عضویت العربیة English
شنبه، 8 ارديبهشت 1403 ( سال مهار تورم و رشد تولید )
حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها: هرکه عبادت‌هاى خالصانه‌اش را نزد خداوند بفرستد، خداوند بهترین مصلحت‌ها را بر او فرو فرستد. مجموعه ورّام ج 2 ص 108
شرح حدیث
پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله به امام علی علیه السلام فرمودند:
یا علی، اوُصیکَ بِوَصیةٍ فَاحفَظها فَلا تَزالُ بِخَیرٍ مَا حَفِظتَ وَصِیتی. یا عَلِی مَن کَظَمَ غَیظاً وَ هُوَ یقدِرُ عَلی اِمضَائِهِ أعقَبَهُ اللهُ یومَ القِیامَةِ أَمناً وَ ایماناً یجِدُ طَعمَهُ.
ای علی، سفارشی به تو می‌کنم و آن را حفظ کن، زیرا اگر این سفارشم را حفظ کنی پیوسته در خیر و نیکی هستی. ای علی، کسی که خشمش را که بتواند آن را انجام دهد فرو ببرد، خداوند در روز قیامت امنیت و ایمانی به او می‌دهد که مزّه‌اش را می‌چشد.
بحارالانوار، ج 77، ص 46
پیامبر اکرم صلّى الله علیه و آله فرمودند:
عَن الزُّهری عَن اَنَسِ بنِ مالِک: قالَ رَسولُ اللهِ صلّی الله علیه و آله: مَا مِن بَیتٍ اِلّا وَ مَلَکُ المَوتِ یقِفُ عَلی بَابِهِ کُلَّ یومٍ خَمسَ مَرّاتٍ فَإذا وَجَدَ الإنسانَ قَد نَفَدَ اَجَلُهُ وَ انقَطَعَ اُکُلُهُ اَلقی عَلَیهِ المَوتَ فَعَشِیتهُ کُرُباتُهُ وَ غَمَرَتهُ غَمَراتُهُ فَمِن اَهلِ بَیتِهِ النّاشِرَةُ شَعرَها وَ الضّارِبَةُ وَجهَها الصّارِخَةُ بِوَیلِها الباکِیةُ بِشَجوِها فَیقُولُ مَلَکُ المَوتِ: وَیلَکُم مِمَّ الجَزَعُ؟ وَ فیمَ الفَزَعُ؟ وَاللهِ مَا اَذهَبتُ لِأَحَدٍ مِنکُم مالاً وَ لاقَرَّبتُ لَهُ اَجَلاً وَ لااَتَیتُهُ حَتّی اُمِرتُ وَ لاقَبَضتُ رُوحَهُ حَتّی استَأمَرتُ. وَ اِنَّ لی اِلَیکُم عَودَةً ثُمَّ عَودَةً حَتّی لااُبقِی مِنکُم اَحَداً. ثُمَّ قالَ رَسولُ اللهِ صلّی الله علیه و آله: وَالَّذی نَفسی بِیدِهِ لَو یرَونَ مَکانَهُ وَ یسمَعونَ کَلامَهُ لَذَهَلُوا عَن مَیتِهِم وَ بَکَوا عَلَی نُفُوسِهِم. حَتّی اِذَا حُمّلَ المَیتُ عَلی نَعشِهِ رَفرَفَ رُوحُهُ فَوقَ النَّعشِ وَ هُوَ ینادی: یا اَهلی وَ وُلدی لاتَلعَبَنَّ بِکُمُ الدُّنیا کَما لَعِبَت بی. جَمَعتُهُ مِن حُلِّهِ وَ مِن غَیرِ حُلِّهِ وَ خَلَّفتُهُ لِغَیری وَ المُهَنَّاُ لَهُ وَ التَّبَعاتُ عَلَی فَاحذَرُوا مِن مِثلِ ما نُزِّلَ.
