تلفن همراه به مهارت های اجتماعی کودکان آسیب نمی رساند

این روزهای کرونایی که بچه ها بیشتر وقت خود را در خانه سپری می کنند، والدین به دنبال یافتن روش هایی برای سرگرم کردن فرزندانشان هستند. تبلت، تلفن همراه، تلویزیون و رایانه، سریع ترین و البته راحت ترین راه حل ها محسوب می شوند.
 
اما آیا استفاده زیاد کودکان از این وسائل الکترونیکی بر توانایی آن ها در تعامل با دیگران تأثیر منفی نمی گذارد؟
 
مطالعه ای جدید که در یکی از دانشگاه های آمریکا انجام شده، نشان می دهد که کودکان نسل امروز اگرچه بخش زیادی از وقت خود را صرف کار با وسائلی همچون موبایل و تبلت و رایانه و ... می کنند، اما به اندازه نسل پیش، دارای مهارت اجتماعی هستند.
 

پژوهشگران بچه هایی که در سال 1998 (سال ها قبل از تولد فیسبوک) وارد کودکستان شده بودند را با کودکانی که تاریخ ورودشان به کودکستان سال 2010 بود، بر اساس ارزیابی هایی معلمان و والدین، مقایسه کردند.
 
در این مطالعه، 19150 کودک وارد شده به کودکستان در سال 1998با 13400 کودک که در سال 2010 وارد کودکستان شده بودند، مقایسه شد. در این بررسی ارزیابی والدین از کودکستان تا کلاس اول و ارزیابی معلمان از کلاس اول تا پنجم، استفاده شد.
 
در این مطالعه بیشتر بر ارزیابی معلمان تمرکز شد، زیرا این مطالعه طولی بود و تا کلاس پنجم ادامه داشت.
 

یافته ها نشان داد، از منظر معلم ها، مهارت های اجتماعی دانش آموزان بین سال های 1998 تا 2010، تفاوت چندانی نداشت.
 
حتی مهارت های اجتماعی دانش آموزانی که به شکلی افراطی از وسائلی مانند تلویزیون و رایانه استفاده می کردند نیز در مقایسه با دیگر کودکان، تفاوت چشمگیری نداشت.
 
به طور کلی محققان دریافتند که قرار گرفتن در معرض وسائل دارای صفحه نمایش، نمی تواند بر مهارت های اجتماعی بیشتر کودکان تأثیر منفی بگذارد. در واقع شواهد بسیار اندکی وجود دارد که نشان دهد استفاده از این ابزارها برای رشد مهارت های اجتماعی کودکان، مسأله ساز خواهد بود.
 
جالب است که مهارت های بین فردی و خودکنترل گری گروه 2010، بالاتر از گروه 1998 بود.
 

یادتان باشد که این مطالعه در واقع به تأثیر صفحات نمایش بر رشد اجتماعی کودکان 5 سال و بالاتر پرداخته است و چیزی در مورد سنین پایین تر نگفته است.
 
در سنین پایین تر از 5 سال، استفاده افراطی از وسائل الکترونیکی دارای صفحه نمایش، می تواند خطر ابتلا به اختلالات توجه را بالا ببرد. مطالعات زیادی به بررسی این موضوع پرداخته و بر تأثیر منفی این ابزارها بر رشد کودکان صحه گذاشته اند.
 
مطالعه ای به بررسی 2152 کودک پرداخت. این کودکان که در سن یک سالگی زمان زیادی را به صفحات نمایش نگاه می کردند، علائمی شبه اوتیسمی از خود نشان دادند.
 
مطالعه ای دیگر که در یکی از دانشگاه های آمریکا انجام شد نشان داد که نشستن نوزاد در مقابل صفحات نمایش و بازی کردن کمتر والدین با او با احتمال بروز علائم شبه اوتیسم در سال های بعد، ارتباطی مستقیم دارد.
 
البته این به معنای مبتلا شدن کودک به اوتیسم نیست و تنها علائم شبه اوتیسم در کودک بروز خواهد کرد.
 
از سویی باید توجه نمود که هر کودکی که به اوتیسم مبتلا شده و یا علائم شبه اوتیسمی را تجربه می کند، لزوماً به این خاطر نیست که در سنین نوزادی در معرض افراطی صفحات نمایش قرار گرفته است.
 

