مسیر جاری :
فرضیهی اخلاق پروتستان
فرضیهی ماکس وبر دربارهی رابطهی میان آیین پیوریتنی و «روحیهی سرمایهداری» که نخستینبار در 1904 منتشر شد، بحثی را در میان دانشپژوهان به پا کرد که هنوز هم ادامه دارد. اما بخش بزرگی از این مناقشه به...
جبر و اختیار
هر چه وجود امر دیگری بر آن متوقف باشد، به گونهای که با غیبت او آن غیر هم غایب باشد، آن را شرط گویند و آن غیر را مشروط. شرط ممکن است عدمی باشد یا وجودی. شرط عدمی مانند عدم رطوبت در چوب برای سوختن و شرط...
بررسی تقدیر در فلسفه و مابعدالطبیعه (2)
وضعیت غیرعادی اُسمو او را به قبول مذهب جبر کشاند. شاید این اعتقاد کامل نبود، چه درست در آخرین لحظه بیهوده تلاش کرد که تقدیر خود را نادیده بینگارد و در واقع، میخواست که ارادهی خدا را به استهزا گیرد، گرچه...
بررسی تقدیر در فلسفه و مابعدالطبیعه (1)
همهی ما گاهی در لحظاتی که احساس درد، تهدید، یا فقدان میکنیم، آمادهایم که عقیدهی جبر را بپذیریم، عقیدهای که بر طبق آن هر آنچه در لحظهای معین رخ میدهد محتوم است و ما نمی توانیم از وقوع آن جلوگیری...
اختیار و اصالت موجبیت (2)
این سخن که در مورد خاصی هر آنچه میکنم به ارادهی من بستگی دارد، به این معناست که در آن مورد، نسبت به آنچه در آن لحظه انجام میدهم مختارم. پس من گاهی مختارم که انگشت خود را به این سو یا آن سو حرکت دهم،...
اختیار و اصالت موجبیت (1)
اگر در لحظهی معینی جهان و یا پارهای از آن را مورد نظر قرار دهیم، به یقین خواهیم دید که هر جزئی از آن کاملاً متعین است و هیچگونه ابهام و فتور و اغتشاشی در آن نیست. در حقیقت، در تصورات من از جهان واقع...
مثلث اخلاقی خواجهی جهان
گزاف نیست اگر گفته شود که در تاریخ فرهنگ ایران، در سدههای میانهی هجری حریری از تفکر عرفانی (صوفیانه) بر سرتاسر حیات فرهنگی گسترانیده شده است، تا جایی که اگر به تاریخ پیشین این فرهنگ، نگاهی، حتی گذرا...
اخلاقیات
اخلاقیات، در کلّیترین معنا، به ارزیابی هنجاری کنشها و صفات افراد و گروههای اجتماعی اطلاق میشود. این اصطلاح غالباً مترادف با اخلاق به کار میرود و به معنای وظایف و تکالیفی است که کنش فرد را هدایت میکند....
اخلاق
در معنای تجویزی، اخلاق به ملاحظه یا مجموعه ملاحظاتی اطلاق میشود که قویترین دلایل برای زیستن به طریق معینی را به دست میدهند؛ در معنای توصیفی، عبارت است از چنین ملاحظه یا ملاحظاتی که بعضی اشخاص یا گروهها...
پانتهایسم و واقعگرایی اخلاق رواقی
یكی از تعالیم بسیار پایدار غایت شناسی در تاریخ اندیشه مذهبی كه خدا و جهان را امری واحد تلقی میكند پانتهایسم است. یكی از مكاتب پانتهایستی، رواقیان هستند كه خدا را نه امری مجرد و مستقل از عالم هستی بلكه...