سرماخوردگی در بزرگسالان چه مدت طول می‌کشد؟

به طور متوسط یک سرماخوردگی معمولی در بزرگسالان بین ۷ الی ۱۰ روز به طول می‌انجامد. با این همه این مدت زمان از فردی تا فرد دیگر متغییر است.

نشانه‌های بیماری در برخی از افراد تنها چند روز دیده می‌شود، در حالی که برخی دیگر از افراد تا دو هفته این علایم را تجربه می‌کنند. توجه داشته باشید که سیستم ایمنی بدن افراد با هم متفاوت است و همین دلیلی برای این تفاوت‌ها است.

سبک زندگی افراد، مصرف یا عدم مصرف سیگار به کاهش و یا افزایش سرعت بهبود و ریکاوری می انجامد. حتی زمانی که ویروس از بدن خارج می‌شود، برخی از علایم سرماخوردگی در بدن باقی هستند. برای مثال خلط گلو و سرفه و عطسه حتی گاهی بعد از بهبود عفونت در بدن فرد باقی می‌مانند.

سرماخوردگی در کودکان چه مدت طول می‌کشد؟

علایم سرماخوردگی در برخی از کودکان بیش‌تر طول خواهد کشید. در بیش‌تر موارد اما این علایم ۷ الی ۱۰ روز در بدن باقی می‌مانند. از آنجایی که کودکان توانایی ابراز مشکل خود را به راحتی ندارند، احتمالا کنار آمدن با مشکلات سرماخوردگی هم برای آن‌ها سخت‌تر از افراد بالغ خواهد بود.

کودکان بیش‌تر به سرماخوردگی مبتلا می‌شوند. سیستم ایمنی بدن کودکان به اندازه‌ی بزرگسالان در برابر برخی از ویروس‌ها ایمن نیست و همین مسئله باعث ابتلای بیش‌تر کودکان به سرماخوردگی خواهد شد.

کودکان بیش‌تر در معرض ابتلا به سرماخوردگی قرار دارند. چرا که با روش‌های پیشگیری چندان آشنا نیستند. باید به کودکان آموخت که در هنگام سرفه و عطسه کردن جلوی دهان خود را بگیرند و یا به طور مرتب دست‌های خود را بشویند.

کودکان خصوصاً در سنین پیش دبستان بیش‌تر در معرض ابتلا به سرماخوردگی قرار دارند، چرا که در این محیط‌ها افراد در تماس نزدیک با هم بوده و بنابراین شانس ابتلا به سرماخوردگی در آن‌ها زیادتر خواهد بود.

تا چه مدت سرماخوردگی واگیردار خواهد بود؟

علایم سرماخوردگی بلافاصله بعد از تماس شخص با ویروس خود را نشان نخواهد داد. این مدت زمان در اصطلاح دوره‌ی نهفتگی ویروس است. دوران نهفتگی ویروس سرماخوردگی معمولی بین یک تا سه روز است. در طول این مدت زمان حتی اگر فرد علایم سرماخوردگی را خود نشان ندهد، ویروس می‌تواند به فرد دیگری منتقل شود.

بنابراین هر زمان که فرد علایم سرماخوردگی را نشان دهد، بدون شک آن را به فرد دیگر منتقل خواهد کرد. ولی با این همه یک روز قبل از نشان دادن علایم تا ۵ روز ابتدایی ابتلا به سرماخوردگی این بیماری به شدت واگیردار خواهد بود.

ویروس سرماخوردگی به سرعت از طریق بخارهای تنفسی و قطرات ناشی از عطسه، سرفه و آب بینی پخش می‌شود. خلط و بزاق می‌توانند از راه‌های تنفسی هوایی وارد بدن شده و ایجاد عفونت کنند.

ویروس سرماخوردگی تا چند ساعت خارج از بدن انسان زنده می‌ماند. پس فرد با اشتراک گذاری وسایل شخصی مانند دستمال، بشقاب‌ها وقاشق و چنگال هم می‌تواند باعث انتشار سرماخوردگی شود.

