علت و علل کهیر زدن چیست و چه درمانی دارد

کهیر چیست؟

کهیر (hives) یا اورتیکاریا (urticaria) ضایعات قرمز رنگ و خارش آوری هستند که در نتیجه واکنش پوستی ایجاد می‌شوند. این ضایعات پوستی اندازه‌های مختلفی داشته و همزمان با دوره‌ی واکنش پوستی ظاهر شده و از بین خواهند رفت.

در صورتی که این ضایعات برای بیش‌تر از ۶ هفته ظاهر شده و یا اینکه مرتب در طول ماه‌ها و سال‌ها دوباره عود کنند، به این حالت کهیر مزمن گفته می‌شود‌. اغلب علت بروز کهیر مزمن مشخص نیست.

کهیرهای پوستی معمولاً بسیار ناخوشایند بوده و دیگر فعالیت‌های روزانه و خواب فرد را مختل می‌کنند. برای بسیاری استفاده از داروهای آنتی هیستامین و ضد خارش تا حدود زیادی کمک کننده خواهد بود.

↑انواع کهیر

کهیر حاد (Acute urticaria)

این نوع از کهیرها کم‌تر از 6 هفته دوام دارند. بیش‌ترین دلیل بروز کهیرهای حاد گروه خاصی از مواد غذایی، داروها و یا عفونت‌هاست. از طرفی دیگر نیش حشرات و بیماری‌های داخلی هم ممکن است موثر باشد.

رایج‌ترین مواد غذایی که باعث بروز کهیر پوستی می‌شود، عبارتند از:

* مغزها و آجیل
* شکلات
* ماهی
* گوجه
* تخم مرغ
* بری یا توت‌های وحشی تازه
* شیر

غذاهای تازه بیش‌تر از غذاهای پخته شده منجر به بروز کهیر می‌شود. برخی از مواد نگهدارنده و افزودنی در مواد غذایی هم می‌توانند باعث بروز کهیر شوند.
داروهایی که باعث بروز کهیر می‌شوند، شامل آسپرین (aspirin) و دیگر داروهای غیر استروئیدی ضد التهابی مانند ایبوپروفن (ibuprofen)، داروهای فشار خون بالا (ACE inhibitors) یا داروهای مسکن ضد درد مانند کدئین (codeine) هستند.

کهیر مزمن و آنژیوادم (Chronic urticaria and angioedema)

این نوع از کهیرها بیش‌تر از 6 هفته ادامه دارند. تشخیص علت بروز این نوع از کهیرها به نسبت کهیر حاد سخت‌تر است. برای بسیاری از افراد مبتلا دلیل بروز کهیر ناشناخته باقی می‌ماند. در برخی از موارد علت بروز کهیر مزمن بیماری‌های تیروئید، هپاتیت، عفونت و سرطان است.
کهیر مزمن و آنژیوادم ممکن است اندام‌های داخلی همچون ریه‌ها، ماهیچه‌ها و لوله گوارشی را هم تحت تاثیر قرار دهد. علائم شامل تنگی نفس، درد ماهیچه‌ای، استفراغ و اسهال است.

کهیر فیزیکی (Physical urticaria)

این گونه از کهیرها ناشی از تحریک مستقیم فیزیکی پوست مانند مواجه با سرما، گرما، نور خورشید، لرزش، فشار، تعریق و ورزش است. این دسته از کهیر درست در محلی که پوست تحریک شده ایجاد می‌شوند. امکان بروز کهیرهای فیزیکی به همراه دیگر انواع کهیر وجود دارد. در بیش‌تر موارد کهیرهای پوستی تا یک ساعت بعد از مواجه شدن با عوامل تحریک کننده ایجاد می‌شوند.

درماتوگرافیسم یا پوست نویسی (Dermatographism)

پوست نویسی نوع رایجی از کهیر فیزیکی است و در آن یک ضربه، مالش، تماس یا خارش مختصر پوست، می‌تواند در همان منطقه پوست باعث ایجاد کهیر و قرمزی پوست شود. امکان بروز کهیرهای فیزیکی به همراه دیگر انواع کهیر وجود دارد

↑کهیر چه علائمی دارد؟

علائم و نشانه‌های کهیرهای مزمن عبارتند از:

** دسته‌ای از تاول‌ها به رنگ قرمز و یا رنگ پوست که در هر جایی از بدن می‌توانند ظاهر شوند.

** اندازه‌ی تاول‌ها متفاوت بوده و از نظر شکل هم تغییر می‌کنند. این تاول‌ها همراه با دوره واکنش پوستی ظاهر شده و از بین می‌روند.

