نویسنده: احمد حاجی شریفی
گرفتگی مجرای شیر
اگر مجرای شیر در قسمت نوك پستان گرفته است برای باز شدن آن، 50 گرم برگ و گل و ساقه ریحان را در یك لیتر سركه‌ی انگور سیاه یا آب انگور سیاه یا نوشابه‌ی كومبوچا 48 ساعت خیس كنید و هر روز یك یا دو فنجان از آن را قبل از غذا بنوشید.بندآمدگی شیر
برای رفع بندآمدگی شیر در پستان، برگ‌های تازه‌ی نعناع را بكوبید، بعد با آرد جو تركیب و بر پستان ضماد كنید.• جعفری تازه را بكوبید و روی سینه و پستان‌ها قرار دهید.
• برگ‌های تازه كلم قمری را بكوبید و با عدس كوبیده شده مخلوط و بر آن ضماد كنید.
• چند مرتبه با آب جوشانده‌ی رازیانه به صورت گرم پستان را كمپرس كنید.
• باقلای تازه را بكوبید و با چغندر پخته شده و كمی روغن كنجد مخلوط و روزی پنج مرتبه روی پستان‌ها ضماد كنید و هنگام باز كردن، با روغن بنفشه خوب مالش دهید و قبل از تكرار كردن ضماد، پستان را با آب نیم گرم بشویید و مالش دهید.
كم كردن شیر
برای این كه مقدار شیر در پستان كاهش یابد، برگ سداب، پونه‌ی دشتی و نعناع را بكوبید و با كمی سركه به صورت خمیر درآورید و روی پستان ضماد كنید و روزی دو تا سه مرتبه عوض شود.رفع غلظت شیر
برای این كه از غلظت شیر كاسته شود و آن شیر برای طفل سنگین و بدهضم نباشد، روزی چند مرتبه آب لیمو شیرین یا آب لیموترش بنوشید.علت كم شدن شیر
اگر مادران در اثر بی مبالاتی و به خود نرسیدن و به افكار هیچ و پوچ و یا غم و غصه دچار شوند، به مرور شیر كم خواهد شد و كم شدن شیر به طفل معصوم بی گناه لطماتی خواهد زد. لذا در اثر كمبود شیر و نرسیدن مواد لازم و كافی به اعضای بدن طفل، پس از سن 14 یا 15 سالگی كودك به كندی و تنبلی كلیه و كبد دچار خواهد شد و پس از آن كبد و كلیه تكالیف عمومی خود را آن طور كه می‌باید نمی‌توانند انجام دهند. اگر كودك دختر باشد به كك مك صورت و خشكی پوست بدن مبتلا می‌شود و اگر پسر باشد نوك انگشتان و یا پاشنه‌ی پایش دائم ترك می‌خورد و در فصل زمستان اگر دست به آب سرد بزند، واقعاً ناراحت خواهد شد. دلیل آن است كه در طفولیت نتوانسته است توسط شیر مادر كلسیم بدن را تأمین كند. بدین لحاظ حتی در سنین بزرگی و كهولت نیز به بیماری‌های گوناگون مبتلا می‌شود. لذا به مادران كه حتماً دلسوز فرزندان‌شان هستند توصیه می‌شود كه از خشك كردن شیر خود و ندادن شیر به اندازه‌ی كافی به طفل و به جای آن خوراندن غذاها و خوراكی‌های مصنوعی مانند شیرخشك، فرنی، حریره و امثال آن جداً پرهیز كنند. حتی چنین تفكراتی را از سر خود بیرون كنند و طفل معصوم و بی گناه را دچار انواع بیماری‌های بعدی نسازند.كم شیری قبل از چهار ماهگی:
اگر شیر شما مقدارش كم است و نوزاد سیر نمی‌شود و زیر چهار ماه می‌باشد، گه گاهی شیره بادام به او بدهید.• روزی نیم فنجان شیر گاو كم چرب را با نبات شیرین كنید و به او بدهید.
• روزی نیم فنجان آب هویج خام و صاف كرده را به او بدهید.
