حَدیث

حدیث در لغت كلامی را گویند كه به وسیله‌ی گفتن یا نوشتن برای دیگری نقل می‌شود، و در اصطلاح سنت گفتاری و قولی را حدیث نامند. بنابراین حدیث، خبر...

چهارشنبه، 29 ارديبهشت 1395

جَمْعِ مَهْما اَمْكَن اَوْلی منَ الطَّرْح

معنای این قاعده این است كه مادامی كه بین دلالت دو دلیل امكان جمع عرفی باشد، لازم است آن جمع صورت گیرد. بحث در دو مقام است: الف. دلیل قاعده؛ ب.شمول...

چهارشنبه، 29 ارديبهشت 1395

تَنْقیحِ مَناط

تنقیح مناط یعنی منقح كردن و پاك كردن ملاك و علت حكم، سپس تعمیم دادن آن. به دیگر سخن تنقیح مناط یعنی تعیین علت حكم. اگر در كلام شارع تصریح به...

چهارشنبه، 29 ارديبهشت 1395

تَعارُض

در لغت از عرض به معنای اظهار است، و در اصطلاح عبارت است از تلاقی دو فكر در جهت عكس یكدیگر، به گونه‌ای كه جمع بین آنها مقدور نباشد. هرگاه دو یا...

سه‌شنبه، 28 ارديبهشت 1395

تَقْلید

تقلید در لغت به معنای قلاده به گردن انداختن است، و در اصطلاح تقلید عبارت است از: متابعت عملی یا التزامی از دیگری در احكام فرعیه بدون مطالبه دلیل...

سه‌شنبه، 28 ارديبهشت 1395

تعادُل و تَراجیح

تراجیح جمع سماعی ترجیح است. زیرا جمع قیاسی ترجیح ترجیحات است. و تراجیح به معنای مرجحات، و تعادل به معنای تساوی است. در مقام تخالف دو دلیل یا...

دوشنبه، 27 ارديبهشت 1395

تَزاحُم

تزاحم از ماده «زحمت» است، و در اصطلاح هرگاه دو حكم برای یكدیگر مزاحمتی ایجاد كنند، به گونه‌ای كه نتوان به هر دو عمل كرد، به آن «تزاحم» گویند...

دوشنبه، 27 ارديبهشت 1395

تَسَلْسُل

تسلسل در لغت به معنای روان شدن آب و هر امری است كه وجود آن موقوف به وجود دیگری باشد. و در اصطلاح فلسفه، تسلسل یعنی ترتیب و ادامه‌ی سلسله‌ی علت...

دوشنبه، 27 ارديبهشت 1395

تَرَتُّب

ترتب در لغت به معنای توقف چیزی بر دیگری است و در اصطلاح اجتماع دو حكم فعلی است در یك یا دو موضوع در زمان واحد، به گونه‌ای كه امتثال هر دو مقدور...

دوشنبه، 27 ارديبهشت 1395

تركِ اِسْتِفْصال

در مبحث عام در مورد الفاظی كه افاده‌ی عموم می‌كنند از شافعی نقل شده كه گفته: ترك استفصال در موردی كه احتمال دیگر وجود دارد، نازل منزله‌ی عموم...

دوشنبه، 27 ارديبهشت 1395

تداخل اسباب و مسببات

منظور از تداخل اسباب این است كه دو سبب یكی گشته، و در یك مسبب عمل كنند. و مراد از تداخل مسبب این است كه در امتثال امر، آوردن مصداق واحدی كه جامع...

دوشنبه، 27 ارديبهشت 1395

تَخْطِئَه

تخطئه از خطاء به معنی نسبت خطا به دیگری دادن است و در اصطلاح مكتبی است كه طرفداران آن عقیده دارند: مقررات شرع در هر مسئله‌ای در واقع یكی است...

دوشنبه، 27 ارديبهشت 1395

تَخْییر

در دوران امر بین محذورین (وجوب و حرمت). هرگاه اصل حكم الزامی محرز، اما نوع الزام مورد تردید باشد، و ندانم كه آن حكم الزامی وجوب است یا حرمت....

دوشنبه، 27 ارديبهشت 1395

تَخْریجِ مَناط

استنباط علت حكم را تخریج مناط گویند. به دیگر سخن هرگاه در كلام شارع تصریح به حكمی شده باشد، بدون آنكه به علت آن حكم اشاره شود، و مجتهد برای دستیابی...

دوشنبه، 27 ارديبهشت 1395

تحقیق مَناط

رسیدگی موضوعی را اصطلاحاً تحقیق مناط گویند. توضیح اینكه برای قیاس چهار ركن ذكر شده است: 1.اصل (مقیس علیه)؛ 2.فرع (مقیس)؛ 3.حكم؛ 4.علت (جهت مشترك...

دوشنبه، 27 ارديبهشت 1395

تَجَری

تجری یعنی تمرد و بی‌اعتنایی به قانون و بی‌پروا بودن در انجام دادن جرم و گناه. شخصی با علم به اینكه كاری جرم و گناه بوده، و آن را مرتكب شود، سپس...

يکشنبه، 26 ارديبهشت 1395

تَبادُر

تبادر در لغت به معنای سبقت گرفتن به ذهن است. علمای اصول برای تشخیص حقیقت از مجاز «چهار» ملاك ذكر كرده‌اند: 1.تصریح واضح؛ 2.تبادر و عدم تبادر؛...

يکشنبه، 26 ارديبهشت 1395

إنْسِداد

انسداد در لغت به معنای بسته بودن در مقابل انفتاح به معنای باز بودن است، و در اصول هرگاه برای مكلف راه علم به احكام بسته باشد می‌گویند انسداد...

يکشنبه، 26 ارديبهشت 1395

تأخیر بیان

برخی از علمای اصول می‌گویند: تأخیر بیان از وقت حاجت جایز نیست و بعض دیگر می‌گویند عدم جواز تأخیر بیان از وقت حاجت اجماعی و اتفاقی است. ‌زیرا...

يکشنبه، 26 ارديبهشت 1395

اِنْحِلال

رضا علم اجمالی دارد به وجوب «الف»‌ یا «ب». سپس علم تفصیلی و قطعی به وجوب «الف»، و عدم وجوب «ب» پیدا می‌كند، در اینجا علم اجمالی اول منحل گشته،...

يکشنبه، 26 ارديبهشت 1395