** خارش پوست که می‌تواند شدید باشد

** ورم دردناک یا آنژیوادم (angioedema) لب‌ها، پلک‌ها و داخل گلو

** گرایش و تمایل بروز و شدت گرفتن علائم در مواجه با عوامل تحریک کننده مانند گرما، ورزش و استرس

** تمایل پایداری علائم برای بیش‌تر از ۶ هفته و یا عود کردن مرتب و غیر قابل پیش‌بینی برای ماه‌ها یا سال‌ها

** کهیرهای پوستی کوتاه مدت (حاد) یکباره ایجاد شده و بعد از چند هفته از بین می‌روند.

↑چه زمانی برای کهیر باید به پزشک مراجعه کنیم؟

در صورت داشتن کهیرهایی با شدت زیاد و یا آن دسته از کهیرهای پوستی که برای مدت‌ها روی پوست وجود داشتند، حتماً به پزشک مراجعه کنید.

↑دلایل ایجاد کهیر

تاول‌های ناشی از کهیر زمانی ایجاد می‌شوند که گروه خاصی از سلول‌ها، هیستامین و دیگر مواد شیمیایی را درون خون آزاد می‌کنند‌.
پزشکان اغلب قادر به تشخیص علت بروز کهیر مزمن و یا دلیل تبدیل کهیرهای حاد به مشکلات طولانی مدت نیستند‌. واکنش پوستی به دلیل عوامل زیر تحریک می‌شود:

* داروهای درد

* حشرات یا انگل‌ها

* عفونت

* خراش پوستی

* سرما یا گرما

* استرس

* نور خورشید

* ورزش

* الکل یا غذا

* فشار به پوست، مانند استفاده از یک کمربند تنگ

در برخی از موارد کهیرهای مزمن ناشی از بیماری‌های زمینه‌ای مانند بیماری‌های تیروئید و در موارد نادری سرطان است‌.

↑مشکلات و عوارض کهیر

کهیر مزمن فرد را در معرض خطر ناگهانی واکنش آلرژیک شدید یا آنافیلاکسی (anaphylaxis) قرار نمی‌دهد. اما اگر فرد کهیر را به عنوان بخشی از واکنش آلرژیک شدید تجربه کند باید هر چه سریع‌تر به مراکز درمانی مراجعه کند.

علائم و نشانه‌های آنافیلاکسی عبارتند از:

**سرگیجه

**سخت نفس کشیدن

**تورم لب‌ها، پلک‌ها و زبان

↑تشخیص کهیر

پزشک در حین معاینه‌ی جسمی بیمار برای پی بردن به علت بروز علائم و نشانه‌های بیماری چندین سوال هم مطرح می‌کند‌. گاهی پزشک از بیمار می‌خواهد که موارد زیر را به دقت ثبت کند:

*فعالیت‌ها

*هرگونه دارو، گیاه دارویی یا مکمل‌های غذایی مصرفی

*غذاها و نوشیدنی‌های مصرفی

*مکان‌هایی که کهیر ظاهر شده و مدت زمانی که طول می‌کشد تاول از بین برود

*اینکه آیا کهیر با ورم‌های دردناک همراه است یا خیر؟

اگر پزشک بعد از معاینه و بررسی سابقه پزشکی بیمار به این نتیجه برسد که علت بروز کهیر عوامل زمینه‌ای است، آزمایش خون و یا تست پوست انجام خواهد داد.

↑درمان کهیر

پزشک برای درمان کهیر در موارد زیادی درمان‌های خانگی همچون مصرف آنتی هیستامین‌های بدون نسخه را توصیه می‌کند. اگر این اقدامات خود مراقبتی موثر نباشد، پزشک برای بیمار دارو و یا ترکیبی از داروها تجویز خواهد کرد. معمولاً یک درمان موثر برای این مشکل وجود دارد‌

آنتی هیستامین‌ها

استفاده از قرص‌های آنتی هیستامین غیر خواب آور، جلوی عواملی که باعث آزاد شدن هیستامین می‌شوند را خواهد گرفت. مصرف این داروها عوارض جانبی کمی هم به دنبال دارد.

این دسته از داروها عبارتند از:

**لوراتادین (Loratadine)

**فکسوفنادین (Fexofenadine)

**سیتریزین (Cetirizine)

**دسلوراتادین (Desloratadine)

اگر مصرف داروهای آنتی هیستامین غیر خواب آور موثر نباشد، پزشک ممکن است مقدار مصرف این داروها را افزایش داده و یا انواع دیگری از این داروها را تجویز کند که باعث خواب آلودگی فرد می‌شود.

