پنجره اى به آسمان روشن شعر

ادبيات دفاع مقدس و انگاره ذهنى ما

با گذشت تقريبا دو دهه از تولد شعر دفاع مقدس همچنان منبعى كامل از اين جريان ادبى وجود ندارد و لزوم راه اندازى بانك اطلاعاتى شعر دفاع مقدس احساس مى شود. دكتر محمدرضا سنگرى برگزارى كنگره سراسرى شعر دفاع مقدس در استان هايى كه جنگ در آنها اتفاق افتاده را براى تعالى شعر دفاع مقدس بسيار مثبت مى داند.
سنگرى با اشاره به خلق فضاهاى جديد در شعر دفاع مقدس بر اين باور است كه در مسير شعرى دفاع مقدس فضاهاى جديد به همراه زبان شعرى تازه ترى در قالب هاى رباعى و غزل تجربه شده است. در سال هاى اخير نگاه هاى تازه ترى به دفاع مقدس شده و شاهد نمونه هاى موفق شعرى در اين زمينه بوده ايم. وى با بيان اين مطلب كه شاعر دفاع مقدس از زاويه هاى جديدترى روزگار خود را ادراك مى كند، گفت: شعر امروز دفاع مقدس در حال تكوين است و شاعران به مضامين تازه ترى روى آورده اند.
وى در گفت وگو با ستاد خبرى شانزدهمين كنگره سراسرى شعر دفاع مقدس معتقد است كه: شعر دفاع از نگاه اجتماعى و ارزش هاى دفاع مقدس شروع شد اما اكنون شاعر از زاويه هاى جديدترى روزگار خودش را درك مى كند. بنابراين بايد تا پايان دهه ۸۰ صبر كرد تا شاهد اتفاقات بكرى باشيم.
اين شاعر و منتقد ادبى با بيان اين مطلب كه شعر طنز در موضوع دفاع مقدس سابقه طولانى دارد، اظهار داشت: طنز در ادبيات دفاع مقدس از منظر شاعرانى چون زنده ياد سلمان هراتى، قيصر امين پور و ساير شعرا به خوبى كار شده و آثار خوبى را خلق كرده اند. در طنز گره خوردگى شعر بيشتر مى شود و بايد چاشنى ها و زواياى شعرى را به خوبى بشناسيم.
سنگرى از شكل گيرى نسلى جوان در عرصه شعر دفاع مقدس ياد كرد و گفت: اخيرا مجموعه اى از شعرهاى شاعران جوان چاپ شده است كه نويدبخش تولد نسلى جوان و پويا در اين عرصه است. اگر مى خواهيم شاهد اتفاقات مباركى در شعر دفاع مقدس باشيم بايد مقدمات چاپ شعر جوان را بيش از پيش مهيا كنيم.

شعر دفاع مقدس وارد مرحله جديدى شده است

سيد ضياءالدين شفيعى گفت: ادبيات دفاع مقدس به صورت عام و شعر دفاع مقدس به معناى خاص وارد مرحله جديدى شده است.
سيد ضياءالدين شفيعى -شاعر دفاع مقدس- در گفت وگو با ستاد خبرى شانزدهمين كنگره سراسرى شعر دفاع مقدس گفت: ادبيات دفاع مقدس به صورت عام و شعر دفاع مقدس به معناى خاص وارد مرحله جديدى شده كه ادامه مرحله پيشين است، اگر با اين زاويه به شعر دفاع مقدس نگاه كنيم در سال هاى اخير شاهد جوانه زدن ادبياتى بوده ايم كه مضامين تازه اى را تجربه مى كند. وى ادامه داد: اگر كنگره هاى شعر دفاع مقدس علت وجودى و جوهريش گسترش شعر دفاع مقدس باشد، مى تواند موثر باشد. شفيعى شعر را فعاليتى خود اتكا خواند و گفت: شعر فعاليتى خود اتكا و خودپايه است و برگزاركنندگان كنگره ها بايستى از شعر و شاعرى حمايت كنند، براى اين كه شاعر چون درختى است كه هر ساله ميوه مى دهد و نبايد بگذارند كه ريشه ها خشك بشوند. اين شاعر و منتقد ادبى افزود: در كنگره هاى شعر دفاع مقدس تعداد خاصى از آدم ها حضور دارند كه هر ساله تكرار مى شوند بنابراين بايد از اسامى خاص عبور بكنيم. چون افتخار به نام هايى خاص ثابت و معين ما را از دست يابى و كشف افتخارات جديد باز مى دارد. شفيعى ضمن بيان اين مطلب كه شعر طنز دفاع مقدس از موضوعات فراموش شده اصلى شعر در دو دهه اخير است، تصريح كرد: شعر طنز دفاع مقدس كماكان با تمام كاستى ها و فرصت سوزى ها، اصلى ترين ظرفيت هاى فراموش شده شعر در دو دهه اخير ما محسوب مى شود.
شاعر مجموعه شعر شرح خواب هاى گسترده برگزارى كنگره را در مناطق عملياتى، مناسب نداست و اظهار داشت: تامين هزينه ها در مناطق جنگى و اسكان شاعران در آن مناطق، هزينه هاى زيادى در بر دارد، كنگره ها بايستى در مكانى برگزار شود كه رونق ادبى بيشترى داشته باشد. وى تاكيد كرد: بهتر است به جاى توجه به شكل و اجراى كنگره، به محتواى آن بيشتر توجه كنيم. شفيعى گفت: وسعت تعريف براى كسانى كه سياست گذار شعر دفاع مقدس هستند تغيير كرده است و احساس مى شود كه از شعر دفاع مقدس فاصله گرفته اند و مساله شان متفاوت شده است. شانزدهمين كنگره سراسرى شعر دفاع مقدس روزهاى اول تا سوم اسفند ماه در استان ايلام برگزار مى شود.