چند بار به سرما خوردگی مبتلا می‌شویم؟

معمولا بزرگسالان دو یا سه بار در سال به سرماخوردگی مبتلا می‌شوند و کودکان زیر دوسال ۶ بار در سال به این بیماری مبتلا می‌شوند.با این حال ممکن است تعداد بیشتری از موارد سرماخوردگی را در سال تجربه کرد زیرا انواع مختلفی از ویروس ها وجود دارند که هر کدام از ان ها می توانند سبب ایجاد سرماخوردگی شوند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟

سرماخوردگی یکی از عوامل اصلی غیبت در مدرسه و یا محل کار است. اگر علایم سرماخوردگی بعد از گذشت ده روز بهبود پیدا نکند و یا بدتر شود، بهتر است که به پزشک مراجعه شود. پزشک به بهبود سرماخوردگی وخیم که دارای علایم نامعمول است، کمک خواهد کرد.

برخی از افراد مانند نوزادان، افراد تحت درمان برای سرطان، افراد مبتلا به ویروس HIV و افراد بالای ۶۵ سال بیش‌تر از سایر افراد در معرض ابتلا به سرماخوردگی و بیماری آنفولانزا قرار دارند.

هر کدام از این افراد که علایم سرماخوردگی و یا آنفلوانزا همچون تب و لرز و کوفتگی را داشته باشند، باید به پزشک مراجعه کنند.

در واقع سرماخوردگی بعضی‌ها به آبریزش بینی و کمی بدن درد خلاصه شده و بیشتر از دو سه روز طول نمی‌کشد، اما کم نیستند افرادی که در طول بیماری با علائم شدیدتری مثل تب و لرز، گلودرد، سرفه‌های آزاردهنده و... دست و پنجه نرم می‌کنند و بیش از دو هفته با این مشکل مواجهند. حالا سوال اینجاست که چرا دوره سرماخوردگی در برخی افراد طولانی‌ می‌شود و چطور می‌توانیم از شر آن خلاص شویم؟

اگر جزو افرادی هستید که در صورت ابتلا به سرماخوردگی به پزشک مراجعه نمی‌کنید و معتقدید بیماری بعد از اتمام دوره و خود به خود درمان می‌شود، سخت در اشتباهید، چون در صورتی که علائم سرماخوردگی بیشتر از چهار هفته ادامه پیدا کند زمینه سینوزیت مزمن فراهم خواهد شد. از طرفی ممکن است عوامل آلرژی‌زا، آسم، عفونت‌های باکتریایی، پولیپ بینی و اختلال ساختمانی بینی باعث عود سینوزیت مزمن شود.

آلرژی فصلی یا سرماخوردگی؟

دکتر ابراهیم رزم‌پا، متخصص گوش و حلق و بینی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران می‌گوید: بعضی از گیاهان که گل‌های زیبا و معطری دارند، حشرات را جذب می‌کنند و همین حشرات باعث انتقال گرده‌های گیاهان به یکدیگر می‌شود، اما گیاهانی که گل‌های بدون بو دارند، مورد توجه حشرات نیستند، بنابراین گرده‌های خود را رها می‌کنند تا از طریق وزش باد به گیاه منتقل شود.

با پراکنده شدن گرده‌های گیاهان در هوا احتمال تنفس آنها به وسیله انسان و حیوانات و ایجاد اختلالات عمده در بدن بویژه حساسیت‌های فصلی وجود دارد. به طور کلی گرده‌افشانی درختان در اوایل بهار صورت می‌گیرد، اما ممکن است در پاییز همزمان با گرده‌افشانی بعضی از گیاهان باز هم علائم آلرژی بروز کند. البته افراد قبل از درمان باید مطمئن شوند که علائم بارز مربوط به آلرژی فصلی است یا این‌که به واسطه سرماخوردگی یا عود سینوزیت ایجاد شده است. در واقع عطسه، آبریزش بینی، سوزش و خارش گلو، ریزش اشک از چشم‌ها و بعضی علائم سرماخوردگی مثل سردرد از نشانه‌های بروز آلرژی است. بنابراین اگر علائم بیماری درست مشابه این علائم هستند ـ هر سال در یک زمان مشخص بروز می‌کنند و پس از مدتی به سرماخوردگی عفونی منجر می‌شوند ـ می‌توان گفت فرد به آلرژی فصلی مبتلاست.

