برخی از این موقوفات در زمان حیات حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها انجام گرفته است؛ مانند موقوفه ام‌العیال، و برخی دیگر از این موقوفات در وصیت حضرت سلام‌الله‌علیها به امیرمؤمنان علیه‌السلام تعیین تکلیف شده است.
به گزارش راسخون به نقل از روابط عمومی سازمان اوقاف و امور خیریه، الگو که انتخاب کردی، باید راه و هدف و مرامت را نیز با او تطبیق دهی، باید همانند او شوی، در کم و زیاد، سخت و آسان، باید تمرین همانندی کنی؛ خصوصاً اگر الگویت کوثر عالم خلقت و یگانه بانوی معصوم عالم باشد .
حضرت زهرای مرضیه سلام‌الله‌علیها در مدت کوتاه عمرشان، هر آنچه که لازم بود به ما به عنوان شیعیان و رهروانشان بیاموزند، آموخته‌اند؛ از حیا و عفاف و همسرداری و تربیت فرزند و نقش‌های اجتماعی، تا بینش و درک سیاسی و حمایت از ولی زمان و...؛ این ما هستیم که باید به این حیات طیبه نگاهی دقیق داشته باشیم و قدم به قدم آن را چراغ راه و نقشه مسیرمان قرار دهیم .
ازآن‌جاکه این الگوهای آسمانی، تمام جزییات دین و دستورات واجب و مستحب آن را اجرایی می‌کنند، به دنبال نمونه‌هایی از این اقدام در سیره معصومین، به موقوفاتی برخوردیم که از طرف حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها صورت گرفته بود .
* دارایی‌های حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها
علامه مجلسى از قول سيدبن‌طاووس به فرزندش نقل می‌کند: «پسرم، موقوفات و صدقات جده‌ات فاطمه زهرا سلام‌الله‌علیها همانند العوالى -حيطان سبعه- و... از اموالى بود كه رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم آنها را بدون جنگ و درگيرى مالك گرديد و كسى در آن شريك نبوده و ملك خالص آن حضرت و فئ محسوب می‌شد. پيامبر خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم آنها را در زمان حيات خويش به صورت هبه (بخشش) به دخترش واگذار كرد و فاطمه مرضیه سلام‌الله‌علیها نیز آنها را در راه خدا وقف نمود... در ارزش آنها همين‌قدر بس كه بعضى از آن اموال سالانه بين 24000 تا 70000 درهم درآمد داشته است.» (1)
* موقوفات حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها
برخی از این موقوفات در زمان حیات حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها انجام گرفته است؛ مانند موقوفه ام‌العیال، و برخی دیگر از این موقوفات در وصیت حضرت سلام‌الله‌علیها به امیرمؤمنان علیه‌السلام تعیین تکلیف شده است. حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها در وصیت خود چنین فرمودند: «زمين‌ها و باغ‌هاى ديوارشده هفت‌گانه: العواف، الدلال، البرقه، المثيب، الحسنى، الصافيه و مشربه ام ابراهيم، در اختيار على‌بن‌ابى‌طالب علیه‌السلام است و چنان‌چه او از دنيا رفت، در اختيار فرزندم حسن‌بن‌على قرار می‌گيرد و چنان‌چه او از دنيا رفت، در اختيار فرزند ديگرم حسين‌بن‌على خواهد بود و بعد از او در اختيار بزرگ‌ترين فرزندانم قرار خواهد گرفت.» (2)
الف- ام‌العيال: چشمه‌اى است كه به بركت آن روستايى بزرگ در كنارش ساخته شده است. اين روستا در نزديكى قلعه‌هاى «آره» كه بين راه مكه و مدينه است، واقع شده و در آن روزگار بيش از 20000 نخل خرما داشته است. امروز هم در آن‌جا ميوه‌هاى مختلف مانند ليمو، انگور، موز به عمل می‌آيد؛ ام‌العيال در يكصد و هفتاد كيلومترى مدينه منوره قرار دارد (3). اين چشمه و اين سرزمين از سوى صديقه طاهره سلام‌الله‌علیها وقف سادات حسينى گرديده است (4).
ب- العواف: جايگاه وسيعى در نزديكى شهر مدينه است كه مردم آن اموال خويش -گوسفندان و شتران و...- را در آن جا نگهدارى می‌كردند (5) .
