نویسنده: عبدالحسین سعیدیان
از شهرهای کشور اسپانیا، در فاصلهی 87 کیلومتری غرب مادرید واقع شده است. از شمال به کوههای بلند سی یرا دگوادارّاما محدود میگردد. ارتفاع آن از سطح دریا 1132 متر است و رودخانهی ادجا (به اسپانیایی: اداخا) از آن میگذرد. زمستانهایی سخت و تابستانهایی لطیف دارد و یکی از بهترین نمونههای شهرهای بارودار قرون وسطی است که دست نخورده در اروپا باقی مانده است. کاتدرال سانسالوادور، ساختهی سدهی 14م به سبک گوتیک و کلیسای سانوین سنت و سانپدرو است که از نمونههای عالی معماری رومانسک به شمار میآید. آبله به علت مشرف بودن بر راه ارتباطی کاستیل قدیم و جدید موقعیت خاص داشته و در روزگاران پیشین نقش نظامی مهمّی ایفا میکرده است. از این روی، 4 سدهی پیاپی، مسلمانان و اسپانیاییها بر سر آن با یک دیگر در کشاکش بودند.
آبله در اصل شهری فینیقی بود که به تصرّف روم درآمد. از سدهی 4م اُسقف نشین ناحیهی آبولا (نام رومی این محل) گردید. در همین سده بریسیلیانوس آنجا را پایگاه اندیشههای بدعتآمیز خویش ساخت. طارق بن زیاد، فاتح اندلس، ناحیهی کاستیل و از آن میان آبله را در 92 ق/ 711م، پیش تر از دیگر مناطق مرکزی و شمالی اسپانیا گشود و مسلمانان در آن جا ساکن گردیدند. چند سال دیرتر، گروهی از مسیحیان که از پیش روی سپاهیانِ اسلام گریخته بودند، با آگاه شدن از دادگری مسلمانان، به تدریج به میهن خویش بازگشتند.
بوربونها در سدهی 18 م با توسعهی صنایع بافندگی در این شهر کوشیدند بدان رونق بخشند، ولی به رغم این تلاشها، تا پس از برپایی راهآهن مادرید به سلمنکه، این شهر به پا برنخاست. آبله امروز شهری است کشاورزی و ساده که جمعیّت آن در 1970م، 30.983 تن بوده است (بریتانیکا) و از دیدنیترین مراکز جهانگردی اسپانیا به شمار میآید.
آب و هوا
دارای چند گونه آب و هوا است اما همه آنها بیشتر دلپذیرتر است میزان بارندگی آن در سال به طور متوسط 51 سانتیمتر است و این باران بیشتر در ماههای زمستان میبارد. هوای مهآلود آن سبب میشود تا رطوبت لازم را در آنجا نگه دارد و گیاهان سبز و خرم بمانند.بیشتر بخوانید: مادرید
آثار تاریخی:
آبله از نظر معماری به صورت یک شهر قرون وسطایی اروپا به جای مانده است و آثار و بناهای بسیاری را دست نخورده، از سدههای پیشین به ویژه 11 و 12 م، در خود حفظ کرده است. کهنترین این آثار، «گاوانِ ایبِری» است و اینها صخرههای عظیمی است که به شکل جانوری چهارپا تراشیده شده است. نگارهها و تندیسهایی نیز ار دورههای رومی و اسلامی در این جا یافت میشود که در برخی از ساختمانهای جدیدتر به کار گرفته شده است.باروهای آبله را میتوان مهمترین اثر تاریخی شهر دانست و تنها باروهای شهر لبله در استان اشبیلیه است که میتواند در زیبایی و شکوه آن هم سنگی کند. تاریخ ساختمان بارو به بهار 483 ق/ 1090 م میرسد، ولی این ساختمان تا 492 ق/ 1099م کامل نگردید. این دیوار عظیم چند پهلویی است به طول 2.506 متر، ارتفاع 13 متر. ضخامت 4 متر، از سنگ گرانیت سرخ که بخش کهن شهر را از بخشهای جدیدتر جدا میسازد و این بارو 9 دروازهی بزرگ (در برخی از مآخذ 8 دروازه) و 86 برج استوانهای دارد. میدانی وسیع در میان شهر واقع شده که خیابانهای اصلی از آن منشعب گشته به دروازههای نهگانه میپیوندد. سبک بنا تلفیقی از عناصر معماری رومی و اسلامی، و یادگاری از نفوذ فرهنگ اسلامی در آبله.
افزون بر اینها، کاتدرالها، کلیساها، کنیسهها و دیرهای کهن و با شکوهی از دورههای مختلف تاریخی و به سبکهای گوناگون (رومانِسک، گوتیک، اسپانیایی و برنینی) به جای مانده است. از مهم ترین آنها کاتدرال سانسالوادور، ساختهی سدهی 14م به سبک گوتیک و کلیسای سانوین سنت و سانپدرو است که از نمونههای عالی معماری رومانسک به شمار میآید. هم چنین آثاری از هنرمندان بزرگ اروپا چون رافائل، میکلانژ و جز آنان در این شهر باقی مانده است.
منبع مقاله :
سعیدیان، عبدالحسین، (1385) دائرة المعارف شهرهای جهان، تهران: علم و زندگی، چاپ دوم.