متخصصان می گویند که همه گیری ویروس کرونا فرصتی خوب را برای مطالعه در این زمینه فراهم آورده است. در این روزها بسیاری از والدین مجبورند در خانه کار کنند و در کنار کار کردن از کودکان خود نیز مراقبت نمایند.
 
در چنین شرایطی معمولاً بسیاری از والدین برای اینکه بتوانند به کار خود برسند، ممکن است بچه های خود در بیش از حد معمول مقابل صفحات نمایش بنشانند. همانطور که قبلاً هم گفته شد، بچه های کوچک نمی توانند آنچه را که از تعامل با والدین خود به دست آوردند از طریق صفحات نمایش بیاموزند.
 
اگر در مقابل بچه ها کاری را انجام دهید، احتمالاً آن ها یاد گرفته و تقلید می کنند ولی اگر همین کار شما را از طریق صفحات نمایش ببینند، تقلید نخواهند کرد. مثلاً اگر یک شیء را به کودک نشان داده و اسمش را بگویید، او آن کلمه را تکرار خواهد کرد ولی اگر همین را از یک صفحه نمایش ببیند، کلمه را یاد نخواهد گرفت. به این مشکل کاهش یادگیری گفته می شود.
 

محققان توضیح می دهند که در مطالعه بالا در رابطه با مهارت های اجتماعی، از اطلاعاتی استفاده شده که تا حدود زیادی تاریخ گذشته بوده اند و در مورد شرایط کنونی، پژوهشی انجام نشده است.
 
در حال حاضر بیشتر مردم جهان از تلفن های هوشمند استفاده می کنند، این در حالی است که در سال 2012، 35 درصد و در سال 2010، تنها 4 درصد مردم گوشی و یا تبلت شخصی داشتند. حتی در این روزها، بسیاری از کودکان نیز تبلت شخصی دارند.
 
در سال 2010، بیشتر بچه ها از گوشی های تلفن همراه ساده برای تماس یا پیام متنی استفاده می کردند و مانند امروز خبری از استفاده وسیع از تلفن های هوشمند نبود.
 

کارشناسان می گویند نور آبی ساطع شده از صفحه نمایش و استفاده از نرم افزارهای آنلاین می تواند میزان و کیفیت خواب را کاهش دهد.
 
استفاده افراطی از وسائل دارای صفحه نمایش، خصوصاً پس از غروب و حتی خیلی قبل از زمان خواب، می تواند به شدت بر کیفیت خواب تأثیر بگذارد.
 
نور آبی ساطع شده از صفحات نمایش تلفن همراه و یا رایانه و تلویزیون، می تواند به کاهش ملاتونین منجر شود. ملاتونین یا همان هورمون خواب، به تنظیم ساعت خواب و همچنین احساس خواب آلودگی، کمک زیادی می کند.
 
از سویی شما می توانید حتی پس از ورود به چرخه خواب، ساعت ها با ابزارهای دیجیتال آنلاین سرگرم شوید، بدون اینکه به خواب بروید، این در حالی است که در صورتی که وارد چرخه خواب شده باشید، تنها می توانید 20 دقیقه به کتاب خواندن ادامه دهید.
 
خواب ناکافی و بی کیفیت کودکان ارتباطی نزدیک با ابتلای آن ها به اختلال بیش فعالی، تحریک پذیری، اضطراب و بسیاری از مشکلات دیگر دارد.
 
سخن پایانی
محققان دریافته اند کودکانی که در سال 2010 وارد مدرسه شده اند، با وجود استفاده از تلفن های هوشمند و شبکه های اجتماعی، نسبت به دانش آموزان نسل قبل، در مهارت های اجتماعی مشکل خاصی نداشته اند.
 
البته متخصصان اشاره کرده اند که این نتایج  نمی توانند به شرایط کنونی تسری پیدا کنند، چرا که دسترسی کودکان به فضای مجازی و شبکه های اجتماعی در سال 2020 با سال 2010، به هیچ وجه قابل مقایسه نیست.
 
منبع: هلث لاین