مدیریت انرژی واحدهای صنعتی در مسیر جهش تولید
تقاضا برای انرژی طی سالهای اخیر به طرز چشمگیری افزایش یافته است. افزایش جمعیت باعث افزایش نیاز به انرژی شده است که به همراه صنعتی شدن، تولید و تقاضا را در یک شرایط نامتوازن قرار داده است. بر هیچ کس پوشیده نیست، آنچه که باعث تضمین توسعه پایدار در هر جامعه ای میشود حفظ منابع انرژی و مدیریت صحیح مصرف آن ماست.بنابراین مدیریت انرژی امروزه مهمترین ابزار برای تولید، توزیع و مصرف انرژی است، از طرفی ابزاری جهت مواجه با افزایش بیرویه مصرف و بهینه سازی و انتخاب الگوی صحیح مصرف نیز محسوب میشود. علاوه براینها مدیریت انرژی و بهینه سازی مصرف آن میتواند در استمرار رشد اقتصادی، کاهش تخریب منابع انرژی، کاهش اثرات استفاده ناصحیح از انرژی بر محیط زیست و جامعه و کنترل هزینه های انرژی موثر باشد. (1)
علاوه بر موارد بالا میتوان گفت استفاده بهینه از انرژی به معنی صرفه جویی در انرژی یعنی استفاده انرژی کمتری برای انجام همان کار است و موجب از بین بردن اتلاف انرژی، کاهش انتشار گازهای گلخانه ای، کاهش تقاضا برای واردات انرژی و کاهش هزینه های خانگی و اقتصادی میشود.
.jpeg "15 نکته برای مدیریت انرژی واحدهای صنعتی در مسیر جهش تولید")
مدیریت انرژی واحدهای صنعتی
وقتی از مدیریت انرژی میگوییم اولین چیزی که به ذهن شما میرسد چیست؟ احتمالا صرفه جویی در استفاده است. ولی آیا تا به حال به عنوان یک مصرف کننده انرژی خانگی یا صنعتی، توجهی به شیوههای این صرفه جویی و تاثیر آن بر اقتصاد و به تبع آن در تولید داشته اید؟ آیا تابه حال به این فکر کرده اید که با یک عایق کاری ساده یا تغییر حامل انرژی در کارگاه صنعتی خود چه میزان میتوانید در جهت رونق اقتصادی جامعه، راندمان تولید خود را بالابرده و هزینه ها را کاهش دهید؟با توجه به نامگذاری امسال به عنوان سال جهش تولید و تاثیر مستقیم مدیریت و بهینهسازی مصرف انرژی بر اقتصاد کشور و رونق تولید در راستای رسیدن به اهداف سیاستگذاری شده سال جهش تولید سعی بر این داریم در این مقاله راهکارهایی جهت مدیریت انرژی در واحدهای صنعتی را ارائه کنیم.
اگر بخواهیم به طورکلی از یکسری راهکارها جهت بهبود کارآیی در هر بخش از اقتصاد، اعم از ساختمان، حمل و نقل، صنعت یا تولید انرژی نام ببریم، می توان به استفاده از انرژی تجدیدپذیر به عنوان یک سوخت ارزان و کاهش استفاده از سوخت فسیلی، ارتقا عایق ساختمانی، استفاده از لامپ LED، استفاده از لوازم با مصرف پایین، بهره وری از شبکه هوشمندکه باعث افزایش بهره وری در تولید، توزیع و مصرف برق می شود، استفاده از حمل ونقل عمومی، دوچرخه و وسایل نقلیه هیبریدی و برقی، استفاده از حمل و نقل ریلی و ... اشاره کرد. (2)
حال آنچه در این میان اهمیت دارد این است که در سال جهش تولید و در راستای مدیریت انرژی باید تغییر فرهنگی جهت استفاده از انرژی جایگزین و صرفه جویی انرژی به وجود بیاید. در واقع باید گفت عوامل اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی به عنوان مولفه های مهم، در بهینه سازی مصرف و مدیریت آن تاثیرگذار هستند.
