ارتقاء رشد کودک
خدمات مربوط به ارتقاء رشد کودک از چهار بخش عمده تشکيل شده اند :
حساسي براي تعيين زودرس مشکل تغذيه اي و شروع اقدامات بموقع بمنظور پيشگيري از آن استفاده مي شود . در نتيجه منحني رشد وسيله اي است براي ارتقاء رشد و پيشگيري از سوء تغذيه کودک . بعنوان مثال تفسير وضعيت رشد و اقدامات مناسب براي ارتقاء رشد ۲ کودک زير با يکديگر متفاوت است :
کودک « ب » گر چه به دليل سابقه بيماري درگذشته ،نزديک به پائينترين منحني قرار گرفته است ولي در حال حاضر روند افزايش وزن در اين کودک مناسب است و اقدامات مربوط به ارتقاء رشد در اين کودک با کودک « الف » که نزديک به بالاترين منحتي رشد قرار دارد اما در حال حاضر به دليل مشکلي که پيش آمده است افزايش وزن نداشته ، متفاوت است .
راهنماي محتواي مشاوره و اقدامات مناسب بمنظور بهبود سلامت و ارتقاء رشد کودکان :
- کودکاني که روند رشد آنها بالارونده يا موازي با منحني رشد مرجع باشد ،در هر کجاي منحني قرار داشته باشند ،بعنوان کودکان با رشد مناسب در نظر گرفته مي شوند . ( مانند منحني رشد شماره ۱ )
- کودکان بيماري که در ۱ تا ۲ ماه اخير به مقدار کافي وزن اضافه نکرده اند ،احتياج به خدمات درماني و غذاي بيشتر دارند و در صورت بي اشتهايي بايد نسبت به غذاخوردن آنها توجه بيشتري کرد . ( منحني شماره ۲ )
- کودکاني که در ۱ تا ۲ ماه اخير به مقدار کافي وزن اضافه نکرده اند و وزن کنوني آنها زير صدک سوم منحني رشد است احتياج به توجه بيشتر تغذيه اي نظير مراجعه به منزل و آموزش تهيه غذاي کمکي دارند .
- کودکاني که نه تنها د ر۳ ماه اخير به مقدار کافي وزن اضافه نکرده اند ،بلکه وزن نيز از دست داده اند ، نيازمند توجه فوري هستند . احتمالاً اين کودکان مبتلا به نوعي بيمار حاد ، مشکلات جدي در غذاخوردن و يا مشکلات زيربنايي اجتماعي هستند . اين دسته کودکان را ضمن آموزش هاي غذايي بايد جهت انجام معاينات پزشکي ارجاع داد .
- کودک بيمار حتي در صورت رشد کافي نيازمند خدمات درماني است .
پيامهاي اصلي در ارتقاء رشد کودک :
1– طبق توصيه هاي بين المللي ،کودکان زير ۳ سال بايد همه ماهه وزن شوند و در صورتي که طي ۲ ماه متوالي افزايش وزن مشاهده نشود ، رشد کودک دچار مشکل شده است . در ايران توصيه مي شود کودکان زير يکسال هر ماه ،از يک تا دو سال هر دو ماه و از دو تا سه سال هر سه ماه يک بار وزن شوند .
۲ – شيرمادر به تنهايي بهترين و کاملترين غذاي کودک در ۶ ماهه اول عمر اوست .
۳ - از ۶ ماهگي به بعد کودک علاوه بر شير مادر احتياج به غذاي تکميلي دارد .
۴ - کودکان زير ۳ سال احتياج به ۵ تا ۶ وعده غذا در روز دارند .
۵ - براي کودک زير ۳ سال بايد کمي روغن يا کره به غذاي عادي خانواده اضافه کرد .
6– برنامه غذايي کودکان بايد حاوي غذاهاي سرشار از ويتامين آباشد ( مانند : شيرمادر ، ميوه ها و سبزي هاي سبز تيره و زرد و نارنجي رنگ از جمله اسفناج ، جعفري ، کاهو ، هويج ، کدوحلوايي و آلو و زردآلود ، طالبي و خرمالو و ...