مثال‌هایی از این دارو عبارتند از :

**هیدروکسی زین (hydroxyzine pamoate)

**(doxepin) دوکسپین

در صورت بارداری، شیردهی، ابتلا به دیگر بیماری‌های مزمن و پیش از مصرف هر گونه داروی جدیدی به پزشک خود اطلاع دهید.

دیگر داروها

اگر آنتی هیستامین ها در تسکین درد موثر نباشند، دیگر داروها تا حدود زیادی کمک کننده خواهند بود، برای مثال:

مسدود کننده‌های هیستامین (Histamine (H-2) blockers) : این دسته از داروها تحت عنوان آنتاگونیستهای گیرنده هیستامین هم شناخته شده و به صورت خوراکی و یا تزریقی مصرف می‌شوند.

مثال‌هایی از این گروه دارویی عبارتند از:

** سایمتیدین (cimetidine)

** فاموتیدین (famotidine)

** داروهای ضد التهابی: کورتیکواستروئید‌های خوراکی مانند پردنیزون (prednisone)، به کاهش تورم، قرمزی و خارش کمک می‌کنند. معمولا این داروها در کوتاه مدت برای کنترل کهیر و آنژیوادم تجویز می‌شوند. چرا که مصرف طولانی مدت این گروه از داروها عوارض جانبی شدیدی به دنبال دارد.

** داروهای ضد افسردگی (Antidepressants) : داروی ضد افسردگی تری سیکلیک دوکسپین (tricyclic antidepressant doxepi) که به شکل پماد است تا حد زیادی خارش را التیام می‌بخشد. این دارو همچنین ممکن است منجر به سرگیجه و خواب آلودگی شود.

** داروهای آسم به همراه آنتی هیستامین‌ها: اصلاح کننده‌‌های لکوترین (leukotriene modifiers) زمانی که به همراه آنتی هیستامین‌ها مصرف می‌شوند در بهبود کهیر موثر خواهند بود. مثال‌هایی از این گروه دارویی عبارتند از:

** مونته لوکاست (montelukast)

** زفیرلوکاست (zafirlukast)

** آنتی بادی‌های ساخته‌ای دست بشر یا مونوکلونال (monoclonal) : داروی امالیزوماب (omalizumab) در برابر انواعی از کهیرها که به سختی درمان می‌شوند بسیار موثر است. این دارو تزریقی بوده و معمولا یک بار در ماه تزریق می‌شود.

داروهای سرکوب کننده‌ی سیستم ایمنی: مثال‌هایی از این داروها عبارتند از:

** سیکلوسپورین (cyclosporine)

** تاکرولیموس (tacrolimus)

↑سبک زندگی و درمان‌های خانگی کهیر

کهیرهای مزمن ممکن است تا ماه‌ها و حتی سال‌ها فرد را درگیر کرده و فعالیت‌های شغلی، روزانه و حتی خواب فرد را مختل کنند. اقدامات احتیاطی زیر جهت جلوگیری یا التیام عود واکنش پوستی در کهیرهای مزمن کمک کننده خواهند بود:

پوشیدن لباس‌های گشاد و رنگ روشن
پرهیز از خارش پوست و یا استفاده از صابون‌های سفت و زمخت
تسکین نواحی آسیب دیده با کمک پنکه، پارچه خنک، لوسیون و یا کرم‌های ضد خارش و حمام
یادداشت کردن زمان و مکان شکل‌گیری کهیرها، کارهایی که شخص انجام می‌دهد و غذاهایی که می‌خورد. این کار به بیمار و پزشک کمک می‌کند تا عوامل محرک را شناسایی کنند.
دوری کردن از عوامل محرک شناخته شد
استفاده از کرم ضد آفتاب پیش از خروج از خانه

استفاده از درمان‌های موضعی

۱. پوست‌تان را خنک کنید
با توجه به اینکه تحریک پوستی مهم‌ترین نشانه‌ی کهیر است، می‌توانید با درمان پوستی علائم کهیر را کاهش دهید. یک حوله‌ی نخی تمیز بردارید و در آب سرد بخیسانید. سپس آب اضافی را با فشار دادن حوله از آن خارج کنید و به مدت ده دقیقه آن را روی پوست‌تان قرار بدهید. پس از این زمان دوباره همین مراحل را تکرار کنید تا مجددا حوله با آب خنک شود. با این کار پوست‌تان خنک می‌شود و علائم کهیر کاهش می‌یابد. از آب بسیار سرد برای خیس کردن حوله استفاده نکنید، زیرا این کار ممکن است باعث تشدید علائم کهیر شود.