در عین حال، دوره سرماخوردگی بین سه تا هفت روز است و بندرت به ده روز می‌رسد، ولی آلرژی به طور معمول بعد از دو تا سه هفته جدی می‌شود و بیمار به دلیل علائم شدیدتر از یک سرماخوردگی ساده مجبور است به پزشک مراجعه ‌کند. همچنین علامت‌های سرماخوردگی در تمام شبانه‌روز، یکسان بوده ولی آلرژی حالت حمله‌ای دارد و در اوایل صبح و غروب بیشتر می‌شود.

از طرفی سرماخوردگی یک بیماری مسری است و معمولا بعد از ابتلای یک نفر بقیه اعضای خانواده هم به آن مبتلا می‌شوند، ولی آلرژی مسری نیست و جنبه ژنتیک و محیطی دارد. حتی سرماخوردگی با استراحت خوب می‌شود، اما استراحت در درمان آلرژی نقشی ندارد و با درمان‌های خانگی هم برطرف نمی‌شود.

اصلاح یک باور نادرست

دکتر رزم‌پا با بیان این‌که برخلاف باور عموم، اصطلاحاتی مانند سرماخوردگی مزمن یا سرماخوردگی مکرر معنی ندارند، می‌افزاید: در صورتی که دوره سرماخوردگی طولانی شود بیمار باید از لحاظ ابتلا به آلرژی فصلی یا سینوزیت مورد بررسی قرار بگیرد. البته درمان سرماخوردگی تا حد زیادی می‌تواند جلوی عود بیماری‌های گفته شده را بگیرد، اما درمان نکردن آن ممکن است زمینه بروزشان را فراهم کند.

به گفته دکتر رزم‌پا، سینوزیت معمولا به دنبال سرماخوردگی و آنفلوآنزا بروز می‌کند و اگر علائم سرماخوردگی بیشتر از یک هفته باقی بماند، ممکن است به سینوزیت تبدیل شود. در واقع عفونت اولیه، مخاط سینوس‌ها را ملتهب می‌کند و بدن هم ترشحات سینوس را افزایش می‌دهد. از طرفی زیاد شدن این ترشحات باعث می‌شود که دهانه سینوس‌ها تنگ شده و با جمع شدن ترشحات و میکروب‌ها درون حفره سینوس محیطی برای رشد و تکثیر میکروب‌ها و حتی عفونت قارچی فراهم شود. پس اگر مبتلا به سینوزیت هستید باید بیشتر مراقب خودتان باشید، چون ابتلا به سرماخوردگی می‌تواند همه برنامه‌ریزی‌های نوروزی‌تان را به هم بریزد و شما را خانه‌نشین‌ کند.

از سرماخوردگی پیشگیری کنید

شست‌وشوی مداوم دست‌ها، برنامه غذایی مناسب و مصرف همه گروه‌های غذایی، تماس نداشتن با بیماران سرماخورده، تقویت سیستم ایمنی با مصرف خوراکی‌های حاوی آنتی‌اکسیدان و ویتامینC، ورزش روزانه، خواب کافی، پوشش مناسب در هوای سرد و... تا حد زیادی در پیشگیری از بروز سرماخوردگی موثرند.