.jpeg "15 نکته برای مدیریت انرژی واحدهای صنعتی در مسیر جهش تولید")
وضعیت ایران در شاخصهای مدیریت انرژی
بررسیها حاکی از آن است که با توجه به شاخصهای انرژی، کشور ما در مصرف انرژی وضعیت مناسبی ندارد. این وضع نامناسب در تمام بخـشها ازجمله سـاختمان، حمل و نقل و صنعت مشاهده میشود. قیمت حاملهای انرژی و عواملی مانند عـدم استفاده از تکنولوژی روز در کارخانجات، ساختمانسازی، کشاورزی و حمل و نقـل باعـث شـده است که مصرف سرانه انرژی در کشورمان در مقایسه با سایر کشورهای در حال توسعه بسیار بالا باشد.نکته دیگری که ایران را در وضع نامناسبی از لحاظ مدیریت انرژی قرارداده است، پیش بردن مدیریت به سوی مدیریت عرضه انرژی است. درحالی که در کشورهای پیشرفته مدیریت به سمت تقاضای انرژی نیز رفته است که همین شکل مدیریت و تلاش برای استفاده بهینه از انرژی در تمام کشورهای پیشرفته دنیا از عوامل پیشرفت و توسعه صنعتی پایدار بوده است.
نکته دیگر که بسیار حائز اهمیت است توجه به بهینه سازی مصرف انرژی در راستای مدیریت آن است. بهینه سازی مصرف مخصوصا هنگامی که رابطه بین انرژی با محیط زیست مورد مطالعه و بررسی قرار میگیرد بیشتر خودنمایی میکند. اگر قرار است در مسیر توسعه پایدار که توسعهای انسان محور و برپایه دانش است حرکت کنیم، باید در جهت استفاده صحیح و بهینه از تمامی منابع و امکانات موجود برنامهریزی بلندمدت، قابل اجرا و واقع بینانه داشته باشیم.
15 نکته برای مدیریت انرژی واحدهای صنعتی
در سطح جهانی، بخش صنعت مسئولیت تقریباً یک چهارم از کل انرژی مصرفی را بر عهده دارد. بنابراین، بهبود بهره‌وری انرژی در بخش صنعت در بسیاری از کشورها در اولویت قرار دارد. سرمایه گذاری برای بهبود بهره وری انرژی صنعتی میتواند موجب صرفه جویی در مصرف انرژی و کاهش آلودگی محیط زیست شود. با این وجود، در بسیاری موارد موانع اطلاعاتی، مالی و نظارتی مانع از دستیابی کامل بنگاههای اقتصادی به بهبود بهره وری انرژی میشوند. (3).jpeg "15 نکته برای مدیریت انرژی واحدهای صنعتی در مسیر جهش تولید")
1.اولین و مهمترین موضوعی که در رابطه با مدیریت انرژی در واحدهای صنعتی باید بدان پرداخته شود برنامه ریزی استفاده از انرژی است. سازمانهایی که انرژی را با موفقیت مدیریت می کنند، فرایندهای تجاری را برای برنامه ریزی، نظارت و کنترل استفاده از انرژی دارند؛ دقیقاً مانند سایر اولویت‌های شرکت مانند کار، مواد و سایر هزینه ها.
2.یکی از موانع در مدیریت انرژی، در این امر است که مشخص نیست مسئولیت مدیریت آن با چه کسی است. با انتخاب نماینده از هر بخش بنگاه صنعتی میتوان یک تیم مدیریت انرژی ایجاد کرد که این تیم میتواند نظارتی بر مصرف انرژی در کل تاسیسات داشته باشند و راهکارهایی جهت بهبود امور ارائه کنند.
3.انجام ممیزی انرژی که میزان انرژی هر بخش را تعیین میکند و درواقع مجموعه اقداماتی است برای شناسایی و چگونگی مقادیر مصرف انرژی که به شناسایی اوج مصرف درطول سال کمک خواهد کرد. ممیزی انرژی به تعیین وضعیت کمی و کیفی انرژی میپردازد که درنهایت منجر به ارائه توصیه هایی برای ارتقا بازده انرژی میشود.
4.مدیریت بار و انرژی با استفاده از برنامه زمانی استراتژیک برای بعضی از ماشین آلات، خارج از زمان اوج مصرف؛ در واقع ماشین آلاتی که برای اجرا به بیشترین انرژی نیاز دارند باید خارج از ساعت اوج مصرف کار کنند. زیرا کار کردن در ساعات اوج مصرف تا 30 درصد مبلغ قبض ماهانه را بالا میبرد.