انقلاب اسلامى براى ادبيات، موضوعى جهان شمول و جذاب است

ابراهيم حسن معتقد است: حوادث بسيار متنوعى در انقلاب اسلامى ايران رخ داده كه اين انقلاب را جهان شمول، گسترده و جذاب براى ادبيات كرده است و نويسندگان به خوبى مى توانند در اين زمينه قلم بزنند.
ابراهيم حسن بيگى در گفت وگو با ستاد خبرى نخستين جايزه جشن بزرگ داستان انقلاب گفت: انقلاب اسلامى ايران در جهان دستاوردهاى بسيارى داشته است كه حتى مخالفان نظام هم به اين عظمت اقرار كرده اند. اين انقلاب پيامدهاى وسيع و گسترده اى داشته كه ادبيات به خوبى مى تواند آن رخدادها را به تصوير بكشد. نويسنده «سال هاى بنفش» كه در اين رمان به پيروزى انقلاب اسلامى مى پردازد، ادامه داد: انقلاب اسلامى به عنوان پديده اى بزرگ در جهان اسلام و منطقه اى كه دچار رخوت، سستى و كم مايگى شده بود، به عنوان يك حركت و خيزش، انگيزه اى در آن ملل به وجود آورده و پيام خود را به گوش ساير ملت ها به وسيله هنر و ادبيات برساند.
حسن بيگى با اشاره به سخن حضرت امام خمينى (ره) درباره صدور انقلاب اسلامى گفت: امام راحل در اوايل انقلاب بحثى درباره صدور انقلاب مطرح فرمودند كه برخى تصور كردند انقلاب اسلامى مى خواهد لشگركشى نظامى بكند و به كشورهاى همسايه تجاوز كند.
در حالى كه منظور امام(ره) صدور دستاوردهاى فرهنگى اين انقلاب در لواى اسلام بود كه در قالب هنر و ادبيات مى توانست بروز كند. ولى متاسفانه ادبيات در اين ۳۰ سال پس از انقلاب نتوانست سفير خوبى براى صدور اين اهداف و ارزش ها باشد. نويسنده كتاب محمد(ص) فعاليت نويسندگان را در حوزه داستان انقلاب اندك دانست و گفت: ادبيات انقلاب زمانى به هويت كاملى مى رسد كه از لحاظ كمى و كيفى گسترده باشد، اما ادبيات در اين حوزه نتوانسته جايى براى خود باز كند و داستان هاى بسيار اندكى در اين حوزه وجود دارد.
وى ادبيات دفاع مقدس را علت عدم پرداخت به ادبيات انقلاب ندانست و اظهار داشت: فاصله اندك دفاع مقدس و پيروزى انقلاب اسلامى، فرصت پرداختن به موضوع انقلاب را از ما گرفت، اما پس از دفاع مقدس باز هم شاهد رشد ادبيات انقلاب نبوديم. وى افزود: نويسندگان، پس از انقلاب و تا شروع جنگ تحميلى فرصت به تصوير كشيدن حضور مردم را در انقلاب داشتند كه اين مهم رخ نداد و پس از دفاع مقدس هم انقلاب سرلوحه كار نويسندگان قرار نگرفت.
حسن بيگى به اشاره به اين كه كمبود جذابيت در آثار نوشته شده در خصوص انقلاب به بضاعت نويسندگان باز مى گردد، افزود: موضوع انقلاب، به خصوص انقلاب اسلامى ايران موضوعى جهانشمول، گسترده و جذاب است كه مى تواند دستمايه خيلى از نويسندگان قرار گيرد.
وى ادامه داد: برخى نويسندگان در انتخاب حوادث گزينش خوبى نداشته اند و برخى نيز در پرداخت قصه در قالب يك داستان جذاب و قوى موفق نبوده اند. وى در پايان يادآور شد: به طور كلى در ادبيات انقلاب اسلامى موفق نبوده ايم، به طورى كه تنها در دهه ۶۰ و اوايل دهه ۷۰ در حوزه كودك و نوجوان كارهاى نسبتا خوبى انجام شده كه در كل اين موضوع به آسيب شناسى عميقى نيازمند است.