زُهری از انس بن مالک روایت کرده است که رسول خدا صلّی الله علیه و آله فرمود: هیچ خانه‌ای نیست مگر اینکه فرشته‌ی مرگ بر درِ آن خانه در شبانه‌روز پنج بار می‌آید نگاه می‌کند که ببیند آیا عمر صاحب این خانه و کسانی که در آن هستند تمام شده؟ اگر دید پیمانه سرآمده و روزی او تمام شده است، مرگ را بر او می‌اندازد و چون سکرات و سختی‌های مرگ تمام وجود او را می‌پوشاند؛ سروصدای اهل خانه بلند می‌شود، موها پریشان می‌گردد، بر سروصورت می‌زنند و گریه می‌کنند؛ ملک الموت می‌گوید: وای برشما، از چه جزع و فزع می‌کنید؟ به خدا سوگند، مال کسی را نبرده‌ام، اجل او را نزدیک نساخته‌ام، من بدون دستور نزد شما نیامده‌ام، بلکه به امر دیگری قبض روح می‌کنم. من باز مکرّراً به سوی این خانواده برمی‌گردم تا کسی از این خانواده باقی نمانَد. سپس حضرت فرمود: قسم به کسی که روح و جان من در دست اوست، اگر جایگاه ملک الموت را که بر درِ خانه ایستاده است ببینند و سخن او را بشنوند، مرده‌شان را فراموش می‌کنند، بلکه برای خودشان اشک می‌ریزند. تا این میت را بر تابوت حمل می‌کنند روح میت بالای تابوت می‌رود بال و پر می‌زند و فریاد می‌کشد ‌ای خانواده‌ی من، ‌ای فرزندان من، دنیا با شما بازی نکند چنانکه با من بازی کرد. من از حلال و حرام جمع کردم و برای دیگران گذاشتم، خوشی و شادیش را برای آنها امّا مسؤولیت‌هایش برای من مانده است. بترسید از اینکه مثل آنچه بر من نازل شد بر شما هم فرود آید.
بحارالانوار، ج 77، ص 188
پیامبر اکرم صلّى الله علیه و آله فرمودند:
عَن أبی هُرَیرَةٍ: قالَ رَسولُ اللهِ صلّی الله علیه و آله: اَلا اِنَّ الدُّنیا قَدِ ارتَحَلَت مُدبِرَةً وَالآخِرَةَ قَدِ احتَمَلَت مُقبِلَةً اَلا وَ اِنَّکُم فی یومِ عَمَلٍ لاحِسابَ فیهِ وَ یوشَکُ اَن تَکونُوا فی یومِ حِسابٍ لَیسَ فیهِ عَمَلٌ. وَ اِنَّ اللهَ یعطِی الدُّنیا مَن یحِبُّ وَ یبغِضُ وَ لایعطِی الآخِرَةَ اِلّا لِمَن یحِبُّ وَ إِنَّ لِلدُّنیا أبناءٌ وَ لِلآخِرَةِ أبناءٌ فَکُونُوا مِن أبناءِ الآخِرَةِ وَ لاتَکُونُوا مِن أَبناءِ الدُّنیا، اِنَّ شَرَّ ما اَتَخَوَّفُ عَلَیکُم: اتّباعُ الهَوی وَ طولُ الاَمَلِ فَاتِّباعُ الهَوی یصرِفُ قُلُوبَکُم عَنِ الحَقِّ وَ طُولُ الأمَلِ یصرِفُ هِمَمَکُم اِلَی الدُّنیا وَ مَا بَعدَهُمَا لِأحَدٍ مِن خَیرٍ یرجاهُ فی دُنیا وَ لا آخِرَة.
از ابوهریره روایت شده است که پیامبر صلّی الله علیه و آله فرمود: آگاه باشید که دنیا (بار سفر را بسته و) پشت کرده و رفته و آخرت (پربار) در حال آمدن است. بدانید شما در روزی هستید که روز عمل است و حسابی در کار نیست و به زودی روزی فرامی‌رسد که روز حساب است، نه عمل. خدا دنیا را به دوست و دشمن خود می‌دهد و آخرت را تنها به دوستان خود عطا می‌کند. هر یک از دنیا و آخرت فرزندانی دارند. پس (بکوشید) شما از فرزندان آخرت باشید نه از فرزندان دنیا. به درستی بدترین چیزی که برای شما از آن می‌ترسم دو چیز است. پیروی از هوای نفس و آرزوهای دور و دراز. پیروی هوی دل‌هایتان را از مسیر حق منحرف می‌گردانَد و درازی آرزو، تمام فکر شما را متوجّه دنیا می‌کند. هر که این دو صفت را داشت هیچ خیر و سعادتی، نه در دنیا و نه در آخرت نصیب او نخواهد شد.
بحارالانوار، ج77، ص 188
پیامبر اکرم صلّى الله علیه و آله فرمودند:
عَن ابنِ عَبّاس: سَمِعتُ رَسولَ اللهِ صلّی الله علیه و آله یقولُ: اِنَّهُ مَا سَکَنَ حُبُّ الدُّنیا قَلبَ عَبدٍ اِلّا التاطَ فیها بِثَلاثٍ: شُغلٍ لاینفَدُ عَناؤُهُ وَ فَقرٍ لایدرَکُ غِناهُ وَ اَمَلٍ لاینالُ مُنتَهاهُ. اَلا اِنَّ الدُّنیا وَ الآخِرَةَ طالِبَتانِ وَ مَطلوبَتانِ فَطالِبُ الآخِرَةِ تَطلُبُهُ الدُّنیا حَتّی یستَکمِلَ رِزقَهُ وَ طالِبُ الدُّنیا تَطلُبُهُ الآخِرَةُ حَتَّی یأخُذَهُ المَوتُ بَغتَةً.