بر اساس توصیه‌های حکمای طب سنتی در سه روز اول سرماخوردگی باید اجازه دهیم که ترشحات و مواد زائد از مجاری بینی خارج شود. همچنین مصرف سوپ جو رقیق و پرهیز از مصرف گوشت و سبک نگه‌داشتن معده بهترین روش برای بهبود علائم زکام است. در مرحله بعدی مصرف حریره (ترکیبی از آب، سبوس گندم، نشاسته، کتیرا، روغن بادام و عسل) توصیه می‌شود.

در صورتی که میزان ترشحات و غلظت آن زیاد باشد باید سبوس گندم را در سرکه خیس کرده و دود خشک‌شده آن را استنشاق کنید. برای جلوگیری از ورود ترشحات به پشت حلق نیز باید به جای طاق‌باز به پهلو بخوابید و زیر سر خود را هم بالا نبرید تا ترشحات از بینی دفع شود، اما در صورت ورود ترشحات باید سراغ غرغره کردن آب انار ملس (نه ترش و نه شیرین) یا آب عدس (آبی که عدس در آن پخته شده) بروید.

آویشن علیه سرماخوردگی

مدتی است بسیاری از پزشکان مصرف شربت آویشن را برای تسکین سرفه و التهاب گلو برای بیماران سرماخورده تجویز می‌کنند. از نظر طب سنتی آویشن خلط‌آور، ضدسرفه، ضددرد، ضد تب و گرفتگی بینی و کاهنده ترشحات بزاقی است که هم می‌توان به صورت شربت یا جوشانده و هم بخور آن را مصرف کرد. عرق آویشن نیز می‌تواند در درمان و کاهش علائم زکام و نزله موثر باشد؛ به شرطی که دو بار در روز یک استکان از این عرق گیاهی بنوشید.

همچنین متخصصان طب سنتی براین باورند دارچین از جمله ادویه‌هایی است که هزار و یک خاصیت دارد؛ از کاهش قند خون گرفته تا درمان آرتروز و سرماخوردگی. فقط کافی است مقداری دارچین (چوب دارچین بهتر از پودر آن است) را با دو لیوان آب جوش و مقداری نبات به مدت 20دقیقه دم کنید و صبح و شب هنگام خواب یک فنجان چای دارچین بنوشید.

روش درمان و درمان‌های خانگی

درمانی برای سرماخوردگی وجود ندارد، بدن بدون نیاز به درمان خاصی می‌تواند بر عفونت غلبه کند. سرماخوردگی یک عفونت ویروسی است و بنابراین آنتی بیوتیک‌ها اثری در درمان آن ندارند.

بر اساس اعلام سازمان جلوگیری و کنترل بیماری‌ها، آنتی بیوتیک نه تنها اثری در درمان عفونت‌های ویروسی ندارد، بلکه باعث افزایش مقاومت در برابر عفونت‌های باکتریایی در بزرگسالان و کودکان خواهد شد.

با این همه سرماخوردگی بسیار بیماری آزار دهنده ای است و خبر خوب این است که با انجام اقداماتی ساده به راحتی می‌توان آن را مدیریت کرد. اقدامات زیر را می‌توان برای مقابله با عفونت انجام داد:

نوشیدن مایعات به مقدار کافی:

نوشیدن آب و سایر مایعات به اندازه‌ی کافی علاوه بر کمک به حفظ سلامتی سلول‌ها به خروج مواد سمی از بدن هم کمک می‌کند

استراحت:

اگر در هنگام ابتلا به سرماخوردگی فرد به اندازه‌ی کافی استراحت کند، بدن فرصت خواهد داشت تا بر روی مبارزه با عفونت تمرکز کند.

مصرف داروهای سرماخوردگی بدون نیاز به نسخه‌ی پزشک:

بسیاری از داروهای سرماخوردگی موجود در داروخانه‌ها مانند کلد استاپ ها باعث بهبود علایم سرماخوردگی همچون آب‌ریزش بینی خواهد شد. برای مصرف این داروها هم باید با پزشک مشورت کرد.

