان می دهد که همسانی در رشته تحصیلی به نسبت مقطع اهمیت چندانی ندارد.
 
ادامه دارد...
 
منبع: مشاوره پیش از ازدواج، مسعود جان بزرگی، صص 165-166، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم، اول، 1397.