ابن عبّاس می‌گوید شنیدم که رسول خدا صلّی الله علیه و آله فرمود: هر که گرفتار دوستی دنیا گردد سه بلا دامنگیرش می‌شود: اشتغال فکری‌ای که بر اثر آن خستگی‌اش تمام نمی‌شود، فقری که بی نیازی با آن نیست و آرزوهای طولانی که پایان ندارد. آگاه باشید که دنیا و آخرت هم طالبند و هم مطلوب، پس هر که سراغ آخرت رفت دنیا خودش به سراغ او می‌آید تا از روزی خود به طور کامل بهره‌‌برداری کند. و خواهان دنیا، آخرت به سراغش می‌آید تا اینکه مرگ ناگهانی او را دریابد و به کام خود فرو کشد.
بحارالانوار، ج 77، ص 188
پیامبر اکرم صلّى الله علیه و آله فرمودند:
عَن اَبی ذَرٍّ رَضِی اللهُ عَنهُ: قالَ رَسولُ اللهِ صلّی الله علیه و آله لِرَجُلٍ وَ هُوَ یوصیهِ: اَقلِل مِنَ الشَّهَواتِ یسهُل عَلَیکَ الفَقرُ وَ اَقلِل مِنَ الذُّنوبِ یسهُل عَلَیکَ المَوتُ وَ قَدِّمَ مَا لَکَ اَمامَکَ یسُرَّکَ اللِّحاقُ بِهِ وَاقنَع بِما اُوتیتَهُ یخِفَّ عَلیکَ الحِسابُ وَ لاتَتَشاغَل عَمّا فُرِضَ عَلَیکَ بِما قَد ضُمِنَ لَکَ فَإِنَّهُ لَیسَ بِفائِتِکَ مَا قَد قُسِمَ لَکَ وَ لَستَ بِلاحِقٍ ما قَد زُوِی عَنکَ. فَلا تَکُ جاهِداً فیما اَنصَحَ نافِداً وَاسِعَ لِمُلکٍ لازَوالَ لَهُ فِی مَنزلٍ لاانتِقالَ عَنهُ.
از ابوذر غفاری روایت شده است که پیامبر صلّی الله علیه و آله به مردی سفارش کرد و فرمود: شهوات (و خواست‌های نفسانی) را کم کن تا فقر بر تو آسان شود و بتوانی آن را تحمّل کنی. از گناهانت بکاه تا مرگ بر تو آسان شود. و (چیزی از مال) مال خود را پیش فرست تا دیدار آن تو را (در قیامت) شاد گرداند. به آنچه به تو می‌رسد و به سوی تو می‌آید قانع باش تا حساب بر تو آسان شود. خود را به طلب روزی که برای تو ضمانت شده مشغول نکن (و برای طلب آن حرص مزن) تا واجبات از تو ترک شود، زیرا آنچه برای تو تقسیم شده است از دستت نخواهد رفت و به آنچه از کف تو رفته نمی‌توانی برسی، بنابراین برای آنچه ناخالصی و فنا شدن آن روشن است مکوش. در مورد چیزهای فانی مکوش، بلکه برای کسب آخرت که باقی و جاودان است بکوش.
بحارالانوار، ج 77، ص 187
پیامبر اکرم صلّى الله علیه و آله فرمودند:
عَن اَنَسِ بنِ مَالِک: سَمِعتُ رَسولَ اللهِ صلّی الله علیه و آله یقولُ: اَیهَا النّاسُ، اِتَّقُوا اللهَ حَقَّ تُقَاتِهِ وَ اسعَوا فی مَرضاتِهِ وَ أَیقِنُوا مِنَ الدُّنیا بِالفَناءِ وَ مِنَ الآخِرَةِ بِالبَقاءِ وَاعمَلُوا لِما بَعدَ المَوتِ فَکَاَنَّکُم بِالدُّنیا لَم تَکُن وَ بِالآخِرَةِ لَم تَزَل. اَیهَا النّاسُ، اِنَّ مَن فِی الدُّنیا ضَیفٌ وَ ما فِی اَیدیهِم عارِیةٌ وَ اِنَّ الضَّیفَ مُرتَحِلٌ وَ العارِیةَ مَردودَةٌ. اَلا وَ اِنَّ الدُّنیا عَرَضٌ حاضِرٌ یأکُلُ مِنهُ البَرُّ وَ الفاجِرُ وَ الآخِرَةُ وَعدٌ صَادِقٌ، یحکُمُ فیها مَلِکٌ عادِلٌ قادِرٌ فَرَحِمَ اللهُ امرَءاً نَظَرَا لِنَفسِهِ وَ مَهَّدَ لِرَمسِهِ مَا دامَ رَسنُهُ مُرخِیاً وَ حَبلُهُ عَلی غارِبِه مُلقِیاً قَبلَ اَن ینفَدَ اَجَلُهُ وَ ینقَطِعَ عَمَلُهُ.