مصرف داروهای مسکن

مصرف داروهای مسکن همچون ایبوپروفن (ibuprofen) و استامینوفن (acetaminophen) هم به کاهش درد و کوفتگی بدن کمک خواهد کرد.

نوشیدن مایعات گرم

خوردن مایعات گرم، مانند چای گیاهی و یا سوپ به بهبود گلو درد کمک می‌کند. مایعات گرم علاوه بر این مانع از تجمع خلط گلو خواهد شد و خروج آن‌ها را آسان‌تر خواهد کرد.

قرقره کردن آب نمک

یکی از علایم آزاردهنده‌ی سرماخوردگی احساس خارش و درد در گلو است، با کمک قرقره کردن آب نمک به راحتی می‌توان این مشکل را برطرف کرد. از کودکان نخواهید که این کار را انجام دهند، چرا که آن‌ها نمی‌توانند این کار را به درستی انجام دهند.

استفاده از دستگاه بخور

دستگاه بخور فضا را مرطوب نگه می‌دارد و در نتیجه عطسه کردن و خروج خلط گلو آسان‌تر خواهد شد.

سرماخوردگی طولانی مدت نشانه چیست؟

اگر علائم سرماخوردگی‌تان رهایتان نمی‌کنند ممکن است مسئله‌ی جدی‌تری در میان باشد که توجه به آنها می‌تواند روند درمان را تسریع کند.

دوباره سرما خورده‌اید
ممکن است مبتلا به ویروسی شوید، با آن بجنگید و شکستش دهید و سپس دوباره در معرض ویروس کاملا جدید دیگری قرار بگیرید. این ویروس جدید و علائم جدیدش می‌توانند با علائمی که تازه بر آنها غلبه کرده‌اید تداخل پیدا کرده و اینطور به نظر برسد که یک سرماخوردگی طولانی دارید. صدها ویروس وجود دارند که می‌توانند موجب سرماخوردگی شوند، بنابراین غیرعادی نیست که در طول یک سال، چند بار سرما بخورید.

ممکن است عوارض جانبی داروهایتان باشد
اگر سرفه‌های مزمن دارید دلایل گوناگونی می‌تواند داشته باشد، که یکی از آنها عوارض جانبی داروست. سرفه‌‌های مزمن خشک، یکی از عوارض جانبی شایع داروهای مهارکننده آنزیم تبدیل‌ کننده آنژیوتانسین باشند، مانند لیزینوپریل، بنزاپریل و رامی پریل که نوعی داروی فشار خون هستند. اگر دچار علائمی چون گرفتگی بینی، گلو درد و یا فشار سینوسی شدید و یکی از این داروها را مصرف می‌کنید با پزشکتان درمیان بگذارید.

ترشحات مزمن پشت حلق دارید
اگر سرفه‌هایی مزمن با خلطی سفید دارید دلیلش می‌تواند ترشحات مزمن پشت حلقتان باشد که شبها وقتی دراز می‌کشید بدتر می‌شود. خیلی از افراد از این شاکی‌اند که مدام گرفتگی بینی دارند پیوسته باید سرفه کنند تا گلویشان صاف شود. علت ترشحات پشت حلق، آلرژی هم می‌تواند باشد که با تغییرات آب و هوا شدت می‌گیرد.

ممکن است آلرژی داشته باشید
یکی از دلایل شایع آبریزش بینی و سرفه‌ که شبیه یک بیماری ویروسی به نظر می‌رسند می‌تواند آلرژی باشد. علائم آلرژیک بسته به فصل می‌تواند بیشتر طول بکشد و اغلب همراه با خارش و آبریزی چشم‌ها نیز همراه است. گرده‌های درختن معمولاً در زمستان زیادند، بنابراین علائم آلرژی می‌تواند همزمان با فصل شیوع سرماخوردگی بروز کند.