5.بهینه سازی کمپرسورهای هوا که معمولا یا طراحی ضعیفی دارند یا به صورت نادرست نگهداری میشوند و یک نشت کوچک در آنها میتواند هزینه گزافی بر دوش واحد صنعتی بگذارد. بنابراین با یک هزینه کمتر میتوان به صورت دورهای آنها را چک کرد.
6.تمیز کردن منظم و نگهداری برنامه ریزی شده از تجهیزات الکتریکی و مکانیکی به بهینه سازی عملکرد و طول عمر آنها کمک میکند که میتواند به صرفه جویی در مصرف انرژی تبدیل شود.
7.تهویه هوا و تعویض سیستم گرمایشی و سرمایشی که عمر آن بیش از ده سال است در صرفه جویی انرژی و کم شدن قبض مصرفی کمک شایانی میکند.
.png "15 نکته برای مدیریت انرژی واحدهای صنعتی در مسیر جهش تولید")
8.عایق کاری به عنوان سدی در برابر تغییر دما عمل میکند و گرم نگه داشتن محل کار در زمستان و خنکتر شدن در تابستان را بسیار آسانتر میکند. این موضوع یکی از کاربردیترین و مقرون به صرفه‌ترین روشها برای کارآمدتر ساختن تأسیسات است.
9.استفاده از ساختمانهای هوشمند یعنی ساختمانهایی که دارای کنترل و سیستم کامل خودکار هستند. سیستمهای هوشمند سازی ساختمان باعث صرفه جویی در هزینه‌های انرژی می شوند.
10.تعمیر به موقع و خاموش کردن تجهیزات اداری مانند چاپگر، مانیتور، رایانه و دستگاه‌های کپی در صورت عدم استفاده، هزینه انرژی را تقریبا تا 40٪ کاهش می دهد.
11.درکنار بهینه سازی مصرف انرژی الکتریکی، بهره گیری از شکلهای جدید انرژی مانند انرژی خورشیدی، بادی، پیل سوختی یا ذخیره کننده های انرژی الکتریکی مانند باتریها و ابرخازنها به دلیل ارزان و در دسترس بودن بسیار مورد توجه قرار گرفته است. در سال جهش تولید باید برنامهریزی لازم در خصوص بهره بردن از این شکل انرژی جهت مدیریت بهینه انرژی در مراکز صنعتی صورت پذیرد.
12.ارتقا سطح کیفی استانداردها و همگام شدن با استانداردهای بین المللی و ملزم کردن صنایع به اعمال و ارتقای استاندرادهای کیفی مانند استاندارد سری ایزو و...
13.نصب سیستمهـای کنتـرل کننـده موضــــعی ماننــــد شــــیرهای ترموستاتیک بر روی رادیاتورها و نصب سیستمهای کنتـرل مرکـزی هوشــمند و مجهــز بــه سنــسور اندازه گیری دمای هوای محـیط در موتورخانه ها. (4)
.jpeg "15 نکته برای مدیریت انرژی واحدهای صنعتی در مسیر جهش تولید")
14.ایجاد تغییر در حاملهای انرژی و اجرای صحیح و اصولی برنامه های بهینه سازی مصرف حاملهای انرژی که آثار آن در تمام بخشهای صنعت و بهبود محیط زیست قابل رویت است. (4)
15.درکنار به روزرسانی تجهیزات و استفاده از انرژیهای نو و ... نقش نیروی انسانی در مدیریت انرژی را نباید دستکم گرفت بلکه باید به آن بیش از هر چیز دیگر اهمیت داد. واحدهای صنعتی باید یک برنامه مدون جهت تقویت دانش فنی، آموزش نیروی انسانی ماهر و کارآمد و توسعه فرهنگ کارگروهی نیز داشته باشند.
