آنچه از اختلال شخصیت خودشیفته باید بدانید

عزت نفس شکننده ای که بسیاری از افراد مبتلا به اختلال شخصیت خودشیفته، آسیب پذیری آن ها را نسبت به انتقاد به شدت بالا می برد.
 

اختلال شخصیت خودشیفته یا اختلال شخصیت نارسیستیک (NPD) یکی از انواع مشکلات شخصیتی است که در آن افراد مبتلا نسبت به توانمندی های شان، ادراکی غیر واقع بینانه ای داشته که در اصطلاح می گویند به نوعی دچار تورم روانی شده اند. نیاز عمیق به توجه و تکریم و احترام، آن ها را در رابطه با دیگران دچار مشکلات عدیده ای می کند و ناتوانی در همدلی کردن با افراد دیگر، باعث می شود که انسان هایی متکبر و مغرور به نظر برسند.

اگر از بستگان و نزدیکان فرد مبتلا به اختلال شخصیت خودشیفته خواسته شود تا او را توصیف کنند، شاید این گونه بگویند: «رفتارشان برخی اوقات بسیار غیر قابل حمل می شود، گویی عالم و آدم جمع شده اند تا فقط به نیازهای او را رفع و رجوع کنند. شاید بهتر باشد او را یک دیکتاتور بنامیم که برای دست یابی به خواسته هایش حتی به تحقیر و توهین هم متوسل می شود. به شدت به انتقاد حساس است و فکر می کند از سایر آدم ها رنگین خون تر است.»
 

اما به راستی پشت این همه نیاز کاذب به توجه، احساس مهم بودن و خود بزرگ بینی و احساس بی نظیر بودن چه چیزی وجود دارد؟ اعتماد به نفس دروغین و غیر حقیقی و عزت نفس شکننده ای که بسیاری از افراد مبتلا به اختلال شخصیت خودشیفته، آسیب پذیری آن ها را نسبت به انتقاد به شدت بالا می برد.  افراد مبتلا به اختلال شخصیت خودشیفته، در ارتباطات فردی و اجتماعی، موقعیت های شغلی و تحصیلی دچار مشکل می شوند. این افراد، در صورتی که نیاز به منحصر به فرد و برتری را در ارتباطات خود از اطرافیان دریافت نکنند، ناامید و غمگین می شوند و حتی می توانند در معرض خطر ابتلا به افسردگی نیز قرار بگیرند.
 

اختلال شخصیت خودشیفته معمولا با علائم زیر همراه است:
•    افراد مبتلا به اختلال شخصیت خودشیفته احساس اغراق آمیزی نسبت به توانمندی شان دارند.
•    نیاز به تحسین فراوان و تکریم دائمی در آن ها دیده می شود.
•    با فانتزی هایی نظیر قدرت، موفقیت، زیبایی یا شریک زندگی بی نقص همواره مشغول بوده و خیال پردازی می کنند.
•    باور دارند، ابر قهرمان هستند و باید با افرادی خاص از طبقه اجتماعی ویژه ارتباط برقرار کنند.
•    باور دارند، دیگران به آن حسادت می کنند یا خودشان به افراد دیگر رشک می برند.
•    رفتار، باورها و ایده های شان متکبرانه و پر نخوت است.
•    بهترین ها را برای خودشان می خواهند. برای نمونه بهترین خودرو، بهترین خانه و بهترین لباس ها باید برای آن ها باشد.
•    خود شیفته ها را به انواع مختلفی تقسیم کرده اند که از میان آن ها می توان به خود شیفته های عاشق پیشه، نخبه و غیر اخلاقی اشاره کرد.
 

عوامل ژنتیکی و تربیتی نقش مهمی در شکل گیری شخصیت خود شیفته ایفا می کنند. روابط آشفته والد فرزندی و پیام هایی که به طور مرتب با مضمون «دیده بشو» به کودکان القا می شود، از آن ها افرادی می سازد که با توهم همه چیز دانی و همه کار توانی وارد اجتماع می شوند و خود را از دیگران بالاتر می پندارند. از آن سو، والدینی که رابطه ای خالی از همدلی با فرزندان خود دارند، به کاهش عزت نفس آن ها دامن می زنند و این مسئله باعث می شود تا کودکان از مکانیزم های جبران و بروز رفتارهای خود شیفته وار برای مقابله با تصویر شکننده ای که از خود دارند اقدام کنند.
 

درمان بیماران مبتلا به اختلال خود شیفته می تواند بسیار چالش بر انگیز باشد چرا که آنان مجبور هستند در برابر خود بزرگ بینی و احساس کاذب مهم بودن بایستند. درمان های گروهی می تواند برای خود شیفته ها مناسب باشد، درمان های روان تحلیلی و طرحواره درمانی برای شکستن سوگیری های آسیب زا و پیش نویس های مخرب می تواند برای این گونه افراد موثر باشد.

منبع: مرکز مشاوره رهیاب - مریم بهریان