گریز از ریسک یک مفهوم روانشناسی، مبتنی بر رفتار انسان ها در موقعیت هایی است که نسبت به نتیجه فعالیت اطمینان خاطر ندارند. ریسک گریزی عدم تمایل شخص به پذیرش معامله یا انجام فعالیت با نتیجه نامشخص است. مردم هر روز باید درباره چگونگی مواجهه با ریسک ها و خطرات تصمیم بگیرند. برخی بسیار محتاط هستند و ترجیح میدهند خطرات را حتی اگر سود بالقوه در انجام آن کار باشد به حداقل برسانند و از انجام آن صرف نظر کنند.بسیاری ریسک گریزی را گریز از خطر برداشت میکنند اما لزوما ریسک مساوی خطر نیست. فرهنگ وبستر، گالیتز و ... تعریف های مختلفی از ریسک ارائه-کرده اما مفهوم کلی تمام این تعریف ها بر آن تاکید دارند که ریسک، عدم اطمینان از اتفاقات آینده است.

ارتباط اضطراب و ریسک گریزی

دلایل محکمی برای اثبات فرضیه ارتباط بین اضطراب و ریسک گریزی وجود دارد. به طور کلی احساسات نقش مهمی در هدایت فرآیند تصمیم گیری ایفا میکند. به شکل خاص اضطراب می تواند به عنوان یک شکل برجسته از اطلاعات نشانه وجود تهدید در محیط باشد. اضطراب به نوبه خود ممکن است ریسک گریزی را تقویت کند تا به این وسیله از تهدیدات احتمالی جلوگیری به عمل بیاید. اضطراب موقعیتی، باعث میشود تا یک تعصب اساسی در تصمیم گیری افراد وجود داشته باشد که منجر به این می شود تا آنها درگیر اشکال مختلف اجتناب از خطر یا ریسک گریزی شوند.

به طور کلی تصمیم گیری یک فرایند مضطرب کننده است به خصوص اینکه نتیجه آن معلوم نباشد. بنابراین افرادی که شخصیت مضطرب دارند در مقایسه با افراد دیگر در شرایط تصمیم های ریسکی ترجیح دهند مطمئن‌ترین راه را انتخاب کنند و از هر نوع خطر احتمالی در آینده جلوگیری کنند. تا اضطرابشان تشدید نشود.

ریسک گریزی نتیجه عدم آگاهی

تصمیم گیری یک فرآیند انتخاب و اجرای عملی بین گزینه های موجود است . اینکه ما بتوانیم تصمیمات درست و دقیقی بگیریم نیازمند شناخت و آگاهی داشتن نسبت به گزینه های پیش روی ماست. همانطور که می دانیم منظور از ریسک عدم اطمینان است. این عدم اطمینان برای برخی به سمت منفی میل دارد و برای گروهی دیگر به طرف مثبت. هرچقدر آگاهی ما نسبت به شرایط موجود بیشتر باشد، میل ما به سمت اینکه این اتقاق برای ما مفید خواهد بود بیشتر می شود در نتیجه ریسک را می پذیریم و برعکس هرچه ما نسبت به موضوع اطلاع کمتری داشته باشیم ریسک گریز خواهیم شد.

ریسک گریزی در کودکان مفید یا مضر

در مدارس یا زمین‌های بازی و به طورکلی در تمام محل هایی که برای فعالیت و بازی بچه ها ایجاد می-شود تلاش شده تا تمام برنامه ریزی‌های لازم برای حفظ امنیت و دور کردن خطرات احتمالی از کودکان صورت بگیرد. در حقیقت در این محل‌ها کودکان با چالش‌ها و ریسک ها اعم از فیزیکی و رفتاری رو برو نمیشوند. با توجه به شرایط ایجاد شده کودکان با درک کمتری از مدیریت ریسک رشد می کنند. مشاور یک مدرسه معتقد است در دوران خردسالی، کودکانی که در محل های بسیار ایمن نگهداری شده اند، کسانی نیستند که بتوانند مشکلات را برای خود حل و فصل کنند. اما کودکانی که با میزان مشخصی از ریسک در زندگی سروکار داشتند میدانند که چگونه از موقعیت‌های خاص خارج شوند.

این که کودک درک کند لزوما راحت ترین راه بهترین راه نیست و کمی خطر کردن میتواند منجر به بهتر شدن شرایط زندگی و البته لذت بیشتر از زندگی شود، در آینده میتواند اورا تبدیل به انسانی موفق کند که در هر شرایطی توانایی گرفتن بهترین تصمیم ها را دارد. البته در دوران کودکی ریسک گریز بودن، به دلیل توانایی‌های ذهنی و جسمی محدود و عدم درک صحیح از شرایط برای کودکان مفید‌تر باشد اما نباید اجازه داد که این موضوع در شخصیت کودک تاثیر گذارد بلکه باید با او در ریسک کردن همراه شد تا هم کنترل کافی روی رفتار او داشته باشیم و هم به او اجازه بدهیم تصمیمات چالش برانگیر بگیرد و نتیجه آن را در زندگی مشاهده کند.

