نویسنده: مریم صادقی
دکتر منوچهر شاهقلی پسر سرهنگ شاهقلی موذن بهائی‌ها می‌باشد. سرهنگ شاهقلی از سران بهائیت و منشی محفل بهائیان ایران بود. وی به کمک امثال دکتر ایادی و سپهبد صنیعی، مشکلات اداری بهائیان را در دستگاه پهلوی بر طرف می‌ساخت. علاوه بر بهائی بودن نام او در سیاهه اسامی فراماسونرهای ایران به چشم می‌خورد. (1)
منوچهر شاهقلی به سال 1302 ش، در تهران تولد یافت. پس از انجام تحصیلات ابتدایی از مدرسه‌ی فیروز بهرام برای ادامه تحصیل به فرانسه رفت و دوره‌ی تخصصی جراحی عمومی را در دانشگاه فرانسه طی نمود. علاوه بر آن دوره‌ی تخصصی و پلاستیک را سپری کرد. (2)
بعد از مراجعت به ایران به شغل طبابت اشتغال ورزید و سپس با عده‌ای دوستان پزشک خود بیمارستان پارس را بنیاد نهاد. شاهقلی که در مدرسه فیروز بهرام با حسنعلی منصور و در اروپا با امیر عباس هویدا آشنا و نزدیک شده بود. (3) در جریان تشکیل کانون مترقی جزء مؤسسین کانون، عضو هیئت مدیره، عضو هیئت اجرایی و کمیته اجرایی حزب ایران نوین در آمد. (4)
وی از محارم و دوستان بسیار نزدیک و خانوادگی هویدا به شمار می‌رفت به طوری که در مراسم ازدواج هویدا با لیلا امامی در تیر 1345، گذشته از شاه و ملکه، پدر و مادر لیلا، مادر هویدا، کسی جز دکتر منوچهر شاهقلی و همسرش حضور نداشت. (5)
همین آشنایی باعث شد، خود را بر مسند وزارت بهداری نشاند. هویدا در اولین فرصت جمشید آموزگار وزیر بهداری را به وزارت دارایی می‌فرستد و یار غار خود، دکتر شاهقلی رئیس و پزشک ارشد بیمارستان پارس را که کمترین سابقه‌ی تصدّی مشاغل اداری را نداشت در تاریخ 12 اردیبهشت ماه 1344، به عنوان وزیر بهداری وارد کابینه کرد. (6)
او در دوران مسئولیت خویش فردی بی‌اطلاع از امور اداری، تاجرپیشه و به فکر تأمین منافع خود بود. شاهقلی در زمان وزارت بهداری به جهت بی تجربگی و وضع نابسامان بهداری و شیوع بیماری شبه وبا، از طرف مجلس مورد انتقاد قررا می‌گیرد. (7)
در این دوران فعالیت‌های شاهقلی از چشم مردم نیز دور نماند و در نامه‌ای که در تیرماه 1354 از طرف تعدادی از افراد انجمن حجتیه به محمدرضا پهلوی نوشته می‌شود، دکتر شاهقلی را چنین معرفی می‌کنند:
«دکتر شاهقلی، پسر سرهنگ شاهقلی مؤذن بهائی‌ها علاوه بر میلیون‌ها تومان دزدی و تبلیغات بهائی در بیمارستان‌ها و زایشگاه‌ها مقدم شد.» (8)
در زمان تصدّی وزارت علوم متهم گشت که دستوراتی در جهت جلوگیری از حرکت‌های دانشجویی و مقابله با آنها داده است. در سند ساواک دکتر شاهقلی را یک فرد آمریکوفیل معرفی کرده که اغلب با تحصیلکرده‌های آمریکا دوستی و معاشرت داشته است. مدت وزارت شاهقلی تا اردیبهشت سال 53 به طور کشید. (9)
صادقی، مریم، (1392) واکاوی در لُجنه: نقش بهاییان در پیدایش و استمرار رژیم پهلوی، تهران: شرکت انتشارات کیهان، چاپ اول