از انس بن مالک روایت شده است که گفت شنیدم رسول خدا صلّی الله علیه و آله فرمود: ای مردم، تقوای الهی را چنانکه حقّش هست پیشه‌ی خود سازید و در کسب خشنودی خداوند بکوشید، مطمئن باشید که دنیا ناپایدار است و آخرت پایدار و لذا برای آخرت کار کنید گویی که اصلاً در دنیا نبوده‌اید و پیوسته در آخرت بوده‌اید. ای مردم، تمام مردم دنیا میهمانند و آنچه دارند امانت است و این میهمان می‌رود و امانت نیز به صاحبش برمی‌گردد. بدانید دنیا متاعی نقد است که خوب و بد از آن بهره می‌برند و آخرت وعده (و نسیه‌ی) صادق و درست و ثابت است که در آن حاکمی قدرتمند و عادل حکم می‌راند. پس خدا رحمت کند مردی را که به نفسش بنگرد و مادام که مهلت دارد و اختیارش در دست خود اوست برای قبرش توشه مهیا کند پیش از آنکه اجلش فرا رسد و کاری از دستش برنیاید.
بحارالانوار، ج 77، ص 177
پیامبر اکرم صلّى الله علیه و آله فرمودند:
عَن نَافِعٍ عَن ابنِ عُمَرَ: سَمِعتُ رَسُولَ اللهِ صلّی الله علیه و آله یقولُ: اَیها النّاسُ هذِهِ دَارُ تَرَحٍ لا دارُ فَرَحٍ، دَارُ التِواءٍ لادارُ استِواءٍ، فَمَن عَرَفَها لَم یفرَح لِرِجاءٍ وَ لَم یحزَن لِشَقاءٍ. اَلا وَ اِنَّ اللهَ خَلَقَ الدُّنیا دارَ بَلوی وَ الآخِرَةَ دارَ عُقبی، فَجَعَلَ بَلوَی الدُّنیا لِثَوابِ الآخِرَةِ سَبَباً.
نافع از ابن عمر نقل می‌کند که گفت شنیدم رسول خدا صلّی الله علیه و آله فرمود: ‌ای مردم، دنیا خانه‌ی غم و اندوه است نه خانه‌ی شادی و خنده، منزلی است که با پیچیدگی و سختی آمیخته است. دنیا خانه‌ای نیست که همه چیزش هموار و صاف باشد. پس کسی که ماهیت آن را شناخت نه با کامیابی‌ها و پیروزی‌هایش خوشحال می‌شود و نه با شکست‌هایش ناراحت و غمگین. بدانید خداوند دنیا را جای بلا و آزمایش آفریده است و آخرت را جای پایان کار، از این رو سختی و بلای دنیا را سبب ثواب و پاداش آخرت قرار داده است.
بحارالانوار، ج 77، ص 187
پیامبر اکرم صلّى الله علیه و آله فرمودند:
عَن اَبی سَعیدٍ الخُدرِی: سَمِعتُ رَسولَ اللهِ صلّی الله علیه و آله یقولُ لِرَجُلٍ یعِظُهُ: اِرغَب فیما عِندَاللهِ یحِبَّکَ اللهُ وَازهَد مَا فی اَیدی النّاسُ یحِبَّکَ النّاسُ. اِنَّ الزّاهِدَ فی الدُّنیا یریحُ وَ یریحُ قَلبَهُ وَ بَدَنَهُ فی الدُّنیا وَ الآخِرَةِ وَ الرّاغِبَ فیها یتعِبُ قَلبَهُ وَ بَدَنَهُ فی الدُّنیا وَ الآخِرَة. لَیجیئَنَّ اَقوامٌ یومَ القِیامَةِ لَهُم حَسناتٌ کَاَمثالِ الجِبالِ فَیؤمَرُ بِهِم اِلَی النَّارِ. فَقیلَ: یا نَبِی اللهِ أَمُصَلّونَ کانوا؟ قالَ: نَعَم کانُوا یصَلُّونَ وَ یصومونَ وَ یأخُذُونَ وَهناً مِنَ اللیلِ لَکِنَّهُم اِذا لاحَ لَهُم شَیءٌ مِن أَمرِ الدُّنیا وَ ثَبُوا عَلَیهِ.
