نويسندگان: احمد حبيب اللهي، مسعود حبيب اللهي
مزاج مزه ها
هر کدام از مزه ها و بوها نشان دهنده ي طبيعت و ويژگي خاص گياهان هستند که تأثيرات خاصي در بدن دارند. خوراکي هايي که مزه ي ترش دارند مانند آبغوره، آبليمو، سماق و سرکه پس از خوردن، سردي و خشکي را در بدن بالا مي برند و زياده روي در خوردن آنها بر روي دستگاه عصبي و تنفسي تأثير بدي خواهد داشت.خوراکي هايي که مزه ي تلخ دارند، گرمي و خشکي بدن را بالا مي برند و امکان خونريزي را افزايش مي دهند امّا دستگاه گوارش را پاکسازي مي کنند.
خوراکي هايي که مزه ي تند دارند، گرم و خشک هستند و براي افراد صفراوي مزاج مضر هستند.
خوراکي هايي که بي مزه ( گَس ) هستند، مزاج سرد و مرطوب دارند که مصرف بيش از اندازه ي آنها نيروي بدن را ضعيف مي کند.
مزاج مزه های مختلف
|
مزه |
مزاج |
|
ترش |
سرد و خشک |
|
تلخ |
گرم و خشک |
|
شیرین |
گرم و خشک |
|
شور |
گرم و خشک |
|
تند |
گرم و خشک |
|
بی مزه |
سرد و مرطوب |
مزاج رفتارها
رفتارها نيز داراي مزاج هستند. هر کدام از رفتارها مي توانند گرمي بخش جسم و روح شوند. براي نمونه: صداقت، امانت داري، تواضع، مهرورزي، يکدلي، عفو و بخشش، شجاعت، همکاري، ديدار دوستان، پُر حرفي، صله ي رحم، شادي، حرف هاي اميد بخش و آشتي از رفتارهاي گرم هستند و به انسان انرژي مي بخشند و رفتارهايي مثل: دشمني، دروغ، تکبر، کينه، خيانت، حرص و طمع، سخن چيني، کم حرفي، غيبت، بدگويي، حسادت، رياکاري، گوشه گيري، قهر و دوري از جمعيت از رفتارهاي سرد هستند و انسان را دچار ضعف و بي حالي و افسردگي مي کنند.افرادي که در يادگيري مسائل و نکات درسي، دقت کمتري دارند و حس مي کنند توانايي آن ها در درک مطالب در مقايسه با بقيه کمتر است يا صبر و حوصله ي آن ها در انجام برنامه هايشان زياد است و سر فرصت به کارهايشان مي پردازند در گروه افراد سرد مزاج قرار مي گيرند. همچنين افرادي که هنگام انتخاب دچار ترديد مي شوند و سريع تصميم نمي گيرند، در گروه افراد سرد مزاج قرار مي گيرند.
افرادي که هر لحظه يک حس دارند و نظرات و احساس شان هر لحظه تغيير مي کند در گروه افراد رطوبت مزاج قرار دارند.
مزاج مردان و زنان
مزاج مردان نسبت به زنان گرم تر و خشک تر است و مزاج زنان بيشتر به سردي و تري تمايل دارد؛ به همين علت خانم ها بيشتر از آقايان دچار بيماري هايي مثل درد مفاصل مي شوند و ضعيف تر از آقايان هستند.همچنين مردان، صفراي بيشتري نسبت به زنان دارند و زنان بلغم شان نسبت به مردان زيادتر است. به همين دليل است که زنان منطق بيشتري نسبت به مردان دارند و مردان عصبي تر و غير منطقي تر هستند.
زوج مناسب هر مزاج
بر اساس طب سنتي، انسان ها داراي مزاج هاي مختلفي هستند و اين اختلاف در مزاج ها، باعث بروز اختلاف در نيازها، استعدادها، توانايي ها، افکار و... در ميان آن ها مي شود.دو انسان با مزاج هاي متفاوت که مي خواهند با هم زندگي کنند نيز همانند گرمي، سردي، رطوبت و خشکي مي توانند آثار خوب و يا بدي بر يکديگر داشته باشند. بنابراين شناخت مزاج ها مي تواند يکي از مهم ترين روش ها براي انتخاب همسر مناسب و داشتن يک زندگي موفق زناشويي باشد.