آینده مدیریت انرژی
پیش بینی اینکه در آینده مصرف انرژی چندبرابر شود دور از ذهن نیست و اینکه نیاز به مدیریت انرژی به شیوه معمول پاسخگو نباشد هم دور از باور نیست. آنچه که همگان بر آن اتفاق نظر دارند این است که این شیوه مدیریت انرژی در زمان نسبتا کوتاهی دیگر کارآمد نخواهد بود و دنیا به سمت مدیریت هوشمند انرژی پیش میرود.منظور از مدیریت هوشمند انرژی با توجه به گسترش فناوریها و بهبود برنامه ریزی ها، فراهم کردن بستر مناسب برای کنترل و بهینه سازی انرژی در زمینه‌های گرمایش، تهویه، روشنایی، اطفاء حریق و ... با فرآیندهای خودکار و نظارت از راه دور است. یکی از این فرایندها که امرزه موردتوجه قرار گرفته است و کشورهای پیشرفته به سمت آن گامهای مهمی برداشتهاند و برنامه ریزی بلند مدتی برای آن دارند، بهره مندی از اینترنت اشیا برای مدیریت و بهینه سازی مصرف انرژی است.
ردپای اینترنت اشیا را میتوان در حوزه انرژی برق، گاز، نفت و... مشاهده کرد. برای نمونه استفاده از کنتورهای هوشمند یا شبکه توزیع هوشمند برق در صنعت برق، نمونه‌ای از کاربرد اینترنت اشیا هستند. از دیگر موارد کاربرد اینترنت اشیا میتوان ساخت خودروهای هوشمند، همچنین ساخت نیروگاهها و سکوهای نفتی و تجهیزات حفاری را ذکر کرد.
شاید یکی دیگر از شیوه های مدیریت انرژی در آینده نه چندان دور ایجاد شهر هوشمند باشد. آنچه مسلم و پرواضح است اینکه در آینده مداخله انسان در مدیریت انرژی کمتر میشود و کارها به دست فناوریهای هوشند سپرده میشود که میتواند هر شی در هرمکان و زمانی را به هم مرتبط کند و محاسبات و نظارت بر مصرف انرژی را تحت کنترل خود در آورد.
آنچه که در دنیا امروزه مطرح است و بسیار هم مورد توجه قرار دارد عبارت است از خانه هوشمند، شهر هوشمند، شبکه های هوشمند، اینترنت اشیا، روشنایی هوشمند، هوش مصنوعی و استفاده از انرژیهای پاک و تجدید پذیر و... حال با توجه به اینکه در سال جهش تولید هستیم و با توجه به اوضاع اقتصادی و تحریمها بهتر است آنچه در دنیا به عنوان مدیریت نوین انرژی مورد توجه قرار گرفته است مورد مطالعه قرار گیرد تا با مدیریت درست و بهینه سازی مصرف بتوانیم انرژی را به عنوان سرمایه ملی و مهم به دست آیندگان هم برسانیم و علاوه بر آن در هزینه ها هم صرفه جویی شود تا به هدف رونق اقتصادی هم دست یابیم.
.png "15 نکته برای مدیریت انرژی واحدهای صنعتی در مسیر جهش تولید")
نتیجه گیری و جمع بندی
در واقع، مدیریت انرژی یک چالش سه بعدی است: کاهش مصرف، دستیابی به نرخهای پایین و بهینه سازی مصرف. خوشبختانه میتوان با تغییرات رفتاری و برنامهریزی صحیح، فضایی ایجاد شود تا از انرژی بیشتری با نرخ کمتری استفاده کنیم. (5)امید است با دستیابی به فناوریهای جدید و برنامه ریزی بلند مدت هم بتوان در مصرف انرژی صرفه جویی کرد هم با دستیابی به مدیریت هوشمند انرژی، در اقتصاد شکوفایی حاصل نمود. در راستای همگامی با دنیا و با توجه به ظرفیتهای موجود، آنچه که در مدیریت نوین باید به آنها توجه شود دومقوله انرژی تجدیدپذیر و اینترنت اشیا هستند که در آینده خیلی نزدیک، دنیا را دچار تحولی عظیم میکنند.
پی نوشتها
1.www.shaygangroup.com
2. www.eesi.org
3. www.slideshare.net
4.www.igm.doe.ir
5. www.fmamfg.org
.jpg "5 ابزار ضروری برای زنده ماندن در صعودهای زمستانی")
