نویسنده: محمد جواد زاهدی مازندرانی
یکی از دستور العمل های مهم بین المللی که در آن موضوعات جهانی عصر حاضر از قبیل حفاظت از محیط زیست، توسعه پایدار، توسعه اجتماعات محلی و مشارکت مورد توجه جدی قرار گرفته است، دستورالعمل مشهور به «دستورالعمل 21» است که در جریان اجلاس جهانی ریو (1992) تدوین و به عنوان یک سند بین المللی مورد تأیید کشورهای شرکت کننده (از جمله جمهوری اسلامی ایران) قرار گرفت.
برای گسترده شدن دورنمای مشارکت های مؤثر که می توانند موجب پیشبرد دستورالعمل 21 شوند، اجلاس ریو مجموعه ای از 9 گروه را تعریف کرده است که نقش کلیدی در اجرای دستورالعمل 21 خواهند داشت. این 9 گروه به روشنی ترتیبات وسیعی از تعاریف و طبقه بندی هایی که به NGOها نسبت داده شده را شامل می شوند و در عین حال مدار وسیعی از الزامات گسترش جامعه مدنی و حرکت به سوی مدرنیته را بازگو می کنند. این گروه های عمده عبارتند از:
مردم بومی (1)، زنان، جوانان، کارگران، کشاورزان، دولت های محلی، جوامع محلی خاص، صنعت، بازرگانی و سازمان های غیردولتی.
بخش ها و فصول اصلی مرتبط با موضوعات فوق الذکر در دستورالعمل 21 از این قرار است:
بخش 3:مبحث مربوط به تقویت نقش گروه های عمده
فصل 23:مقدمه گروه های عمده
فصل 24:زنان
فصل 25:کودکان و جوانان
فصل 26:مردم بومی
فصل 27:سازمانهای غیردولتی
فصل 28:صاحبان اقتدار محلی
فصل 29:اتحادیه های کارگری
فصل 30:صنعت کشاورزان
فصل 31:جامعه علمی و تکنولوژیکی
فصل 32:نقش کشاورزان
در بخش 3 و در مبحث «تقویت نقش گروه های عمده»، موافقتنامه برای موارد زیر فراخوان داده است:
23-1.استفاده از اجرای اهداف، سیاست ها و سازوکارهای موافقت شده توسط دولت ها در تمام بخش های برنامه دستورالعمل 21 تعهد خواهد شد در این بخش، مشارکت همه برای تحقق این هدف در خواست شده است.
23-2.یکی از تقاضاهای اولیه برای تحقق توسعه پایدار مشارکت عمومی در تصمیم سازی است. به علاوه در زمینه ویژه تر محیط زیست و توسعه، نیاز برای شکل های جدید مشارکت کاملاً آشکار است. این موارد شامل نیاز افراد، گروه ها و سازمان ها برای مشارکت در شیوه های عمل ارزیابی زیست محیطی و آگاهی از استلزامات حفاظت از محیط زیست و نیز مشارکت در تصمیمات به ویژه در مورد کسانی است که بالقوه بر جوامع محلی ای که در آن زندگی و کار می کنند تأثیر می گذارند. افراد، گروه ها و سازمان ها باید به اطلاعات مرتبط با محیط زیست و توسعه که نزد مسئولین قرار دارند، دسترسی داشته باشند. این اطلاعات شامل اطلاعات در مورد محصولات و فعالیت هایی است که دارای ( یا احتمالاً دارای) تأثیر بر محیط زیست بوده و اطلاعات لازم در مورد مقیاس های حفاظت از محیط زیست را به دست می دهد.
23-3.هر سیاست، مقررات دسترسی مؤثر و مشارکت توسط سازمان های غیردولتی در کار مؤسسات سازمان بین المللی یا آژانس های مرتبط با اجرای دستورالعمل 21باید به طور مساوی برای تمام گروه ها به کار رود.
پی‌نوشت:
1-indigenous people
منبع مقاله :زاهدی مازندرانی، محمد جواد؛ (1388) نقش سازمان های غیردولتی در توسعه پایدار، تهران: مازیار، چاپ اول