۷ – پس از ابتلا به هر نوع بيماري ، کودک احتياج به وعده اضافي غذا براي جبران رشد به تعويق افتاده خود دارد ( يک وعده اضافي غذا در روز تا زماني که وزن از دست رفته جبران شود )
۸ – صحبت کردن ، بازي کردن و ابراز عشق و محبت به کودک باعث رشد و تکامل جسمي ، ذهني و عاطفي او مي شود .
نشانه هاي تأخير رشد در کودکان :
- LBWنوزادان وزن تولد کمتر از ۲۵۰۰ گرم ( )
- نوزادان از 6-0 ماهگي افزايش وزن کمتر از ۵۰۰ گرم در ماه
- کودکان از 12-6 ماهگي عدم افزايش وزن طي ۲ ماه متوالي
- کودکان از 60-12 ماهگي عدم افزايش وزن طي ۳ ماه متوالي ( خصوصاً کودکاني که وزن آنها زير صدک ۳ منحني رشد قرار دارد ) .
- هر گونه کاهش وزن ( منحني رشد نزول کننده )
- کليه کودکاني که وزن آنها ۲ کيلوگرم يا بيشتر زير صدک سوم در هر سني است
۱ – توزين منظم کودک
۲– ثبت کردن وزن کودک بر روي منحني رشد
۳ – ارزيابي و شناسائي مشکل رشد در صورت وجود
۴– خدمات مشاوره اي و ايجاد انگيزه در مراقبين کودک بمنظور بهبود رشد کودک
اقدامات مربوط به ارتقاء‌رشد کودک با وزن کردن و سپس ثبت وزن بر روي منحني شروع مي شود ، ولي اين امر به تنهايي باعث ارتقاء رشد کودک نمي شود . مشاوره تغذيه اي با مادر در خصوص رفع علل بوجود آورنده تأخير رشد کودک ،بخش بسيار مهمي در اين برنامه ها به شمار مي رود . در کودکان خردسال وزن ( در مقايسه با قد و دور بازو ) شاخص بسيار حساس تري براي وضعيت سلامت و کفايت دريافت غذايي کودک است و نشانگر آخرين روند رشد يا افزايش وزن کودک مي باشد که به منظور تشخيص هر گونه تأخير رشد يا مشکل اخير تغذيه اي بکار مي رود . در واقع هدف اصلي از بکارگيري منحني رشد پي بردن به روند رشد کودک است که در آن از وزن بعنوان شاخص ۲– ثبت کردن وزن کودک بر روي منحني رشد
۳ – ارزيابي و شناسائي مشکل رشد در صورت وجود
۴– خدمات مشاوره اي و ايجاد انگيزه در مراقبين کودک بمنظور بهبود رشد کودک
حساسي براي تعيين زودرس مشکل تغذيه اي و شروع اقدامات بموقع بمنظور پيشگيري از آن استفاده مي شود . در نتيجه منحني رشد وسيله اي است براي ارتقاء رشد و پيشگيري از سوء تغذيه کودک . بعنوان مثال تفسير وضعيت رشد و اقدامات مناسب براي ارتقاء رشد ۲ کودک زير با يکديگر متفاوت است :
کودک « ب » گر چه به دليل سابقه بيماري درگذشته ،نزديک به پائينترين منحني قرار گرفته است ولي در حال حاضر روند افزايش وزن در اين کودک مناسب است و اقدامات مربوط به ارتقاء رشد در اين کودک با کودک « الف » که نزديک به بالاترين منحتي رشد قرار دارد اما در حال حاضر به دليل مشکلي که پيش آمده است افزايش وزن نداشته ، متفاوت است .