ریسک¬گریزی در فعالیت های اقتصادی

ریسک گریزی یکی از اساسی‌ترین فرضیه های رفتار اقتصادی است. مطالعات زیادی در این زمینه صورت گرفته که ریسک از کجا نشات می گیرد و چرا رفتارها در مقابل ریسک از فردی به فرد دیگر متفاوت است. تصمیمات و ارزیابی های مخاطره آمیز مالی بسیاری از فعالیت های روزمره بشر را تحت الشعاع خود قرار می دهد. موثرترین استراتژی برای مدیریت ریسک اقتصادی، شناخت انواع تهدیدهای مالی برای تجارت است. انواع مختلفی از ریسک اقتصادی وجود دارد، کسب و کارها باید برای در امان ماندن از زیان احتمالی بهترین راه حل ها را شناسایی و به کار گیرند. از جمله تهدیدات یک کسب و کار افزایش نرخ بهره، افزایش هزینه‌ها مانند دستمزد، کاهش قیمت‌های بازار و یا وضع مالیات جدید است، تا افراد این موارد را شناسایی و برای جلوگیری از ضرر احتمالی آن را با یک استراتژی قدرتمند مدیریت کنند.

ریسک یک مولفه مهم در ارزیابی چشم انداز یک سرمایه گذاری است. بیشتر سرمایه گذاران ریسک کمتر را مطلوب میدانند. هرچه ریسک سرمایه گذاری کمتر باشد سود آن قطعی تر است. با این حال ممکن است، ریسک پذیری منجر به سود‌های هنگفت شود این با شماست که تصمیم بگیرید.

چگونه بر ریسک گریزی غلبه کنیم؟

مطالعات روانشناسی بر روی افراد مختلف نشان داده است که به عنوان یک انسان ترجیح می دهیم تا از، ضرر یا از دست دادن جلوگیری کنیم تا اینکه منفعتی به دست بیاوریم. به عنوان مثال یک شکارچی را تصور کنید که برای شکار به جنگل رفته است. در مقابل آن یک بوته بزرگ و انبوه قرار دارد. اما شکارچی از رفتن سمت آن اجتناب میکند چرا؟ زیرا ممکن است یک شیر در آنجا پنهان شده باشد. از طرفی ممکن است میوه های خوشمزه ای در آنجا وجود داشته باشد اما این مهم نیست، جلوگیری از ضرر مهم تر از به دست آوردن سود است.

اما شاید بهتر باشد تا اسیر ریسک گریزی نباشیم! وضعیت طبیعی زندگی ما بر مبنای دفع هرگونه خطر احتمالی است. وقتی می خواهید در مورد موضوعی تصمیم بگیرید و یا وقتی در موقعیت ریسک کردن قرار میگیرد از خود بپرسید آیا از نتیجه به این علت هراس دارید که موجب انتقاد اجتماعی می شود و دیگران ممکن است آن را دوست نداشته باشند؟ اگر این طور است، واقعا نظرات دیگران مهمتر است یا احساس خودتان؟ در انجام کار خود به این نکته توجه کنید که ممکن است شما در کاری سود یا ضرر کنید، بهتر است قبل از انجام کار خطرات را محاسبه کنید اگر منجر به ضرر قطعی میشود از آن اجتناب کنید اما اگر احتمال پیشرفت وجود دارد گام به گام پیش بروید.

ریسک گریزی یا ریسک پذیری؟

مردم معمولا تمایلی به ریسک کردن ندارند. روانشناس برنده جایزه نوبل معتقد است ترس از دست دادن 100 دلار بیشتر از امید به دست آوردن 150 دلار است. از چنین مشاهداتی نتیجه میگیریم ترس ضرر کردن از امید به دست آوردن سود، بیشتر است. مطالعات مرکز علمی انگیزه کلمبیا نشان میدهد بیشتر افراد مبنای زندگی خود را براساس پیشگیری از خطر احتمالی بنا نهاده¬اند. افرادی ریسک گریز معمولا اخلاق مدار هستند نه به دلیل اینکه لزوما شخصیت اخلاقی دارند بلکه به این دلیل که میترسند قانون-شکنی کرده یا خلاف عرف جامعه رفتار کنند!

نمیتوان به طوری کلی گفت که ریسک گریز بودن بهتر است یا ریسک پذیر بودن به هر حال این به شخصیت افراد، سبک زندگی و شرایطی که در آن زندگی میکنند مربوط میشود. برای روشن شدن این موضوع یک مثال میزنیم فرض کنید فرزند شما بیمار است و یک آمپول برای نجات آن وجود دارد، اما زدن این آمپول ممکن است منجر به این شود که فرزند شما تا آخر عمر از راه رفتن محروم شود. آیا شما تزریق آمپول را برای فرزند خود انتخاب میکنید؟ این یک نوع انتخاب است که هیچ کس نمیتواند بخاطر آن شما را سرزنش کند! این انتخاب شماست می¬توانید ریسک¬پذیر باشید یا ریسک گریز.

منبع: lexisnexis.com