اراده

اراده، در لغت و اصطلاح به صفتی از صفات خاصه‌ی نفس گویند، كه به ایجاد یا ترك عملی تعلق می گیرد. كتاب ترمینولوژی در تعریف اراده می‌نویسد: «اراده...

سه‌شنبه، 21 ارديبهشت 1395

أخباری

دیدگاه اخباری‌ها در مقابل اصولیین قرار دارد. اینكه اخباری‌ها چه كسانی هستند و مسلك آنان چیست و یا علت پیدایش آنان چه بوده است؟

سه‌شنبه، 21 ارديبهشت 1395

إجْماع

اجماع در لغت به معنای عزم و اتفاق است. اما در اصطلاح به اتفاق خاص گویند. در مباحث زیر به طور اجمال توضیح داده خواهد شد؛ و پژوهندگان برای فهم...

سه‌شنبه، 21 ارديبهشت 1395

إجزاء

اجزاء (به كسر اول) به معنای كفایت، و در اصطلاح عبارت است از: اكتفا به امتثال امری از امر دیگر. امر بر سه قسم است: 1.امر واقعی اوّلی؛ 2.امر واقعی...

سه‌شنبه، 21 ارديبهشت 1395

اجتماع امر و نهی

اجتماع امر و نهی در موردی كه دارای یك عنوان باشد، محال است و هیچ گونه اختلافی بین علماء در این مسئله وجود ندارد. اما اگر آن چیز دارای دو عنوان...

سه‌شنبه، 21 ارديبهشت 1395

اجتهاد

اجتهاد در لغت از جهد، (به ضمّ جیم) به معنای رنج و مشقّت و (به فتح جیم) به معنای كوشش است. و در اصطلاح عبارت است از «نیروی علمی پایدار كه انسان...

سه‌شنبه، 21 ارديبهشت 1395

ابتلاء

از شرایط تنجیز علم اجمالی این است كه تمام اطراف علم اجمالی مورد «ابتلاء» باشد، و الّا جای اصل برائت است. مثلاً به فردی كه در ایران است نهی از...

سه‌شنبه، 21 ارديبهشت 1395

تاریخچه‌ی علم اصول

پیامبر اسلام در ابتدای بعثت خود آیین جدیدی را ارائه نمود. بدیهی است كه در آغاز، پیروان اندكی دور آن حضرت جمع شدند. در نتیجه اگر در موردی ابهامی...

سه‌شنبه، 21 ارديبهشت 1395

وضع

وضع در لغت به معنای قرار دادن و نهادن است، و در اصطلاح نیز همین معنی موردنظر است. در علم اصول بحث می‌شود: وضع الفاظ برای معانی چگونه است؟ توضیح...

جمعه، 17 ارديبهشت 1395

وروُد

در مورد اصول عملیه، از آنجایی كه موضوع اصول عملیه شك است، طبعاً با ورود خبر متواتر موضوعی برای اصول عملیه باقی نمی‌ماند: به بیان دیگر موضوع برائت...

جمعه، 17 ارديبهشت 1395

واجب

هرگاه فعل یا ترك چیزی مورد درخواست اكید و بعث شدید قرار گیرد، آن را «واجب» نامند. فرق بین وجوب و واجب در این است كه وجوب خود حكم است، (كه یكی...

جمعه، 17 ارديبهشت 1395

نَسْخ

نسخ بر وزن فسخ در لغت به معنای 1.از روی نوشته‌ای دوباره نوشتن؛ 2.نقل؛ 3.از بین بردن است. بنابراین نسخه و استنساخ برگرفته از معنای اول و تناسخ...

جمعه، 17 ارديبهشت 1395

نهی

نهی در لغت به معنای بازداشتن است و در اصطلاح هر كلامی را كه دلالت بر درخواست ترك كند نهی گویند. آیا متعلق نهی صرفاً ترك فعل است، تا امر عدمی...

جمعه، 17 ارديبهشت 1395

موضوع علم اصول

در این عنوان به سه مطلب اشاره می‌شود: 1.تمایز علوم؛ 2.موضوع علوم؛ 3.موضوع علم اصول. دو مطلب اول در كتاب نهایةالاصول چنین توضیح داده شده: قدما...

جمعه، 17 ارديبهشت 1395

موافقت و مخالفت

آیا لازم است شخص مكلف در مقام انجام وظیفه به گونه‌ای عمل كند كه عمل او موافق احكام شرعی باشد، یا عدم مخالفت كافی است؟ به دیگر سخن آیا موافقت...

جمعه، 17 ارديبهشت 1395

مُقَدَّمَه

مقدمه (به كسر دال) به معنای ابتداء هر چیزی است، و اصطلاحاً «به هر چیزی گویند كه چیز دیگر بر آن متوقف باشد.» و در مقابل آن «ذی المقدمه» است، و...

جمعه، 17 ارديبهشت 1395

مقدِمات حِكْمَت

مقصود از مقدمات حكمت جمع شدن چند شرط است كه با وجود آنها می‌توان گفت: «مطلق» دلالت بر «اطلاق» می‌كند. در تعداد آن شروط كه سه یا پنج است اختلاف...

جمعه، 17 ارديبهشت 1395

مفهوم وَصْف

منظور از وصف اعمّ از نعت اصطلاحی است. لذا شامل حال، تمییز و هر چیزی است كه موضوع یا حكم را مقیّد به قیدی كند. برخی در مفهوم وصف شرط كرده‌اند...

پنجشنبه، 16 ارديبهشت 1395

مفهوم غایَت

غایت یعنی انتها و علامت آن در فارسی «تا» و در عربی «الی»، «حتی»، «مادام» و... است. در مبحث غایت دو مطلب مورد بحث است. الف. آیا غایت داخل در منطوق...

پنجشنبه، 16 ارديبهشت 1395

مفهوم شَرْط

جمله‌ی شرطیه دارای دو جزء است: شرط و جزاء. مثال: اگر فردا به مسافرت نرفتم، به دیدن شما می‌آیم. اگر به مسافرت نرفتم «شرط» به دیدن شما می‌آیم «جزاء»...

پنجشنبه، 16 ارديبهشت 1395