به طور کلي حالت مطلوب در ازدواج، اين است که دو نفر با مزاج نزديک به هم با يکديگر ازدواج کنند تا بهتر همديگر را درک کرده و با مشکلات کمتري مواجه شوند. در واقع بايد هر دو گرم مزاج يا هر دو سرد مزاج باشند. مثلاً هر دو صفراوي مزاج يا دموي مزاج يا يکي از زوجين صفراوي مزاج و ديگري دموي مزاج باشد يا اينکه هر دو بلغمي مزاج يا هر دو سوداوي مزاج باشند.
اگر دقت کنيم مي بينيم که بسياري از اختلافات زوجين به علت ناسازگاري مزاج آنها با يکديگر مي باشد که با اصلاح مزاج مي توان بسياري از آن ها را حل نمود. براي مثال اگر يک مرد گرم مزاج ( صفراوي ) با يک زن سرد مزاج ( بلغمي ) ازدواج کند، ممکن است کوچکترين اختلاف بين آن ها اين باشد که چون زن سرد مزاج است در فصل بهار در و پنجره هاي خانه را مي بندد تا سردش نشود و مرد اعتراض مي کند که من گرمم شده و در را باز مي کند و زن شکايت مي کند که من سردم مي شود. يا اين که وقتي مي خواهند به مهماني بروند، مرد ( گرم مزاج ) خيلي سريع آماده مي شود و زن که سرد مزاج است، خيلي آرام و با حوصله خود را آماده مي کند به همين دليل مرد هم عصبي شده و مدام غُر مي زند. اين مسائل جزئي در دراز مدت مي تواند زمينه ي اختلافات بيشتر يا حتي جدايي زوجين را به وجود آورد.
در صورتي که زوجين بدون در نظر گرفتن مزاج يکديگر با هم ازدواج نموده باشند مي توانند با تغيير روش زندگي شان و استفاده از روش هايي مثل استفاده از مصلح، حجامت و... مزاج خودشان را اصلاح نمايند تا با مشکلات کمتري مواجه شوند.
مزاج اندام هاي مختلف بدن
با شناخت مزاج اندام هاي بدن مي توانيد با توجه به طبع تان از بروز بيماري ها جلوگيري کنيد. براي مثال قلب، گرم ترين و خشک ترين عضو بدن است که اگر به هر علتي اين حرارت و خشکي از دست برود، قلب بزرگ شده و ناراحتي هاي قلبي ايجاد مي شود.کبد، گرم ترين و مرطوب ترين عضو بدن است، چون مهم ترين عامل رشد و تغذيه ي بدن انسان است و رشد بدن با گرمي و رطوبت کافي به وجود مي آيد.
استخوان، سردترين عضو بدن است که اگر رطوبت آن زياد باشد، موجب نرمي استخوان مي شود.
چربي، سرد و مرطوب است. مغز هم سرد و مرطوب است به اين علت که با ورود اطلاعات زياد به آن، دچار گرمي و خشکي نشود؛ زيرا گرمي و خشکي موجب بي خوابي و اضطراب مي شود.
پوست، به ويژه پوست دست و انگشتان، معتدل ترين عضو بدن است.
مزاج برخی از اندام های بدن
|
اندام های با مزاج گرم |
اندام های با مزاج سرد |
اندام های با مزاج مرطوب |
اندام های با مزاج خشک |
|
قلب |
زردپی |
خون |
مو ( سرد و خشک است ) |
|
خون |
پیه ( دنبه ) |
چربی |
استخوان |
|
کبد که شبیه خون لخته شده است |
چربی |
مغز ( سرد و مرطوب است ) |
قلب |
|
گوشت |
مو |
گوشت پستان و بیضه ها |
پوست |
|
ماهیچه ها |
استخوان |
نخاع |
شریان ها ( سرخرگ ها ) |
|
طحال |
غضروف |
ریه |
غشاء ( پوسته سلول ) |
|
کلیه |
پوست |
کبد |
اعصاب حرکتی |
|
سرخرگ ها |
عصب |
طحال |
اعصاب حسی |
|
رگ های بدون ضربان ( وریدها ) |
نخاع |
کلیه |
ورید |
|
پوست معتدل کف دست |
مغز |
ماهیچه و پوست |
زردپی |
طبع ساعات شبانه روز
با دانستن طبيعت ساعات شبانه روز مي توانيد با توجه به مزاجي که داريد و شرايطي که در آن زندگي مي کنيد، يک برنامه ي صحيح غذايي يا ورزشي براي خودتان تنظيم کرده و با رعايت آن، هميشه سالم بمانيد.با توجه به طبيعت ساعات شبانه روز و طبيعت اندام ها به راحتي مي توان فهميد که در چه ساعاتي از شبانه روز فعاليت کدام يک از اندام ها کاهش يا افزايش مي يابد. براي نمونه، کبد که داراي طبع گرم و خشک مي باشد در شش ساعت سوم ( بعد از ظهر ) حرارتش بيشتر شده و در شش ساعت اول ( صبح ) حرارتش کاهش مي يابد.