ابوسعید خدری می‌گوید شنیدم که رسول خدا صلّی الله علیه و آله به مردی پند می‌داد فرمود: آنچه را نزد خداست بطلب تا خدا تو را دوست بدارد و از آنچه نزد مردم است چشم بپوش تا مردم تو را دوست بدارند. زاهد و بی‌اعتنای به دنیا جسم و جانش در دنیا و آخرت در آسایش است. و خواهان دنیا، در دنیا و آخرت روح و بدنش در سختی است. روز قیامت اقوامی را می‌آموزند که حسناتی بمانند کوه‌ها دارند، امّا امر می‌شود که به جهنّم درآیند. گفته شد: ای پیامبر خدا، آیا اینان نمازگزار بودند؟ فرمود: آری، نماز می‌گزاردند و روزه می‌گرفتند و پاسی از شب را بیدار می‌ماندند (و نماز شب می‌خواندند)، ولی (گرفتاریشان این بود که) چون امری از امور دنیا پیش می‌آمد بر سر آن می‌پریدند (و ملاحظه‌ی حلال و حرام آن را نمی‌کردند).
بحارالانوار، ج 77، ص 186
پیامبر اکرم صلّى الله علیه و آله فرمودند:
عَن اَنَسِ بنِ مالِک: سَمِعتُ رَسولَ اللهِ صلّی الله علیه و آله یقولُ: یا مَعشَرَ المُسلِمینَ شَمِّرُوا فَإنَّ الاَمرَ جِدٌّ وَ تَأَهَّبوا فَإنَّ الرَّحیلَ قَریبٌ وَ تَزَوَّدُوا فَإنَّ السَّفَرَ بَعیدٌ وَ خَفِفُّوا اَثقالَکُم فَإنَّ وَرَاءَکُم عَقَبَةً کَؤُوداً وَ لَایقطَعُها اِلَّا المُخِفُّونَ. اَیها النّاسُ اِنَّ بَینَ یدَی السّاعَةِ اُموراً شِداداً وَ اَهوالاً عِظاماً وَ زَماناً صَعباً یتَمَلَّکُ فیهِ الظَّلَمَةُ وَ یتَصَدَّرُ فیهِ الفَسَفَةُ وَ یضامُ فیهِ الآمِرونَ بِالمَعروفِ وَ یضطَهَدُ فیهِ النّاهونَ عَن المُنکَرِ فَاَعِدُّوا لِذَلِکَ الایمانَ وَ عَضُّوا عَلَیهِ بَالنَّواجِذِ وَ الجَأُوا اِلَی العَمَلِ الصّالِحِ وَ اَکرِهوا عَلَیهِ النُّفُوسَ تُفضُوا اِلَی النَّعیمِ الدّائِمِ.
از انس بن مالک روایت شده است که گفت: شنیدم پیامبر صلّی الله علیه و آله می‌فرماید: ای مسلمانان، خودتان را آماده کنید (و آستین‌ها را بالا بزنید) که امر قیامت جدّی است و آماده‌ی مرگ شوید، چرا که کوچ کردن نزدیک است و توشه بردارید که سفر طولانی است و بارهای خود را سبک گردانید که در پیش روی شما گردنه‌های صعب‌العبوری است که جز سبکباران کسی نمی‌تواند از آن بگذرد. (ای مردم،) نزدیک قیامت و آخر دنیا، امور سخت و هول‌ها و وحشت‌های بزرگ و روزگار سختی است که در آن حکمرانان جهان، ظالمانند و فاسقان در مصدر امور قرار می‌گیرند و امر به معروف کنندگان مظلومند و نهی از منکرکنندگان در فشار. پس (در این موقع) با ایمان، آماده و مهیای آن روز شوید و بر دندان‌ها بفشرید (و عزم را جزم کنید) و به دامن عمل صالح پناه ببرید و نفس را بر انجام دادن کارهای نیک (باوجود ناخشنودی نفس) وادارید تا به بهشت جاودان نایل شوید.