۲. از ترکیب شیر و جو دوسر در حمام استفاده کنید
از جمله خواص جو دوسر این است که یکی از بهترین درمان‌های کهیر است. یک فنجان جو دوسر را آسیاب کنید. وان حمام را با آب پر کنید و جو را در آن بریزید. در آب بروید و مدتی در آن بمانید. آب مورد استفاده‌تان نباید داغ یا خیلی سرد باشد، زیرا می‌تواند باعث تشدید کهیر شود. برای افزایش تأثیر این روش، به آب ۴ فنجان شیر هم اضافه کنید.

۳. آناناس را بر روی محلی که کهیر زده، بگذارید.
آنزم «بروملین» موجود در آناناس به کاهش علائم کهیر کمک شایانی می‌کند. تعدادی آناناس تازه یا کنسروی را خرد کرده و داخل پارچه‌ی نخی نازکی قرار دهید. پارچه را جمع کنید و روی محل حساسیت قرار دهید. زمانی که به پارچه و آناناس نیازی نداشتید، آن را برای مصرف مجدد در داخل یخچال نگهداری کنید. پس از ۲۴ ساعت آناناس‌ها را عوض کنید. همچنین می‌توانید آناناس را بدون پارچه و به طور مستقیم روی پوست‌تان قرار دهید.

بروملین به‌صورت کپسول نیز یافت می‌شود. می‌توانید از آن هم برای درمان کهیر استفاده کنید.

۴. از جوش شیرین هم می‌توانید برای درمان کهیر استفاده کنید
یکی از فواید جوش شیرین تسکین کهیر است. یک قاشق غذاخوری جوش شیرین برداشته و کم‌کم به آن آب اضافه کنید تا ترکیبی غلیظ حاصل شود. سپس آن را روی محل حساسیت بمالید. در نهایت پوست‌تان را با آب سرد بشویید. این کار را با کرم تارتار (پتاسیم بی تارتارات) نیز می‌توانید انجام دهید.

۵. سرکه را روی محل حساسیت بمالید
هر نوع سرکه‌ای را که می‌خواهید، انتخاب کنید. یک قاشق چای‌خوری سرکه را در یک قاشق غذاخوری آب حل کنید. با پارچه‌ی نخی یا دستمال ترکیب را روی کهیر خود بمالید. با این کار احساس ناراحتی کهیر تا حد زیادی کاهش می‌یابد.

۶. از خاصیت گزنه غافل نشوید
گزنه به واسطه‌ی خواص آنتی‌هیستامینی خود از دیرباز برای درمان کهیر استفاده می‌شود. یک قاشق چای‌خوری گزنه‌ی خشک را با یک فنجان آب داغ مخلوط کنید. آن‌ را کنار بگذارید تا کمی خنک شود، سپس یک حوله‌ یا پارچه‌ی نخی بردارید و با این محلول خیس کنید. سپس حوله را فشار دهید تا مقدار اضافی مایعات خارج شود. حوله را روی محل حساسیت قرار دهید. می‌توانید این کار را هر چند باری که نیاز بود، تکرار کنید.

۷. استفاده از لوسیون کالامین
لوسیون کالامین ترکیبی از اکسید و کربنات روی است. این لوسیون برای کاهش علائم کهیر بسیار مؤثر است. پس از استفاده از این لوسیون روی پوست، آن را با آب سرد بشویید.

خوردن ترکیباتی که حاوی کوئرستین است

کوئرستین در کاهش حساسیت و خارش مؤثر است. کوئرستین یک ترکیب فلاوونوئیدی است که در بسیاری از میوه‌ها و سبزیجات یافت می‌شود. سیب، مرکبات، پیاز، مریم‌گلی، انگور، جعفری و گیلاس منابع سرشار از کوئرستین هستند که باید نقش پررنگ‌تری در رژیم غذایی‌تان داشته باشند. همچنین مصرف چای و روغن زیتون نیز برای دریافت کوئرستین مؤثر است. تأثیر کوئرستین در جلوگیری از آزادسازی هیستامین نسبت به بسیاری از داروها بیشتر بوده و در نتیجه نقش مهمی در درمان کهیر دارد.