در طول يک شبانه روز کامل، شب سرد و مرطوب و روز گرم و خشک است. خلط صفرا از ساعت 12 ظهر تا 6 عصر، خلط سودا از ساعت 6 عصر تا 12 شب، خلط بلغم از ساعت 12 شب تا 6 صبح و خلط دم از ساعت 6 صبح تا 12 ظهر بيشتر ساخته مي شوند.
به همين ترتيب، بيماران بايستي بدانند که بر اساس غلبه ي نوع مزاج خود در چه ساعاتي از شبانه روز ممکن است يکي از اخلاط آن ها افزايش پيدا کند. مثلاً ديده شده است که سکته هاي قلبي بيشتر در ساعات 6 صبح تا 12 ظهر يا به عبارت دقيق تر از 6 صبح تا 8 صبح اتفاق مي افتد و اين امر نشان دهنده ي افزايش خلط دم در زمان وقوع سکته است و به همين دليل است که پزشکان طب سنتي، فصد ( رگ زدن ) خون افراد دموي مزاج را در ساعت اوليه صبح توصيه مي کنند. همچنين به علت افزايش خلط سودا، غم و غصه و گريه و زاري در ساعت 6 عصر به بعد بيشتر حس مي شود. به همين دليل است که فصد خون افراد سوداوي مزاج را بيشتر در شب توصيه مي کنند.
مزاج فصل ها
هر يک از فصول چهارگانه ي سال ويژگي هايي دارند که بر حالات بدن آدمي تأثير مي گذارند:فصل بهار
مزاج فصل بهار گرم و مرطوب يا به عبارتي معتدل است. بهار خون را به حالت اعتدال مي کشاند، رنگ چهره را سرخ مي کند و گرماي موجود در آن مثل تابستان آن قدر شديد نيست که خون را بسوزاند و رنگ چهره را به زردي بکشاند. مزاج فصل بهار با مزاج کودکان و نوجوانان سازگار است.خونريزي از بيني، تشديد بيماري هاي رواني در افراد سوداوي مزاج، پيدايش جوش و دمل، پيدايش خلط خوني در دهان و حساسيّت از جمله بيماري هاي شايع در اين فصل مي باشد که به علت افزايش خلط سودا در خون بدن مي باشد.
براي معالجه بيماري هاي بهاري، انجام فصد خون، حجامت، خوردن انواع مواد ملين ( نرم کننده )، مُدر ( ادرار آور ) و استفراغ آور و پرهيز از پرخوري و نوشيدن مايعات زياد در اين فصل براي رقيق کردن اخلاط زياد شده در خون مفيد است.
فصل تابستان
مزاج فصل تابستان گرم و خشک است. در اين فصل خلط صفرا در بدن افزايش يافته و خلط بلغم کاهش مي يابد. به همين دليل در اين فصل، افراد صفراوي مزاج (20 تا 40ساله ) آسيب مي بينند ولي پيران ( افراد بالاي 60 سال ) نيرو مي گيرند و حال شان بهتر مي شود. همچنين به علت گرمي و خشکي هوا، افرادي که از نظر جسمي ضعيف مي باشند در شرايط خطرناکي قرار مي گيرند.بيماري هايي که در اين فصل بروز مي کند عبارتند از: تب، لاغر شدن جسم، درد گوش، عفونت چشم و ساير بيماري هاي چشمي و جوش هاي صفراوي ( مثل آکنه ). ميل کردن نوشيدني هاي خنک يا ترش مزه و سبزي ها و ميوه هاي تازه مانند هندوانه، خيار، کاسني، شربت آبليمو، شربت زرشک و... در فصل تابستان مفيد هستند.
