تاریخ علم در هند باستان

تاریخ علم هندو ـ علم در شبه قاره هندوستان، پیش از ورود اسلام با سلسله مغول در قرن شانزدهم ـ هنوز نیازمند پژوهش بسیار است. کار مفصلی که جدیداً...

سه‌شنبه، 26 شهريور 1392

در جستجوی وحدت

علم عمدتاً حاصل تلاش دو گروه مکمل است که می توانیم آنان را نظریه پردازان و آزمایشگران بنامیم، تا حدی شبیه به آنان که عضویت و نمایندگی دو حزب...

شنبه، 23 شهريور 1392

تعهد مقدس

باورکردن داستان جیمز جول اندکی دشوار به نظر می رسد. او مدت زیادی نزدیک منچستر، انگلستان دور از فضای علمی، جایی که خانواده اش در یک کارخانه آبجوسازی...

شنبه، 23 شهريور 1392

درباره موضوعی ناشناخته

برای دانشجوی امروزی، واژه انرژی معنایی دارد که تقریباً بدیهی است. اما برای دانشمندان اوایل قرن نوزدهم معنای روشنی نداشت. آثار بسیاری را که سرانجام...

شنبه، 23 شهريور 1392

داستانی از دو انقلاب

داستان ترمودینامیک در سال 1824 در پاریس آغاز می شود. فرانسه پس از 35 سال جنگ، انقلاب و دیکتاتوری، بر پایه های خود لرزید. شاهی اعدام شد، قانونهای...

شنبه، 23 شهريور 1392

ترمودینامیک، علم گرمایی جدید

نظریه گرما تا اواخر قرن هجدهم، که گرما را سیّالی بی وزن به نام «کالریک» می دانستند، به صورت یک علم کمّی ظاهر نشد. شباهت این سیال را به صورت «جریان»...

شنبه، 23 شهريور 1392

گالیله و فیزیک جدید

فیزیک از مشاهدات ساخته می شود. هیچ نظریۀ فیزیکی نمی تواند موفقیت آمیز باشد، هرگاه با مشاهدات تأیید نشده باشد، و نظریه ای را که قویاً با مشاهدات...

شنبه، 23 شهريور 1392

لذت پی بردن

علم فعالیتی شخصی است. دانشمندان در طول تاریخ به غیر از چند مورد استثنایی مهارت خود را نه برای اشتیاق به افتخارات یا پاداش مالی بلکه برای ارضای...

پنجشنبه، 21 شهريور 1392

پیش به سوی ستارگان

درک ما از جهان بی انتها بر دو اساس شکل گرفته است: اندازه گیری فواصل ستاره ها و اندازه گیری ترکیب عناصر ستاره ها. چنانچه پیش از این دیدیم، اولین...

پنجشنبه، 21 شهريور 1392

از الکترون تا بمب اتم

بزرگ ترین انقلاب تاریخ علم با اختراع نوع بهتری از پمپ خلأ در اواسط قرن نوزدهم آغاز شد. برای درک اهمیت این پیشرفت که نسبت به فناوری های امروزی...

پنجشنبه، 21 شهريور 1392

پیچیده ترین موجودات جهان (1)

اگر تمام موجودات جهان را در نظر بگیریم که درباره شان چیزهایی می دانیم، ما انسان ها پیچیده ترین موجودات جهان هستیم؛ چرا که اندازه ما در مقیاس...

پنجشنبه، 21 شهريور 1392

پیچیده ترین موجودات جهان (2)

کسی که بیش از همه مسئول این تلقی اشتباه بود، فیبس لوین (Phoebus Levene)(1940-1869)، دانشمند آمریکایی متولد روسیه بود. او یکی از اعضای بنیان گذاران...

پنجشنبه، 21 شهريور 1392

آخرین زنده باد علم کلاسیک (1)

آخرین پیروزی علم کلاسیک به کشفی مربوط می شود که با نگاه به گذشته به دنیای پساکلاسیک قرن بیستم تعلق دارد («پسا کلاسیک» در مفهوم علمی، هم تراز...

پنجشنبه، 21 شهريور 1392

آخرین زنده باد علم کلاسیک (2)

در پایان سال 1966، شواهد حامی نظریه رانش قاره ای و گسترش کف دریا، دیگر جای تردید باقی نمی گذاشت، گر چه این شواهد هنوز به صورت یک مجموعه کامل...

پنجشنبه، 21 شهريور 1392

بگذار نور بیاید (1)

تا پایان قرن هجدهم، مدل نیوتون درباره نور به عنوان جریانی از ذرات، بر مدل موجی رقیب چیرگی داشت. این تعبیر از یک سو به خاطر ابهت مقام نیوتون به...

پنجشنبه، 21 شهريور 1392

بگذار نور بیاید (2)

تا زمانی که ماکسول نظریه الکترومغناطیسی نور را توسعه می داد، یک گواه تجربی کلیدی دیگر (یا شاید دو گواه که با یکدیگر ارتباط داشتند) مورد بحث قرار...

پنجشنبه، 21 شهريور 1392

تغییر اصول مقدس علم

گذر از فعالیت غیر حرفه ای به فعالیت حرفه ای، وضعیت مشهود زندگی همفری دیوی است که جوان تر از دالتون بود، هر چند عمر کوتاه تری داشت. دیوی در 17...

پنجشنبه، 21 شهريور 1392

مردی مناسب، در زمان و مکانی درست

چارلز لایل در خانواده مرفهی بزرگ شد، اما ثروت خانواده در طول دو نسل به دست آمده بود. این ثروت متعلق به پدربزرگ چارلز بود که او هم چارلز نام داشت....

پنجشنبه، 21 شهريور 1392

اعدام شیمیدان

دانشمندانی مانند بلک، پریستلی، شیله و کاوندیش با کشفیات خود، شیمی را به عنوان یک علم بنیان نهادند. کاوندیش آن قدر زندگی کرد که ببیند این کشفیات...

پنجشنبه، 21 شهريور 1392

پیشروی در تمام جبهه ها

بسیاری از روایات تاریخ علم، قرن هجدهم را دورانی توصیف می کنند که در طول آن بجز پیشرفت اساسی در شیمی که به شرح آن پرداختیم، واقعه مهم دیگری روی...

پنجشنبه، 21 شهريور 1392