چه کنیم تا فرزندانمان مستقل بار بیایند؟

تصور کنید چه قدر زندگی برای شما آسان تر خواهد شد اگر بچه ها بعد از غذا خوردن ظرف های خود را جمع کنند، وقتی بین روز گرسنه شدند، خودشان یک ساندویچ آماده کرده و بخورند و یا بعد از بازی کردن اسباب بازی های خود را جمع کنند. البته آموزش استقلال و مسئولیت پذیری نه تنها زندگی را برای شما آسان تر می سازد، بلکه موفقیت آن ها در زندگی را نیز تأمین خواهد کرد.  
 
با این حال، آموزش استقلال به بچه ها ممکن است دشواری هایی را نیز به همراه داشته باشد. در ادامه به برخی راهبردها و روش های آموختن استقلال به فرزندان اشاره می کنیم. با ما همراه باشید.
 

بچه ها سعی می کنند تا زمانی که انتظارات بزرگ ترها، معقول و البته روشن باشد، آن ها را برآورده سازند. اگر انتظارات شما از بچه ها زیاد باشد، شک نکنید که از عهده آن ها برنیامده و کم کم بی خیال می شوند. از سویی اگر انتظارات شما خیلی اندک باشد، فرزند شما مسئولیت پذیری را نخواهد آموخت.
 
بنابراین سعی کنید انتظاراتی در حد معقول داشته باشید که فهمیدن آن نیز ممکن است به آزمون و خطا نیاز داشته باشد.
 
اگر مطمئن نیستید انتظاراتتان تا چه حد منطقی است، سعی کنید اندکی سطح آن ها را بالا برده و منتظر عکس العمل کودک باشید. اگر توانست از پس آن انتظار و مسئولیت برآید، احتمالاً انتخابتان درست بوده است.
 
همچنین باید انتظارات واضح باشند. مثلاً بگویید: «انتظار دارم خودت در عرض 5 دقیقه لباس هایت را بپوشی.» یا اینکه «انتظار دارم بعد از خوردن غذا، ظرف خود را داخل سینک ظرفشویی بگذاری.»
 

در بسیاری از موارد اینکه بخواهید خودتان کاری را انجام دهید، خیلی آسان تر از این است که انجام همان کار را به فرزند خود بسپارید. از سویی نگاه کردن به کودک، در حال تقلا و تلاش برای کاری که خودتان آن را با سادگی انجام می دهید، اصلاً کار ساده ای نیست!
 
اما باید بدانید در واقع با این کار وقت تلف نمی کنید، بلکه با آموزش کودک، در آینده او بسیاری از کارها را خودش انجام می دهد و در وقت شما نیز صرفه جویی خواهد شد.
 

بیشتر بچه ها اگر برنامه مشخصی برایشان در نظر گرفته شود، کارهایشان را بهتر انجام می دهند. داشتن برنامه به کودک این امکان را می دهد که بداند در چه زمانی چه کاری را باید انجام دهد و در واقع با این کار به صورت ناخودآگاه، نظم را نیز می آموزد.
 
به عنوان مثال یک برنامه صبحگاهی می تواند شامل موارد زیر باشد:
- لباس پوشیدن
- شانه کردن موها
- شستن دست و صورت
- خوردن صبحانه
- مسواک کردن دندان ها
- برداشتن کیف و رفتن به مدرسه
 
پس از مدرسه نیز می توانید این برنامه ها را برای کودک در نظر بگیرید:
- خوردن ناهار
- 30 دقیقه تماشای تلویزیون و یا بازی با رایانه و تبلت و ...
- انجام تکالیف مدرسه
- مرتب کردن اتاق
- خوردن شام
- انجام یک بازی (غیر الکترونیک)
- مسواک زدن و آماده شدن برای خواب
- مطالعه کتاب
- خوابیدن
 

اینکه به بچه بگوییم «اتاقت را مرتب کن» و یا اینکه «برای رفتن به مدرسه آماده شو»، ممکن است برای بچه ها خصوصاً آن هایی که سن و سال کمتری دارند، مقداری مبهم باشد. بنابراین باید جزء جزء مرتب کردن و یا آماده شدن برای مدرسه را از بچه ها بخواهید. مثلاً از او بخواهید که اسباب بازی های خود را در کمد و لباس های کثیفش را در حمام یا هر جایی که مشخص کرده اید بگذارد.
 
اگر کودک سواد خواندن و نوشتن دارد می توانید مراحل مرتب کردن اتاق را بر روی کاغذی نوشته و از او بخواهید مطابق آن اتاقش را مرتب کند و پس از انجام هر مرحله، مقابل آن کار یک تیک بزند. اگر هم سواد ندارد می توانید کارهایی که باید انجام دهد را برایش نقاشی کنید!
 
با انجام این کار هم کودک مراحل مرتب کردن اتاق را می آموزد و هم اینکه برای انجام دادن آن تشویق می شود، چرا که مرتب کردن اتاق برایش تبدیل به یک سرگرمی و سپس یک عادت خواهد شد.
 

توجه به کودک در هنگامی که مطابق میل ما رفتار نکرده و به وظایفش عمل نمی کند، خیلی ساده است و معمولاً همه ما این کار را انجام می دهیم. اما باید بدانید که توجه (هر چند که به همراه تنبیه باشد) می تواند رفتارهای بد کودک را تقویت نماید.
 
اما بیشتر ما وقتی فرزندمان همه کارها را خوب انجام می دهد، توجه کافی به او نداریم، در حالیکه توجه و تشویق از اصلی ترین روش های تقویت یک رفتار خوب است.
 
مثلاً می توانید به کودک خود بگویید «آفرین پسرم که امروز پس از خوردن شام ظرفت را داخل سینک گذاشتی!» البته باید تشویق و توجه، متناسب با سن کودک و با رعایت حد تعادل انجام شود.
 

وقتی کودک و یا نوجوان شما در انجام کارهایش مستقل عمل کرد، بهتر است با پاداش دادن به او، انگیزه اش را برای تکرار رفتارش، بالا ببرید. مثلاً اگر بچه شما در سنین قبل از مدرسه قرار دارد، می توانید برایش برچسب تهیه کنید و به ازای انجام هر وظیفه ای که بر عهده اش گذاشته اید، به او یک برچسب داده تا در جایی که قبلاً مشخص کرده اید بچسباند. و یا اگر فرزندتان بزرگ تر است، اگر در طول هفته اتاقش را تمیز و مرتب نگه داشته است، می توانید در پایان هفته، مقداری پول به او بدهید. اگر جایزه و پاداش غیرمنتظره و نامشخص باشد، احتمالاً تأثیر بیشتری خواهد داشت و فرزند شما در هفته آینده نیز با انگیزه بیشتری اتاقش را تمیز و مرتب خواهد کرد.
 

اگر برای یادآوری وظایف کودک مرتب به او غر بزنید و یا از او خواهش کنید، نه تنها مشکلی را حل نکرده اید، بلکه او را به خود وابسته تر خواهید کرد.
 
به عنوان مثال هرگز چنین جملاتی را به کودک نگویید: «اگر می خواهی جایزه بیشتری بگیری، یادت باشه بعد از شام اتاقت را مرتب کنی.»
 
اگر این کار را کردید، کودک عادت می کند بدون تذکرات شما، اتاقش را مرتب نکند و در واقع شرطی می شود. بلکه باید شما به طور کلی این قانون را برای او وضع کنید و او خودش وظایفش را به یاد بیاورد.
 
بنابراین، نق زدن و یا التماس و خواهش کردن از کودک، موجب می شود بیش از پیش به شما وابسته شوند.
 
منبع: Verywellfamily