فصل پاييز
مزاج فصل پاييز سرد و خشک است. پاييز فصل کاهش خلط خون مي باشد؛ اين فصل به علت خشک بودن هوا، براي افراد پير مناسب نمي باشد.در فصل پاييز طحال بزرگ تر شده و موجب کم خوني مي شود؛ نيروي هاضمه و نيروي دفعي بدن نيز ضعيف مي شوند.
بيماري هاي فصل پاييز که به علت افزايش خلط سودا بروز مي کند عبارتند از: خارش پوستي، اگزما، خشکي و پوسته پوسته شدن پوست، کچلي، انوع سرطان ( زيرا سرطان ها اکثراً به علت افزايش خلط سودا در بدن مي باشند )، بزرگي طحال، تب، تکرر ادرار، درد مفاصل، درد سياتيک، درد پشت و درد ران ها، يبوست، بيماري هاي ريوي، پيدايش يا بروز بيماري هاي عفوني خطرناک مثل سل.
خوردن ميوه هاي پاييزي و مرکبات در فصل پاييز بسيار مفيد است زيرا باعث رقيق شدن خون و توليد خون تازه و سالم در بدن مي شود ( بايد از ميوه هاي پاييزي ترش، قبل از غذا و از ميوه هاي پاييزي شيرين بعد از غذا استفاده نمود ).
فصل زمستان
فصل زمستان داراي طبع سرد و مرطوب است. در اين فصل از ميزان خشکي هوا کم شده و رو به رطوبت مي رود.انجام حجامت در اين فصل توصيه نمي شود، خصوصاً در مورد افراد بلغمي که سرد مزاج هستند.
زمستان بيشتر از هر فصل ديگري خلط سودا را از بين مي برد زيرا در آن هوا سرد بوده و روز کوتاه و شب دراز است و بالعکس خلط بلغم را بالا مي برد.
بيماري هاي فصل زمستان عبارتند از: بيماري هاي عفوني، سرماخوردگي، گرفتگي صدا، گلودرد، پهلودرد، سنگ کليه و مثانه، پشت درد، بيماري هاي عصبي و سردردهاي مزمن ( مثل سينوزيت و ميگرن ).
در اين فصل، مصرف غذاهاي پخته شده و گوشت کباب شده مثل گوشت شتر که داراي طبع گرم مي باشد براي تعادل مزاج افراد بلغمي، بسيار مفيد مي باشد.
نکات مهم:
* بيشترين ميزان خلط دم که قسمت اصلي خون است در بهار و کمترين ميزان آن در پاييز ديده مي شود.* بيشترين ميزان خلط بلغم در زمستان و کمترين ميزان آن در پاييز ديده مي شود.
* بيشتري ميزان خلط صفرا در تابستان و کمترين ميزان آن در زمستان ديده مي شود، زيرا صفرا از سوختن اخلاط دم و بلغم به وجود مي آيد و زمستان فصل توليد اخلاط است نه فصل سوزاندن اخلاط!
* بيشترين ميزان خلط سودا در پاييز و کمترين ميزان آن در زمستان مي باشد.
* بهار براي همه ي سنين به خصوص کودکان و نوجوانان زير 20 سال ( يعني دموي مزاجان ) خوب است.
* تابستان براي افراد پير بالاي 60 سال ( يعني بلغمي مزاجان ) مفيد است.
* پاييز براي هيچ دوره اي از عمر مفيد نيست. زيرا در اين فصل، خلط خون و بلغم ( که اخلاط مهم تر خون هستند ) به حداقل ميزان خود در طول سال مي رسند. به همين دليل افراد پير در اين فصل بيشتر مي ميرند و از طرفي خلط سودا در اين فصل افزايش پيدا مي کند.
* زمستان براي سنين جواني (20 تا 40 سالگي ) مناسب است چون بلغم در اين فصل افزايش پيدا مي کند و همچنين براي سنين ميانسالي (40 تا 60 سالگي ) به علت حذف سودا از خون مفيد مي باشد.