|
|
کودک ب : وزن اين کودک نسبت به سنش در مقايسه با کودک الف کمتر است ،ليکن روند افزايش وزنش مطلوب است والگوي رشد کنوني او مناسب است . | کودک الف : وزن اين کودک نسبت به سنش در مقايسه با کودک ب بيشتر است ولي در حال حاضر پيشرفتي در افزايش وزن او مشاهده نمي شود و الگوي رشد کنوني او نامناسب است. |
نمودارهايي از منحني رشد کودکان و تفسير آنها
|
|
منحني رشد شماره ۲ : مراحل اوليه تأخير رشد (در حضور يا عدم حضور بيماري ) | منحني رشد شماره ۱ : افزايش وزن کافي |
|
|
منحني رشد شماره ۴ : تأخير رشد شديد ، کاهش وزن | منحني رشد شماره ۳ : تأخير رشد بمدت طولاني |
- کودکاني که روند رشد آنها بالارونده يا موازي با منحني رشد مرجع باشد ،در هر کجاي منحني قرار داشته باشند ،بعنوان کودکان با رشد مناسب در نظر گرفته مي شوند . ( مانند منحني رشد شماره ۱ )
- کودکان بيماري که در ۱ تا ۲ ماه اخير به مقدار کافي وزن اضافه نکرده اند ،احتياج به خدمات درماني و غذاي بيشتر دارند و در صورت بي اشتهايي بايد نسبت به غذاخوردن آنها توجه بيشتري کرد . ( منحني شماره ۲ )
- کودکاني که در ۱ تا ۲ ماه اخير به مقدار کافي وزن اضافه نکرده اند و وزن کنوني آنها زير صدک سوم منحني رشد است احتياج به توجه بيشتر تغذيه اي نظير مراجعه به منزل و آموزش تهيه غذاي کمکي دارند .
- کودکاني که نه تنها د ر۳ ماه اخير به مقدار کافي وزن اضافه نکرده اند ،بلکه وزن نيز از دست داده اند ، نيازمند توجه فوري هستند . احتمالاً اين کودکان مبتلا به نوعي بيمار حاد ، مشکلات جدي در غذاخوردن و يا مشکلات زيربنايي اجتماعي هستند . اين دسته کودکان را ضمن آموزش هاي غذايي بايد جهت انجام معاينات پزشکي ارجاع داد .
- کودک بيمار حتي در صورت رشد کافي نيازمند خدمات درماني است .
پيامهاي اصلي در ارتقاء رشد کودک :
1– طبق توصيه هاي بين المللي ،کودکان زير ۳ سال بايد همه ماهه وزن شوند و در صورتي که طي ۲ ماه متوالي افزايش وزن مشاهده نشود ، رشد کودک دچار مشکل شده است . در ايران توصيه مي شود کودکان زير يکسال هر ماه ،از يک تا دو سال هر دو ماه و از دو تا سه سال هر سه ماه يک بار وزن شوند .
۲ – شيرمادر به تنهايي بهترين و کاملترين غذاي کودک در ۶ ماهه اول عمر اوست .
۳ - از ۶ ماهگي به بعد کودک علاوه بر شير مادر احتياج به غذاي تکميلي دارد .
۴ - کودکان زير ۳ سال احتياج به ۵ تا ۶ وعده غذا در روز دارند .
۵ - براي کودک زير ۳ سال بايد کمي روغن يا کره به غذاي عادي خانواده اضافه کرد .
6– برنامه غذايي کودکان بايد حاوي غذاهاي سرشار از ويتامين آباشد ( مانند : شيرمادر ، ميوه ها و سبزي هاي سبز تيره و زرد و نارنجي رنگ از جمله اسفناج ، جعفري ، کاهو ، هويج ، کدوحلوايي و آلو و زردآلود ، طالبي و خرمالو و ...
۷ – پس از ابتلا به هر نوع بيماري ، کودک احتياج به وعده اضافي غذا براي جبران رشد به تعويق افتاده خود دارد ( يک وعده اضافي غذا در روز تا زماني که وزن از دست رفته جبران شود )
۸ – صحبت کردن ، بازي کردن و ابراز عشق و محبت به کودک باعث رشد و تکامل جسمي ، ذهني و عاطفي او مي شود .
نشانه هاي تأخير رشد در کودکان :
- LBWنوزادان وزن تولد کمتر از ۲۵۰۰ گرم ( )
- نوزادان از 6-0 ماهگي افزايش وزن کمتر از ۵۰۰ گرم در ماه
- کودکان از 12-6 ماهگي عدم افزايش وزن طي ۲ ماه متوالي
- کودکان از 60-12 ماهگي عدم افزايش وزن طي ۳ ماه متوالي ( خصوصاً کودکاني که وزن آنها زير صدک ۳ منحني رشد قرار دارد ) .
- هر گونه کاهش وزن ( منحني رشد نزول کننده )
- کليه کودکاني که وزن آنها ۲ کيلوگرم يا بيشتر زير صدک سوم در هر سني است