بحارالانوار، ج 77، ص 186
پیامبر اکرم صلّى الله علیه و آله فرمودند:
عَن ابنِ عُمَرَ: قالَ رَسولُ اللهِ صلّی الله علیه و آله: لَیسَ شَیءٌ یبَاعِدُکُم مِنَ النّارِ اِلّا وَ قَد ذَکَرتُهُ لَکُم وَ لا شَیءٌ یقَرِّبُکُم مِن الجَنَّةِ اِلّا وَ قَد دَلَلتُکُم عَلَیهِ اِنَّ رُوحَ القُدُسِ نَفَثَ فی رَوعی اَنَّهُ لَن یموتَ عَبدٌ مِنکُم حَتّی یستَکمِلَ رِزقَهُ فَاَجمِلوا فِی الطَّلَبِ فَلا یحمِلَنَّکُمُ استِبطاءُ الرِّزقِ عَلَی اَن تَطلُبوا شَیئاً مِن فَضلِ اللهِ بِمَعصِیتِهِ فَإِنَّهُ لَن ینالَ ما عِندَاللهِ اِلّا بِطاعَتِهِ اَلا وَ اِنَّ لِکُلِّ امرِیءٍ رِزقاً هُوَ یأتیهِ لامَحالَةَ فَمَن رَضِی بِهِ بُورِکَ لَهُ فِیهِ وَ وَسِعَهُ وَ مَن لَم یرضَ بِهِ لَم یبارَکَ لَهُ فیهِ وَ لَم یسَعهُ اِنَّ الرِّزقَ لَیطلُبُ الرَّجُلَ کَما یطلُبُهُ اَجَلُهُ.
از ابن عمر روایت شده است که پیامبر صلّی الله علیه و آله فرمود: آنچه شما را از آتش جهنّم دور می‌سازد برای شما بیان کردم و آنچه شما را به بهشت نزدیک می‌کند به خوبی برایتان شرح دادم و چیزی را فروگذار نکردم. به من وحی شد که کسی نمی‌میرد مگر اینکه روزی او کامل شود پس در طلب روزی اعتدال را مراعات کنید. مبادا کندی (و کمی و عقب افتادن) روزی، شما را وادارد برای طلب آن مرتکب گناه شوید، زیرا کسی به نعمت‌هایی که نزد خداست نمی‌رسد مگر به سبب فرمانبری او. بدانید هر کسی بهره‌ای از روزی دارد که ناچار به سراغ او می‌آید. پس کسی که به روزی خود قانع باشد رزق او مبارک می‌شود و وسعت می‌یابد و کسی که بدان قانع و راضی نباشد برکت و وسعت نمی‌بیند. رزق به سراغ آدمی می‌آید همان‌گونه که مرگ به سراغ آدم می‌آید.
بحارالانوار، ج 77، ص 185
پیامبر اکرم صلّى الله علیه و آله فرمودند:
عَن اَنَسِ بنِ مالک: قالَ رَسولُ اللهِ صلّی الله علیه و آله: اِنَّ مِن ضَعفِ الیقینِ اَن تُرضِی النّاسَ بِسَخَطِ اللهِ تَعالی وَ اَن تَحمَدَهُم عَلی رِزقِ اللهِ تَعالی وَ اَن تَذُمَّهُم عَلی ما لَم یؤتِکَ اللهُ... اِنَّکَ اِن تَدعُ شَیئاً لِلهِ اِلّا اَتاکَ اللهُ خَیراً مِنهُ وَ اِن تَأتی شَیئاً تَقَرُّباً اِلَی اللهِ تَعالی اِلّا اَجزَلَ اللهُ لَکَ الثَّوابَ عَنهُ. فَاجعَلوا هِمَّتَکُم الآخِرَةَ لاینفَدُ فیها ثَوابُ المَرضِی عَنهُ وَ لاینقَطِعُ فیها عِقابُ المَسخوطِ عَلَیهِ.
انس بن مالک روایت کرده است که پیامبر صلّی الله علیه و آله فرمود: به درستی که از ضعف یقین این است که مردم را در برابر خشم الهی از خود خشنود سازی و برای روزی‌هایی که خداوند (به تو) داده، مردم را بستایی و بر چیزی که خداوند از تو بریده و قطع کرده، آنان را ملامت کنی. چیزی را برای خدا ترک نمی‌کنی جز اینکه خداوند بهتر از آن را به تو می‌دهد و کاری را برای خشنودی او انجام نمی‌دهی، جز اینکه ثواب فراوان به تو می‌دهد. پس همّت شما آخرت باشد، زیرا ثواب و پاداش بنده‌ی نیکوکار که خداوند از او راضی است و عقاب و مکافات بدکار که مورد خشم خداست پایان نمی‌پذیرد.