• همه روزه صبح‌ها یك قاشق چای خوری داخل یك زرده تخم مرغ خام فرو كنید- به طوری كه زرده به قاشق مالیده شود- و به او بدهید. این كار را هر روز انجام دهید با این تفاوت كه هر روزی كه می‌گذرد كمی مقدار زرده‌ی تخم مرغ را بیشتر كنید.
كمك شیر پس از چهار ماهگی:
اگر شیر شما مقدارش كم است و نوزاد سیر نمی‌شود، هر روز عسل یا پوره‌ی موز یا آب سیب زمینی یا آرد جوانه گندم را با آب انگور زرد و رسیده مخلوط كنید و به او بدهید.زیاد كردن شیر
اگر مقدار شیر پستان كم است و میل دارید پستان ها پر شیر شود، از ویتامین B1 و خوراكی‌های شیرافزا بیشتر استفاده كنید، مانند آب هویج، آب زردك، هندوانه، خربزه، طالبی، گرمك، نارگیل، كاهو، كاهو با سركه شیره، والك، باقلا، لوبیا، كرفس، خرفه، شاهی، شوید، تره فرنگی، توت، سیب زمینی ترشی (قلقاسی)، آب جوشانده‌ی ترب، شیر شیره‌ی همدان، شیردان گوسفند، آب سیرابی، آب دم كرده‌ی ریشه‌ی كاسنی، شیره‌ی انگور، انگور زرد و رسیده، چای، شیر، زیره‌ی سیاه، گردو، بادام، سیاه دانه، بالنگ، جوانه‌ی گندم، گل پنیرك، گلپر، تخم خبازی، زیره سبز، زیره سیاه، زیتون، انیسون، آب جوشانده‌ی تخم هویج، تخم شوید، تخم شاهی، تخم یونجه، عرق یونجه، عرق رازیانه، تخم ترب با سكنجبین، آب دمكرده‌ی گزنه.بهتر است برای زیاد شدن شیر هر روز این پنج خوراك را بخورید: توت، هندوانه، كرفس، جوانه‌ی گندم، چای.
• هر روز این پنج خوراك را میل كنید: تخم خبازی، تخم هویج، جوانه‌ی گندم، شیر، كره‌ی حل شده در شیر.
• هر روز صبح به جای صبحانه انگور زرد و كاملاً رسیده را فراوان بخورید.
• كشك ساییده را با آب ترب مخلوط كنید و بخورید.
• ماءالشعیر را با شربت نیلوفر مخلوط كنید و بخورید.
• با اسفناج، عدس و رشته، آش درست كنید و همراه با كشك بخورید.
• هر روز صبح، ظهر و شب بعد از هر غذا استكان نوشابه‌ی كومبوچا بنوشید.
• چهل روز، هر روز عصر یك عدد شیردان گوسفند را پخته و با آبش بخورید.
• عصرها مقدار 250 گرم سركه شیره را با آب مخلوط كنید تا به صورت شربت درآید و بنوشید.
• به آب گوشت نخود و لوبیا، 200 گرم سركه شیره مخلوط كنید و بخورید.
• شش مثقال برگ گزنه یا 4 مثقال ریشه‌ی گزنه را در نیم لیتر آب بجوشانید و آب صاف كرده‌ی آن را صبح و شب بنوشید.
• شیرزاد، شنگ و غازیاقی را با غذاهای روزانه بخورید.
• صد و پنجاه گرم شاه دانه‌ی خام، 75 گرم تخم خشخاش، 75 گرم كنجد، 300 گرم گندم بو داده و 600 گرم قند یزدی را در هم بسایید و به صورت قائوت درآورید و هر صبح، ظهر و شب پس از صرف غذا یك قاشق غذاخوری پر از آن را در دهان بریزید و میل فرمایید.
• با شنگ و سلمه و غازیاقی سبزی پلو بپزید و بخورید.
• تخم خرفه و انیسون از هركدام 25 گرم، بالنگو و شیرزاد از هركدام 50 گرم، شكر 200 گرم، همه را مخلوط كرده و نرم بكوبید و بعد از هر غذای روزانه یك قاشق شربت خوری میل فرمایید.