* در طول يک ماه قمري، بيشترين زمان افزايش اخلاط، مربوط به دوازدهم تا پانزدهم هر ماه قمري است، بنابراين انجام حجامت در اين اوقات بسيار مفيد و مؤثر خواهد بود.
* در طول يک سال قمري، بيشتري زمان افزايش اخلاط، در اواسط فصل بهار و سپس اواسط فصل پاييز اتفاق مي افتد؛ به همين دليل انجام حجامت در اين فصل ها بيشتري توصيه مي شود.
* در طول عمر انسان، بيشترين زمان افزايش اخلاط مربوط به سنين 17 تا 35 سالگي است که فرد بايستي در اين سنين کارهاي لازم مثل تغذيه ي مناسب، انجام حجامت و... را انجام دهد تا سلامتي خود را حفظ کند.
مزاج کوه ها و درياها
اگر کوه ها در جنوب شهر باشند هواي شهر بسيار سرد و اگر کوه ها در شمال شهر باشند هواي شهر گرم است.اگر دريا در جنوب شهر باشد هواي شهر بسيار گرم و مرطوب و اگر دريا در شمال شهر باشند، هواي شهر بسيار سرد و مرطوب مي شود.
مزاج مناطق جغرافيايي
مزاج مردم هر منطقه به محيط جغرافيايي آن منطقه نيز بستگي دارد. براي مثال مزاج مردم مناطق کوهستاني مثل دماوند سرد و خشک، ساکنان مناطق بياباني مانند استان يزد گرم و خشک، ساکنان مناطق کنار دريا که در جنوب آنها کوه قرار دارد مثل حاشيه ي شمال ايران و اطراف درياي مازندران سرد و مرطوب است و مردم اين مناطق به علت رطوبت بالا معمولاً آرام و صبورند. همچنين بيماري هاي مفصلي در اين مناطق به خصوص در خانم ها بيشتر ديده مي شود؛ به همين دليل در رژيم غذايي اين مناطق، سير، پياز و سياه دانه بيشتر استفاده مي شود.مزاج لباس ها و پوشش ها
لباس هايي که مي پوشيم نيز داراي مزاجي از نوع سردي و گرمي هستند و مي توانند موجب ايجاد سردي و گرمي در بدن شوند. براي نمونه لباس پشمي گرم است. ابريشم خيلي گرم است، کتان و لباس هايي از جنس پلاستيک ( آکروليک ) سرد هستند، فرش ماشيني سرد است. کسي که روي اين فرش مي خوابد احساس سردي مي کند، به همين دليل در مناطق سردسيري مانند آذربايجان، اردبيل، زنجان و کردستان از تشک هاي پشمي استفاده مي شود، ولي در مناطق گرمسيري مانند کاشان و يزد از تشک هاي پنبه اي استفاده مي کنند. در مناطق سرد و مرطوب مانند شمال ايران از نَمَد استفاده مي کنند که يک نوع فرش ساخته شده از پشم فشرده است و در مناطق گرم و مرطوب مانند جنوب ايران از حصير استفاده مي کنند.مزاج انواع بادها
مزاج باد جنوب و اطراف آن گرم و مرطوب است و مزاج باد شمال و اطراف آن سرد و خشک است.همچنين مزاج باد صبا که از سمتِ مشرق مي وزد، کمي مايل به گرمي بوده، معتدل است و حرارت مطلوبي دارد. مزاج باد دَبور (1) کمي مرطوب بوده و معتدل است.
تأثير نور بر حالات رواني انسان
به اعتقاد روان پزشکان افسردگي فصلي در فصل هاي پاييز و زمستان به دليل کاهش نور دريافتي بدن مي باشد. به همين دليل آن ها شيوه ي نور درماني را براي درمان اين گروه از بيماران پيشنهاد مي کنند.با افزايش جمعيت و زندگي در آپارتمان ها، برخورداري از نور آفتاب نسبت به زندگي در خانه هاي حياط دار گذشته کاهش يافته است.