بحارالانوار، ج 77، ص 185
پیامبر اکرم صلّى الله علیه و آله فرمودند:
عَن عَبدِاللهِ بنِ عُمَرَ: سَمِعتُ رَسولَ اللهِ صلّی الله علیه و آله یقولُ: یکونُ اُمَّتی فی الدُّنیا عَلی ثَلاثَةِ اَطباقٍ. اَمَّا الطَّبَقُ الأَوَّلُ فَلا یحِبُّونَ جَمعَ المالِ وَادِّخارِهِ وَ لایسعَونَ فی اِقتِنائِهِ وَاحتِکارِهِ وَ اَنَّمَا رِضاهُم مِن الدُّنیا سَدُّ جَوعَةٍ وَ سَترُ عَورَةٍ وَغِناهُم فیها ما بَلَغَ بِهِمُ الآخِرَةَ فَأُولئِکَ الآمِنونَ الَّذِینَ لاخَوفٌ عَلَیهِم وَ لَا هُم یحزَنُونَ. وَ اَمُا الطَّبَقُ الثّانی: فَإِنَّهُم یحِبّونَ جَمعَ المالِ مِن اَطیبِ وُجوهِهِ، وَ اَحسَنِ سَبیلِهِ یصِلونَ بِهِ اَرحامَهُم وَ یبِرُّونَ بِهِ اِخوانَهُم وَ یواسونَ بِهِ فُقَراءَهُم وَ لَعَضُّ اَحَدِهِم عَلَی الرَّضیفِ اَیسَرُ عَلَیهِ مِن أَن یکتَسِبَ دِرهَماً مِن غَیرِ حِلِّهِ اَو یمنَعَهُ مِن حَقِّهِ اَن یکونَ لَهُ خازِناً اِلی حِین مَوتِهِ فَأولئِکَ الَّذینَ اِن نُوقِشُوا عُذِّبُوا وَ اِن عُفِی عَنهُم سَلِمُوا. وَ امّا الطَّبَقَ الثّالِثُ: فَإِنَّهُم یحِبُّونَ جَمعَ المالِ ممَّا حَلَّ وَ حَرُم وَ مَنعَهُ مِمَّا اِفتَرَضَ وَ وَجَبَ اِن أَنفَقُوهُ أَنفَقُوهُ اِسرافاً وَ بِداراً وَ اِن اَمسَکُوهُ اَمسَکُوهُ بُخلاً وَاحتِکاراً اُولئِکَ الَّذینَ مَلَکَتِ الدُّنیا زِمامَ قُلوبِهِم حَتّی اَورَدَتهُمُ النَّارَ بِذُنُوبِهِم.
عبدالله بن عمر گفت که شنیدم رسول خدا صلّی الله علیه و آله فرمود: امّت من در دنیا بر سه دسته‌اند: دسته‌ی اول: کسانی‌اند که جمع کردن مال را دوست ندارند و در گردآوری و احتکار مال نمی‌کوشند. آنان از دنیا به اندازه‌ی برطرف کردن گرسنگی و پوشاندن برهنگی‌ها (و زشتی‌ها) راضی‌اند و بی نیازی‌شان در چیزی است که آنان را به آخرت برساند. اینان در امنیت‌اند و ایشان نه ترسی دارند و نه اندوهی. امّا دسته‌ی دوم: آنان دوست دارند که مال را از پاک‌ترین و بهترین راه‌های حلال جمع کنند، با آن صله‌ی رحم می‌کنند و به برادران ایمانی‌شان احساس و نیکی می‌کنند و با فقرا و بیچارگان مواسات می‌ورزند. از نظر آنان سنگ سخت را با دندان جویدن آسان‌تر است از اینکه درهمی حرام به دست آورند یا حقوق واجب آن را نپردازند و در مسیر حق و درست مصرف نکنند و تا هنگام مرگ، نگهبان مال باشند. پس اینان کسانی‌اند که اگر خداوند درباره‌ی آنان سختگیری کند عذاب می‌شوند و اگر از ایشان درگذرد سالم می‌مانند. امّا دسته سوم: کسانی‌اند که جمع مال را از راه حرام یا حلال دوست دارند و از انفاق مال در موارد واجب دریغ می‌ورزند (هم مصرف مال و هم درآمدشان هر دو خراب است). اینان اگر انفاق کنند اسراف است و اگر انفاق نکنند به سبب بخل و احتکار است. آنان کسانی‌اند که دنیا زمام و مهار قلبشان را در دست گرفته است تا به سبب گناهانشان وارد جهنّم کند.
بحارالانوار، ج 77، ص 184
پیامبر اکرم صلّى الله علیه و آله فرمودند:
عَن عَبدِاللهِ بنِ عَبّاس: سَمِعتُ رَسولَ اللهِ صلّی الله علیه و آله یقُولُ: اَیهَا النّاسُ، بَسطُ الأَمَلِ مُتَقَدِّمُ حُلُولِ الأَجَلِ وَ المَعَادُ مِضمارُ العَمَلِ فَمُغتَبِطُ بِمَا احتَقَبَ غانِمُ وَ مُتَیسِّرٌ بِمَا فَاتَهُ نَادِمٌ: اَیهَا النّاسُ، اِنَّ الطَّمَعَ فَقرٌ وَالیأسَ غِنی وَ القَناعَةَ راحَةً وَ العُزلَةَ عِبَادَةٌ وَ العَمَلَ کَنزُ وَ الدُّنیا مَعدِنٌ ... فَبادِروا العَمَلَ وَ اَنتُم فی مَهلِ الأنفاسِ وَ جِدَّةِ الأحلاسِ قَبلَ اَن تُأخَذوا بِالکَظمِ فَلا ینفَعُ النَّدَمُ.
