"کیسون"؛ دستاورد جدید سپاه در حوزه مهندسی دریایی

مؤسسه عمران‌ ساحل قرب نوح(ع) وابسته به قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء(ص) سپاه پاسداران انقلاب اسلامی برای اولین بار در خاورمیانه موفق به ساخت کیسون‌های پنج‌هزار تنی برای استفاده در ساخت اسکله بندر خدماتی ــ صادراتی تنبک شده است.
طبق اعلام سپاه پاسداران، از مجموع 36 کیسون مورد نیاز برای ساخت دیواره اسکله بندر خدماتی صادراتی تنبک تاکنون 30 قطعه تولید شده که به‌زودی پس از آماده‌سازی 6 قطعه دیگر، عملیات آب‌گیری حوضچه و انتقال کیسون‌ها به دریا اجرا خواهد شد.

** کیسون چیست؟

کیسون محفظه‌ها و صندوق‌های حجیم و بزرگ بتنی هستند که در حوضچه‌های خشک و ساحلی ساخته شده و به آب انداخته می‌شوند و از کنار هم قرار گرفتن این کیسون‌ها، سازه‌های دریایی به‌خصوص موج‌شکن و اسکله دریایی و ساحلی ساخته می‌شوند.
معمولاً کیسون‌ها در ساحل ساخته شده و پس از صرف‌ چند ماه برای ساخت هر کیسون، این سازه‌ها که غالباً عظیم الجثه هم هستند، توسط کشتی‌های مخصوص به دریا منتقل و در موقعیت از پیش تعیین شده، به آب انداخته می‌شوند.
پس از انجام فرآیند به آب‌اندازی کیسون، به‌دلیل خالی‌بودن درون آن، این محفظه پُر از آب شده و کیسون به‌راحتی در دریا غرق می‌شود اما جداره‌های بتنی آن همچنان بیرون از آب می‌ماند تا سازه‌ اصلی روی آن سوار شود.
** کارکرد کیسون‌ها
کیسون‌ها کارکردهای مختلف و متفاوتی دارند، از به‌کارگیری برای ساخت اسکله گرفته تا استفاده در سازه‌های موج‌شکن و محافظت از پایه‌های پل‌های دریایی.
برای مثال، برای مراقبت از پایه‌های پل‌های معلق روی رودخانه‌ها در مقابل موج‌های سهمگین، دور تا دور این پایه‌ها کیسون‌های مخصوصی تعبیه می‌شود تا نقش موج‌شکن را ایفا کرده و از برخورد امواج سهمگین دریا یا رودخانه به پایه‌های پل‌ها جلوگیری کرده و مانع از تخریب احتمالی پل‌ها شوند.
البته معمولاً برای ساخت پل‌ها روش دیگری هم در به‌کارگیری کیسون وجود دارد و آن اینکه یک سازه بزرگ کیسونی به آب انداخته شده و سپس پایه‌های پل روی همین کیسون نصب یا سوار می‌شود. از این روش تنها در مواقعی استفاده می‌شود که رودخانه یا دریا از موج‌ها و تلاطمات آبی کمی برخوردار باشند.
در نمونه‌های دیگر، برای جلوگیری از برخورد موج‌های تخریب‌گر و قدرتمند، موج‌شکن‌های کیسونی هزاران متر جلوتر از ساحل و در سطح دریا برای جلوگیری از برخورد موج‌های بزرگ‌ نصب می‌شوند تا نقش موج‌شکن‌های قدرتمند را بازی کنند.
اما غیر از نمونه‌های مقابله‌کننده با امواج، کیسون‌ها نمونه‌ها و کارکردهای مهمتری هم دارند. کیسون‌ها قادرند زیربنای ساخت اسکله‌ها را نیز تشکیل دهند به‌طوری که مهندسان از تکمیل یک زنجیره کیسون‌های دایره‌‌ای، یک خط ساحلی جدید می‌سازند که با پر کردن محفظه داخلی آنها و نصب سازه‌های افقی و بتنی روی این کیسون‌ها، یک اسکله مستحکم، موج‌شکن و بسیار مقاوم ساخته می‌شود.
هم‌اکنون در ایران فقط در ساخت "اسکله کیش" و "اسکله چندمنظوره چابهار" از سازه‌های کیسونی استفاده شده است.
البته ناگفته نماند که ساخت اسکله کیسونی بستگی به بستر دریا و موقعیت نصب این سازه‌ها نیز دارد. چرا که کیسون‌ها باید در بستر دریا و محل‌هایی نصب شوند که خاک آن قسمت در سطح دریا، توان نگهداری این سازه سنگین را هم داشته باشد.
حالا قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا(ص) که زیرمجموعه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است، برای نخستین بار در خاورمیانه توانسته کیسون‌های 5هزار تنی برای استفاده در ساخت اسکله بندر خدماتی ــ صادراتی تنبک بسازد، توانی که فقط در خاورمیانه سپاه پاسداران به آن دست یافته است. منبع مقاله : تسنیم