ج- الصافيه: اين باغ در قسمت شرقى مدينه واقع شده و به قطعه زهيره معروف است (6). اين مكان از جمله اموالى بود كه از يهود بنى‌قريظه به‌دست آمد و چون هيچ‌گونه درگيرى وجود نداشت، جزو اموال خالص پيامبر خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم که كسى در آن سهمى نداشت محسوب شده و پيامبر آن را به دخترش فاطمه سلام‌الله‌علیها واگذار كرده و ایشان هم آن را وقف نمود .
د- الدلال: قطعه زمينى در قسمت شرقى مدينه قبل از صافيه است. امام باقر علیه‌السلام فرمود: دلال متعلق به يك زن از يهودیان بنى‌نضير بود كه سلمان در نزد او در بردگى به‌سر می‌برد. آن زن طى قراردادى با سلمان بنا را بر اين گذاشت كه اگر سلمان آن سرزمين را احيا و درختكارى کند، او را آزاد نمايد؛ رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم از اين پيمان و قرارداد آگاه شد، به سلمان كمك كرد و در مدت كوتاهى درختان بزرگ شدند و به ثمر نشستند. پس از مدتى كه اسلام قدرت پيدا كرد، آن سرزمين به عنوان غنيمت به تصرف پيامبر خدا درآمد و پيامبر آن را به دخترش فاطمه داد و او نیز آن را در راه خدا وقف کرد (7).
هـ- البرقه: اين باغ در قبله مدينه به سمت مشرق قرار گرفته و از اموال يهود بنى‌قريظه محسوب می‌گرديد؛ لكن بعد از اين‌كه به دست رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله‌سلم افتاد، سلمان در آن درختكارى كرد و بعد هم به فاطمه واگذار شد كه آن حضرت آن را وقف بر بنى‌هاشم و بنى‌المطلب کرد (8)
و- الميثب: مکان المیثب مشخص نيست، اما از جمله غنایمى است كه بدون جدال به دست پيامبر افتاد. او هم آن را به دختر خويش داد و او نیز آن را وقف کرد (9)
ز- حسنى: مکانی در نزديكى الدلال است که به «الحسينيات» مشهور است (10)
ح- مشربه ام‌ابراهيم: در آخر باب العوالى مدينه منوره، بستانى است كه ام‌ابراهيم -ماريه قبطيه- همسر رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم را در آن‌جا فرزندش ابراهيم را به دنيا آورد و بدين جهت مشربه ام‌ابراهيم نام گرفت (11)
گفته‌اند که این باغ‌های هفت‌گانه متعلق به عالم انديشمند و متعهد یهود بنى‌نضير، مخيريق بود که او نیز اعلام کرد: «دارایى‌هاى من در اختيار محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم خواهد بود تا هر كجا می‌خواهد و صلاح می‌داند، مصرف كند.» (12) اموالی که به فرموده امام رضا علیه‌السلام «رسول خدا آنها را وقف بر فاطمه کرد و سپس فاطمه آنها را بر بنى‌هاشم و بنى‌المطلب وقف کرده است.» (13)
منابع :
1.مجلسی، بحارالانوار، ج29، ص123، ح 5 .
2.کلینی، فروع كافى، ج7، ص 48، ح 5/ بحارالانوار، ج43، ص235، ح1 .
3.عاتق بنغيثبلادى، معجم معالم الحجاز، ج1، ص21 .
4.معجم معالم الحجاز، ج6، ص194 .
5.ابن شبه نمیری بصری، تاريخ المدينه المنوره، ج1، ص174 .
6.بحارالانوار، ج22، ص299 .
7.همان، ج22، ص300 .
8.همان، ج22، ص300 .
9.معجم معالم الحجاز، ج8، ص309 .
10.علی بن احمد سمهودی، وفاءالوفا باخبار دار المصطفى، ج4، ص1291 .
11.تاريخ المدينه المنوره، ج1، ص173/ بحارالانوار، ج22، ص299/ وفاءالوفا، ج4، ص1291 .
12.وفاء الوفا، ج3، ص990 و 825 .
13.فروع كافى، ج7، ص47 و 48، ح1- 4 .
14.احمد زمانى، ماهنامه كوثر، شماره 8
/2759/