ابن عبّاس می‌گوید از پیامبر صلّی الله علیه و آله شنیدم که فرمود: ای مردم، قبل از آنکه مرگ انسان فرارسد، آرزوها جلوی او گسترده می‌شود و معاد، میدان عمل و مسابقه است. (مردم دو دسته‌اند:) آدم فقیری که غبطه می‌خورد و به همان اندازه که در راه خدا انفاق می‌کند پیروز و سرافراز است، و ثروتمند و دارایی که از اموالش بهره‌ای نبرده و انفاق نکرده لذا پشیمان است. ای مردم، طمع و فقر و بیچارگی و چشم نداشتن به مال مردم بی نیازی است، قناعت موجب آسایش، دوری از مردم عبادت، عمل صالح گنج و دنیا معدن است. پس در این فرصتی که دارید عمل کنید، هر چند این فرصت به اندازه‌ی فاصله‌ی بین دم و بازدم یا عوض کردن روکش زین باشد. پیش از آنکه گذرگاه نفس گرفته شود که دیگر در آن وقت، پشیمانی سودی نخواهد داشت.
بحارالانوار، ج 77، ص 183
پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله به امام علی علیه السلام فرمودند:
یا عَلی، اِنَّ مِنَ الیقینِ أن لَاتُرضِی اَحَداً بِسَخَطِ اللهِ وَ لاتَحمَدَ اَحَداً بِما آتاکَ اللهُ وَ لا تَذُمَّ اَحَداً عَلی مَا لَم یؤتِکَ اللهُ فإنَّ الرِّزقَ لایجُرُّهُ حِرصُ حَریصٍ وَ لاتَصرِفُهُ کَراهَةُ کارِهٍ اِنَّ اللهَ بِحُکمِهِ وَ فَضلِهِ جَعَلَ الرَّوحَ وَ الفَرَحَ فِی الیقینِ وَ الرِّضا وَ جَعَلَ الهَمَّ وَ الحُزنَ فِی الشَّکِّ وَ السُّخطِ.
ای علی، از آثار یقین این است که رضایت هیچ کس را با خشم خداوند به دست نیاری و کسی را بر نعمتی که خدا به تو داده نستایی واحدی را بر چیزی که خدا از تو دریغ فرموده نکوهش نکنی، چه روزی را نه حرص حریصان جلب کند و نه بی میلی کسان واپس زند. خداوند به حکمت و فضل خود آسایش و خوشی را در یقین و رضا (به قضا و قدر) قرار داده و غصّه و اندوه را در شک و نارضایی.
بحارالانوار، ج 77، ص 61
پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله به امام علی علیه السلام فرمودند:
یا عَلِی، اِنَّ اللهَ عَزَّوَجَلَّ أحَبَّ الکَذِبَ فِی الصَّلاحِ وَ أبغَضَ الصِّدقَ فِی الفَسادِ. یا عَلی، ثَلاثٌ یحسُنُ فیهِنَّ الکَذِبُ: المَکیدَةُ فِی الحَربِ وَعِدَتُکَ زَوجَتَکَ وَ الاِصلاحُ بَینَ النّاسِ. یا عَلی، اِیاکَ وَ الکَذِبَ فَاِنَّ الکَذِبَ یسَوِّدُ الوَجهَ ثُمَّ یکتَبُ عِندَاللهِ کَذّاباً وَ اِنَّ الصِّدقً یبَیضُ الوَجهَ وَ یکتَبُ عِندَاللهِ صَادِقاً وَ اعلَم أنَّ الصِّدقَ مُبارَکٌ وَ الکَذِبَ مَشؤُومٌ.
ای علی، خداوند عزّوجل دوست داشته است دروغ را در مقام صلاح و اصلاح و زشت داشته است راستگویی را در وقت فساد (پس نه هر دروغی بد است و نه هر صدقی خوب، بلکه باید موقعیت آن را شناخت). ای علی، دروغ در سه جا نیکوست: میدان جنگ، وعده‌ی مرد به زن، اصلاح میان مردم. ای علی، مبادا دروغ بگویی، دروغ موجب روسیاهی است، خداوند نام صاحبش را در دفتر دروغگویان ثبت کند و راستگویی مایه‌ی روسفیدی است، خداوند نام صاحبش را در دفتر راستگویان بنویسد، راستگویی مبارک است و دروغ شوم.
بحار الانوار، ج 77، ص 47