منوچهر شاهقلی به سال 1302 ش، در تهران تولد یافت. پس از انجام تحصیلات ابتدایی از مدرسه‌ی فیروز بهرام برای ادامه تحصیل به فرانسه رفت و دوره‌ی تخصصی جراحی عمومی را در دانشگاه فرانسه طی نمود. علاوه بر آن دوره‌ی تخصصی و پلاستیک را سپری کرد. (2)
بعد از مراجعت به ایران به شغل طبابت اشتغال ورزید و سپس با عده‌ای دوستان پزشک خود بیمارستان پارس را بنیاد نهاد. شاهقلی که در مدرسه فیروز بهرام با حسنعلی منصور و در اروپا با امیر عباس هویدا آشنا و نزدیک شده بود. (3) در جریان تشکیل کانون مترقی جزء مؤسسین کانون، عضو هیئت مدیره، عضو هیئت اجرایی و کمیته اجرایی حزب ایران نوین در آمد. (4)
وی از محارم و دوستان بسیار نزدیک و خانوادگی هویدا به شمار می‌رفت به طوری که در مراسم ازدواج هویدا با لیلا امامی در تیر 1345، گذشته از شاه و ملکه، پدر و مادر لیلا، مادر هویدا، کسی جز دکتر منوچهر شاهقلی و همسرش حضور نداشت. (5)
همین آشنایی باعث شد، خود را بر مسند وزارت بهداری نشاند. هویدا در اولین فرصت جمشید آموزگار وزیر بهداری را به وزارت دارایی می‌فرستد و یار غار خود، دکتر شاهقلی رئیس و پزشک ارشد بیمارستان پارس را که کمترین سابقه‌ی تصدّی مشاغل اداری را نداشت در تاریخ 12 اردیبهشت ماه 1344، به عنوان وزیر بهداری وارد کابینه کرد. (6)
او در دوران مسئولیت خویش فردی بی‌اطلاع از امور اداری، تاجرپیشه و به فکر تأمین منافع خود بود. شاهقلی در زمان وزارت بهداری به جهت بی تجربگی و وضع نابسامان بهداری و شیوع بیماری شبه وبا، از طرف مجلس مورد انتقاد قررا می‌گیرد. (7)
در این دوران فعالیت‌های شاهقلی از چشم مردم نیز دور نماند و در نامه‌ای که در تیرماه 1354 از طرف تعدادی از افراد انجمن حجتیه به محمدرضا پهلوی نوشته می‌شود، دکتر شاهقلی را چنین معرفی می‌کنند:
«دکتر شاهقلی، پسر سرهنگ شاهقلی مؤذن بهائی‌ها علاوه بر میلیون‌ها تومان دزدی و تبلیغات بهائی در بیمارستان‌ها و زایشگاه‌ها مقدم شد.» (8)
در زمان تصدّی وزارت علوم متهم گشت که دستوراتی در جهت جلوگیری از حرکت‌های دانشجویی و مقابله با آنها داده است. در سند ساواک دکتر شاهقلی را یک فرد آمریکوفیل معرفی کرده که اغلب با تحصیلکرده‌های آمریکا دوستی و معاشرت داشته است. مدت وزارت شاهقلی تا اردیبهشت سال 53 به طور کشید. (9)
پی‌نوشت‌ها:
1-ثریا شهسواری، اسناد فعالیت بهائیان در دوره‌ی محمدرضا پهلوی، ص 290. امیرعباس هویدا به روایت اسناد ساواک، ج1، ص 360. فراماسونرها و روتارینها و لاینزهای ایران، ص 283.
2- امیرعباس هویدا به روایت اسناد ساواک، ج1، ص 297.
3- باقر عاقلی، شرح حال رجال سیاسی و نظامی ایران، ج2، ص 865.
4- امیرعباس هویدا به روایت اسناد ساواک، ج2،
5- عباس میلانی، معمای هویدا، ص 234.
6- خسرو معتصد، سیاستمدار پیپ، عصا، گل ارکیده، ص 416.
7- امیرعباس هویدا به روایت اسناد ساواک، ج2، ص 350.
8- همان، ص 348.
9- همان، ج1، ص 361.
صادقی، مریم، (1392) واکاوی در لُجنه: نقش بهاییان در پیدایش و استمرار رژیم پهلوی، تهران: شرکت انتشارات کیهان، چاپ اول