ساکنان اين گونه منازل، خانه را محيطي مناسب براي گذراندن اوقات فراغت نمي دانند و از محيط خانه دلزده مي شوند. کوچک شدن خانه هاي امروزي در کاهش صميميت اعضاي خانواده بسيار مؤثر است. زماني که خانه کوچک باشد کودک نمي تواند انرژي خود را آزاد کند و دچار افسردگي يا لجبازي مي شود که موجب جدايي کودک از مادر و ديگر اعضاي خانواده مي شود. البته اين مشکل در اکثر کشورهاي صنعتي و در شهرهاي بزرگ دنيا وجود دارد که بايد امکانات شهري براي استفاده از نور آفتاب و هواي آزاد و همچنين استفاده از تفريحات سالم وجود داشته باشد تا ابتلا به بيماري هاي روحي - رواني و حتي جرم و جنايت در شهرها که اکثراً منشأ رواني دارد به حداقل برسد.
مزاج انواع عطرها
عطرها نيز هر کدام مزاج مخصوصي دارند که شناخت و استفاده از آن ها به حفظ سلامتي بدن کمک مي کند. مثلاً يک فرد گرم مزاج با بوييدن عطر گرم، دچار سردرد مي شود ولي همين بوي گرم موجب آرامش فرد سردمزاج مي شود. برعکس اين حالت، يعني وقتي فرد سرد مزاج بوي ترشي و يا هر بوي سرد ديگري را بو کند، موجب ايجاد سردرد و بي حوصلگي در او مي شود.عطر گل محمدي، گل مريم و گل ياس عطرهاي گرم و لطيف هستند. همچنين عطرهايي مانند عطر بوي مَشک خيلي گرم است.
بوي سرکه، آب ليمو، ترشي ها، بوهاي اسيدي و بوي لجن از بوهاي سرد هستند بوي مواد شيميايي مانند مواد سفيد کننده، بنزين، نفت، ضد عفوني کننده ها اثرات سردي بخشي براي مغز دارند و بوهاي سرد مي باشند که بو کردن دائمي آن ها موجب مشکلات عصبي وحتي فراموشي مي شود.
مزاج انواع رنگ ها
همان طور که خوردن غذاهاي نامناسب موجب بروز بيماري مي شود، تماشاي رنگ هاي نامناسب نيز در جسم و روح فرد تأثيرگذار است؛ به همين دليل افراد بايد با توجه به مزاج خود رنگ هاي مختلف را تماشا و يا از تماشاي دائمي رنگ هاي نامناسب با مزاج شان خودداري کنند.مزاج برخي رنگ ها:
رنگ آبي آسمان، رنگي معتدل و مناسب با مزاج همه ي انسان ها است. رنگ سبز نيز رنگي معتدل و آرام بخش است بنابراين به انسان هاي نااميد و افسرده توصيه مي شود از رنگ سبز استفاده کنند.رنگ سفيد و سياه طبع سرد دارند البته ميزان سردي رنگ سياه بيشتر از رنگ سفيد است به همين دليل مي توانيم بگوييم رنگ سياه سرد و خشک و رنگ سفيد سرد و مرطوب است و تماشاي مداوم اين رنگ ها موجب منفي نگري، نااميدي وغم مي شود.
قرمز رنگي گرم است. تماشاي گلزارهايي با رنگ قرمز گرمابخش، انرژي دهنده و شادي آور است. صحنه هايي که کاملاً قرمز هستند، انرژي زاد بوده و براي انسان هاي گرم مزاج مناسب نمي باشند.
رنگ زرد طبع گرم و تر و رنگ نارنجي طبع گرم دارد. رنگ آجري، رنگ خاکي و گندم گون رنگ هاي معتدل و آرام بخش هستند.
رنگ بنفش داراي طبع سرد و خشک است و براي رفع بي خوابي و تقويت حافظه توصيه مي شود.
مزاج انواع چهره ها
تماشاي صحنه هاي مختلف تأثير مثبت يا منفي در افراد دارد. براي مثال ديدن انسان هاي ناشکر، ظالم، کينه توز و بدجنس سردي زا و نااميد کننده است و برعکس تماشاي چهره ي پدر و مادر و انسان هاي مؤمن گرمابخش است.از جمله صحنه هاي گرم مي توان به تماشاي صفحات قرآن و صفحات دعا که موجب افزايش نور چشم مي شود، اشاره کرد.
تماشاي چهره ي نامحرم و صحنه هاي گناه به شدت سرد و خشک است. تماشاي صحنه هاي جنسي سودازا است. اين صحنه ها در ابتدا موجب گرمي و تحريک مي شود و سپس سردي مي آورد و به همين دليل موجب سستي جسم و روح مي شود. ديدن صحنه هاي نفرت انگيز، ظلم و جنايت، سردي بخش است.