• تخم شوید، تخم ریحان، زیره‌ی سیاه، زیره‌ی سبز، شیرزاد، زنیان، بادیان، دارچین، میخك، دارو فلفل، جوز هندی، هل قرابی و فوفل از هركدام 10 گرم، مغز پسته‌ی خام، مغز فندق خام و مغز بادام خام از هركدام100 گرم، شكر 500 گرم، همه را نرم بكوبید و بعد از هر غذا یك قاشق غذاخوری از آن را بخورید.
• صد و پنجاه گرم خارخاسك را در یك لیتر شیر گوسفند روی حرارت ملایم بجوشانید تا خشك شود، دوباره یك لیتر شیر روی آن بریزید و بجوشانید تا خشك شود، برای بار سوم نیز این كار را انجام دهید و بعد از خشك شدن، آن‌ها را با نبات مخلوط كنید، بكوبید و هر بار یك قاشق غذاخوری از آن را پس از غذاهای روزانه بخورید.
$ پُر مایه كردن شیر
اگر میل دارید شیر پرمایه و قوی شود، هر روز 20 گرم جو پوست كنده را بشویید و حدود 30 دقیقه بجوشانید. پس از سرد شدن در پارچه‌ای تمیز ریخته و با فشار آب آن را صاف كنید و در طول روز بنوشید.
• هر روز صبح، ظهر و شب بعد از هر غذا یك فنجان نوشابه كومبوچا بنوشید.
زود هضم شدن شیر
اگر میل دارید شیر سبك شده و طفل زودتر بتواند آن را هضم كند و از سنگینی شیر رنج نبرد، هر بار 20 گرم رازیانه را در یك لیتر آب جوش دم كنید و هر صبح، ظهر و شب هر مرتبه یك فنجان از آب آن را بنوشید یا هر صبح، ظهر و شب یك فنجان عرق رازیانه را با یك فنجان نوشابه‌ی كومبوچا مخلوط كنید و بنوشید.بوگرفتگی شیر
اگر شیر بو گرفته است برای رفع ان، اول چند مرتبه پارچه‌ای را در آب سرد خیس كنید و بر پستان بگذارید سپس چغندر پخته و باقلا را بكوبید و با خمیر مغز نان كه درست پخته نشده است یا با خمیر نان قبل از پخته و كمی روغن كنجد مخلوط كنید و روزی پنج مرتبه بر پستان ضماد كنید، پس از باز كردن با روغن بنفشه خوب پستان را مالش دهید.ریزش شیر از پستان
برای جلوگیری از ریختن شیر از پستان، آرد عدس را با برگ‌های كلم كوبیده و مخلوط كنید و روی پستان گذارید.• پنجاه گرم برگ پروانش را در یك لیتر آب سرد ریخته و 12 دقیقه بجوشانید، بعد دستمالی تمیز را در آب آن بیندازید و حدود 2 ساعت بر پستان به طور دائم گرماگرم كمپرس كنید.
اثر دیر شیر دادن
مادران باید به این نكته توجه داشته باشند كه اگر از منزل بیرون رفتند یا به میهمانی یا به هر دلیل به طفل خود دیر شیر دادند و آن شیر در پستان ماند، سر پستان یك آب رقیق مایل به زردی جمع می‌شود و اگر آن را ندوشند و به طفل بدهند، آن طفل در سنین میانسالی به سنگ مثانه و ناراحتی پروستات مبتلا خواهد شد.عدم سازگاری شیر مادر به كودك
اگر متوجه شدید كه شیر شما به كودك سازگار نیست به او به طور مرتب یك وعده سوپ هویج رقیق و یك مرتبه شیر خودتان را بخورانید و به همین ترتیب ادامه دهید. یا به جای شیر پستان خود می‌توانید شیر گاو كم چرب را با نبات، شیرین كنید و به طفل بدهید.منبع مقاله :
حاجی شریفی، احمد، (1395)، دائرةالمعارف گیاه درمانی ایران، تهران: انتشارات حافظ نوین، چاپ پانزدهم.