درمان کهیر در طب سنتی

اگر بیماری به علت غلبه خون باشد ابتدا باید حجامت انجام شود و از آب انار؛ آب‌غوره، آش انار، آش آلو و آش عدس با سرکه زیاد مصرف کنید و از خوردن گوشت، چربی جات، غذاهای شور یا شیرین، تخم‌مرغ، ماهی، خرما، ارده، شکلات و توت‌فرنگی پرهیز کنید. ضمناً توصیه می‌گردد از تزریق دارویی پنی‌سیلین، کار و فکر زیاد، ترس، ناراحتی و عصبانیت اجتناب شود.

برای تسکین خارش می‌توانید بدن را با آب نیم گرم شسته و روی قسمت‌های دچار حساسیت آب‌غوره، گلاب، سرکه و یا روغن گل سرخ بمالید.

کهیر از غلبه بلغم: اگر این اختلال پوستی به علت غلبه بلغم ایجادشده باشد، اولاً لازم است خلط غالب را پاک‌سازی نمایید و در حمام گرم بنشینید تا خوب عرق کنید. بعد سبوس جو، کرفس و تخم کرفس را در سرکه بجوشانید و صاف کنید. سرکه صاف‌شده روی قسمت‌هایی از پوست که دچار آلرژی شده است بمالید. همچنین می‌توانید عسل، سرکه و سکنجبین را در هم بجوشانید و صبح، ظهر و شب هر بار یک فنجان از آن را بنوشید.

توصیه می‌شود از خوردن خوراکی‌هایی که حساسیت را تشدید می‌کند خودداری کنید و در مقابل خوراکی‌هایی مانند خرفه، گشنیز، برگ چغندر، هندوانه، کاهو، آب انگور، خیار، دم‌کرده شاه‌تره و خاکشیر جوشانده شده به همراه آب فراوان و مایعات مصرف نمایید.

- استعمال موضعی مخلوط جوش‌شیرین و ماست روزی سه مرتبه نیز برای درمان مؤثر است.
- مالیدن سرکه بر روی قسمت‌های دچار حساسیت مفید است.
- شستشوی بدن با ماست، شاه‌تره و سدر درمان مؤثر و مفیدی برای کهیر است.
- گل و برگ همیشه‌بهار تازه را بکوبید و بر آن ضماد کنید.
- درصورتی‌که با این روش‌ها مشکل شما بهبود پیدا نکرد و از شدت آن کاسته نشد، انجام حجامت می‌تواند مفید واقع گردد.

آماده شدن برای ملاقات با پزشک

بیمار در ابتدا به پزشک عمومی مراجعه می‌کند و پزشک در صورت نیاز به درمان تخصصی بیمار را به پزشک متخصص پوست و مو یا پزشک متخصص آلرژی ارجاع خواهد داد.

در صورت ابتلا به کهیر مزمن برخی از سوالات پایه‌ای که می‌توان با پزشک در میان گذاشت، عبارتند از:

دلیل احتمالی بروز علائم من چیست؟
کهیر زدن تا چه زمانی ادامه خواهد داشت؟
چه آزمایش‌هایی باید انجام دهم و انجام این آزمایش‌ها آیا نیازمند انجام آماده سازی خاصی است؟
چه درمان‌های در دسترس است و کدام روش درمانی را پیشنهاد می‌کنید؟
آیا این درمان‌ها عوارض جانبی خاصی دارند؟
آیا نیاز به تجویز داروی خاصی است و یا تنها مصرف داروهای بدون نسخه کافی است؟
آیا داروهای تجویزی نسخه‌ی ژنریک (Generic Version) دارند؟
من به بیماری‌های دیگری هم مبتلا هستم، آیا درمان‌های پیشنهادی با این بیماری‌ها سازگاری دارد؟
از پزشک چه انتظاری باید داشت؟

پزشک سوالات احتمالی زیر را مطرح خواهد کرد:

چه علائمی دارید و چه زمانی برای اولین بار آن‌ها را تجربه کرده‌اید؟
آیا احساس سنگینی و گرفتگی در قفسه سینه یا گلو یا حالت تهوع دارید؟ آیا تاکنون دچار مشکلات تنفسی شده‌اید؟
آیا به تازگی به عفونت باکتریایی یا ویروسی خاصی مبتلا شده‌اید؟
چه نوع دارو، گیاه دارویی یا مکمل غذایی مصرف می‌کنید؟
آیا به تازگی ماده غذایی جدیدی مصرف کرده‌اید؟
آیا به تازگی به مکان جدیدی سفر کرده‌اید؟
آیا در خانواده شما سابقه ابتلا به کهیر یا آنژیوادم (angioedema) وجود دارد؟
آیا متوجه عامل یا عوامل بهبود دهنده و یا وخیم کننده‌ی علائم خود شده‌اید؟