مزاج انواع صداها
تمامي صداهاي آرام و مداوم طبيعت گرم دارند و انرژي بخش هستند. از جمله ي اين صداها مي توان به صداي برگ درختان بيد هنگام وزش باد، صداي شُرشُر آب و صداي آواز خروس هنگام سحر اشاره کرد.صداهاي ترسناک طبيعت سردي دارند به همين دليل پس از شنيدن اين صداها بايد خوراکي هايي با طبع گرم استفاده کرد و نوشيدني گرم نوشيد. بيشتر اوقات نيز نوشيدن آب که يک قطعه فلز خيلي گرم داخل آن انداخته باشند ( مانند نوشيدن آب طلا ) توصيه مي شود. از جمله ي صداها با مزاج سرد مي توان به صداي رعد و برق و صداي سيل اشاره کرد. همچنين بايد با هر حادثه ي ترسناک طبيعت مانند زلزله، خورشيد گرفتگي و... نماز آيات خواند تا جسم و روح با گرماي عبادت آرام شود.
صداهاي سرد و سودازا موجب خستگي جسم، افزايش غلظت خون، وزوز گوش، خستگي اعصاب، سردرد، کم حوصلگي، لرزش اندام، کم خوابي و تفکرات منفي و رفتارهاي سوداوي مي شوند. از جمله ي اين صداها مي توان به صداهاي صنعتي مثل صداي موتور کارخانجات، موتور اتومبيل ها، هواپيما و... اشاره کرد.
از جمله صداهايي که داراي مزاج گرم هستند مي توان به آواهاي معنوي مانند صداي دعاها، مناجات شبانگاهي، دعاهاي دسته جمعي، زمزمه ي دعاهاي ندبه، سمات، مُجير، جوشن، افتتاح و ... اشاره کرد. اين آواها به روح و جسم انسان انرژي و قدرت مي بخشند.
دعاي پدر بر سر سفره، هنگامي که از خداوند سپاس گزاري مي کند گرم است و مزاج غذاي سفره را گرم تر مي کند.
مزاج انواع لحن صدا
لحن صدا نيز داراي مزاج مي باشد. کلام محکم، هدفدار و رُک گرم است و کلام ترديد انگيز و شک آفرين سرد است.بعضي از صداها داراي گرمي خاصي هستند و عطري روح بخش دارند و جملاتي که با اين صداها ادا مي شوند، بر دل مي نشينند و عمق وجود را گرم مي کنند.
لحن همراه بااميد از طبع گرم برخوردار است و لحن همراه با نااميدي طبع سرد دارد.
جالب است بدانيد که حتي اگر کلام غير معقولي به صورت روان، محکم و استوار بيان شود، توجه را به سمت خود جلب مي کند و موجب استحکام مي شود.
مزاج انواع نواهاي موسيقي
نواهاي موسيقي همگي داراي قدرت ايجاد گرمي، سردي و خشکي در بدن و روان هستند. شناخت مزاج سازها و دستگاه هاي براي به کارگيري آن ها و يا ترک شنيدن آن ها براي افراد ضروري است.نواي گرم نوايي است که موجب شور، نشاط و حرکت شده و ضربان نبض را افزايش مي دهد . همچنين هر نوايي که موجب سستي، سردي و غم شده و ضربان نبض را کاهش دهد، نواي سرد تعريف مي شود.
بر اين اساس نواهاي موسيقي شرقي مانند ني، دُهُل، چنگ، عود، دف، سه تار، تار، سنتور و... گرم مي باشند و دستگاه هاي موسيقايي مانند نوا، شور، همايون، اصفهان، بيات ترک، سه گاه، چهار گاه و... صداهاي گرم توليد مي کنند. همچنين صداهاي بم ( کلفت )، گرم و صداهاي زير ( نازک )، سرد هستند.
انسان ها وقتي به سن پيري مي رسند بيشتر از نواهاي موسيقي شرقي که داراي طبع گرم هستند، لذت مي برند. اين در حالي است که در سن جواني از نواهاي سرد و خشک مثل موسيقي غربي ( سودازا ) بيشتر استقبال مي کنند.
مزاج انواع دودها
دودها نيز مزاج و خاصيّت ويژه اي از خود نشان مي دهند. گاهي موجب بروز آرامش در انسان و گاهي باعث شور و هيجان مي شوند و زماني باعث بي قراري، سستي، نگراني و نااميدي مي شوند. براي مثال دود اسفند، کندر وعود، دود آتش چوب، هيزم، کاه، دود پشم و ابريشم گرم هستند و دود آتش چوب انار، گرم و خشک و دود آتش چوب گز بسيار گرم است.از جمله دودهايي که ابتدا بسيار گرم و سپس بسيار سرد هستند مي توان به دود تنباکو اشاره کرد. به همين دليل انرژي کوتاهي به فرد مي دهد سپس مغز را سرد مي کند. دود ترياک نيز ابتدا گرم سپس بي نهايت سرد است.
همچنين از جمله دودهايي که سرد هستند مي توان به دود بنزين، نفت و گازوئيل، دود مواد پلاستيکي، دود زباله و دود پنبه اشاره کرد.
مزاج انواع زخم ها
زخم ها نيز بر حسب رنگ، بو و شکل داراي مزاج هستند و بايد بر حسب نوع آن ها، روش درمان را انتخاب کرد.مزاج زخم هاي قرمز و زرد رنگ گرم است و زود درمان مي شوند. زخم هاي سفيد زخم هاي سرد و دير درمان هستند و تا زماني که رنگ زخم تغيير نيافته، زمينه ي آن ايجاد نمي شود. همچنين هر چقدر رنگ زخم تغيير کند و به طرف رنگ قرمز متمايل شود، بوي عفونت آن کم شده و درد آن نيز کاهش پيدا مي کند.
مزاج انواع بيماري ها
از جميه بيماري هايي که داراي مزاج سرد مي باشند مي توان به بيماري هاي پوستي، آسم، سينوزيت، شب ادراري، يبوست، صرع، بيماري هاي مفاصل، ريزش مو، اِم اس و ... اشاره کرد. همچنين بيماري هايي با مزاج گرم شامل بيماري هايي مانند لکه هاي تيره و جوش در پوست، اسهال، ميگرن و خونريزي هاي مختلف مي باشند. همگي اين بيماري ها به علت سردي و گرمي ايجاد مي شوند. بنابراين براي پيشگيري از بروز بيماري ها بايد خوراکي هاي متعادل و مناسب با طبع ميل نمود.مزاج انواع سنگ ها و فلزات
فلزات نيز از مزاج خاص خود برخوردارند. اين مزاج از طريق تماس بدن با فلز منتقل مي شود و گاهي اثرات بسيار عميقي در بدن باقي مي گذارد به طوري که جبران برخي از آن ها بسيار دشوار است. مثلاً سرب بسيار سرد است تا حدي که اگر يک قطعه فلز سرب بر کمر مردي بسته شود موجب ناباروري در او مي شود. همچنين نقره، روي، آهن، آلومينيوم و چُدن همگي سرد هستند.مزاج طلا بسيار گرم است. مس و فلزات ترکيبي مانند برنج نيز گرم هستند. مزاج گوگرد و جيوه گرم و خشک هستند.
الماس داراي مزاج گرم و خشک است و از خواص درماني آن مي توان به بستن آن بر شکم و درمان ناراحتي و مشکلات دستگاه گوارش اشاره کرد. همچنين اين کار باعث هضم غذا مي شود و معده را تقويت مي نمايد.
سنگ مرمر نيز داراي مزاج سرد و خشک مي باشد.
مزاج انواع سايه ها
مزاج سايه ي درخت بيد، سرد و آرام بخش است و براي فرد تب دار مفيد مي باشد. همچنين سايه ي درختان گيلاس، اقاقيا، زبان گنجشک، زردآلو، صنوبر و سرو نيز سرد هستند. مزاج سايه ي درختان گردو، توت، چنار و نارون گرم هستند. امّا مزاج سايه ي درخت انگور معتدل است.منبع مقاله :
حبيب اللهي، احمد، حبيب اللهي، مسعود؛ (1393)، آشنايي با انواع طبع و مزاج به انضمام تغذيه گروه هاي خوني، قم: نشر ابتکار دانش، چاپ بيستم