شاید سینوزیت باکتریایی دارید
گاهی با ناپدید شدن بیماری ویروسی، علائم جدیدی مانند فشار در سینوسها، سر درد و گاهی تب ممکن است بروز کند. این اتفاق زمانی می‌افتد که خلط‌های ناشی از یک سرماخوردگی، محیط مناسبی برای رشد باکتری‌ها فراهم می‌کنند و معمولاً بین ۱۰ تا ۱۴ روز بعد از شروع سرماخوردگی روی داده و نیاز به تحویز دارو توسط پزشک دارد.

ممکن است آسم یا بیماری انسدادی ریه داشته باشید
اگر سرفه‌هایتان همراه با خس خس سینه است و برطرف هم نمی‌شود ممکن است دچار آسم یا بیماری انسدادی ریه باشید. معمولاً آسم در سالهای اولیه زندگی خودش را نشان می‌دهد اما بیماری انسدادی ریه ممکن است در سال‌های بعدی و با روی آوردن به سیگار بروز کند. پزشک برای تشخیص دقیق از تست ریه استفاده می‌کند و درمان می‌تواند با انواع اسپری‌ها شروع شود.

شاید سینه پهلو دارید
اگر علائمتان سرفه‌های مداوم همراه با ترشحات سبز یا قهوه‌ای رنگ، تب و تنگی نفس هستند می‌توانند نشان‌دهنده‌ی عفونتی مانند سینه پهلو باشند. بیشتر افرادی که دچار بیماری مزمن ریوی مانند آسم یا سینه پهلو هستند هستند به طور کلی احساس بدی می‌کنند و از ناراحتی ریه‌ها شاکی‌اند، اما این بیماری‌ها می‌تواند افراد کاملاً سالم را نیز تحت تأثیر قرار دهد. اگر هر گونه از این علائم را دارید هر چه زودتر به پزشک مراجعه کنید زیرا سینه پهلو یک بیماری کاملاً جدی و کُشنده است که نیاز به درمان فوری دارد.

ممکن است ریفلاکس اسید داشته باشید
اگر دهانتان بد مزه است و این حالت را همراه با سرفه‌های خشک و خش دار شدن صدا دارید ممکن است دچار مشکل گوارشی به نام ریفلاکس اسید معده شده باشید. این بیماری نسبتاً شایع است و آمار مبتلایان به آن در حال افزایش نیز هست. علائم ریفلاکس شامل سوزش سردل، تهوع، آروغ زدن و واپس زنی غذا شده و معمولاً این علائم بعد از خوردن غذای سنگین یا تند و در حالت دراز کشیده تشدید می‌شوند. همچنین اگر به طور مرتب داروی ضد التهابی مانند ایبوپروفن مصرف کنید احتمالاً این علائم را خواهید داشت. درمان با داروهای آنتی اسید می‌تواند مفید باشد اما اگر علائم بیش از یکی دو هفته طول کشیدند، لازم است پزشک ارزیابی دقیق‌تری انجام دهد.

شاید چیزی در بدنتان گیر کرده است
عجیب به نظر می‌رسد اما خیلی از افراد چیزی در راه‌های هوایی‌شان (مثلاً بینی) گیر می‌کند. مخصوصاً در مورد بچه‌ها این مورد بسیار شایع است. این اتفاق می‌تواند موجب آبریزش بینی شود و تا هفته‌ها و یا تا زمانی که شی‌ء خارجی بیرون آورده شود طول بکشد، که معمولاً با بوی بد همراه است. تنها راه، خارج کردن شی‌ء توسط پزشک از بدن است.

ممکن است سل داشته باشید
این بیماری باکتریایی خطرناک موجب سرفه‌های غیر قابل کنترل و ادامه دار شده و ممکن است با سرفه خون بالا بیاورید و تب و لرز و عرق شبانه هم داشته باشید. هرچند این روزها به دلیل واکسیناسیون، سل به ندرت پیدا می‌شود اما هنوز مواردی وجود دارد. این عفونت به شدت واگیر دارد، پس اگر سیستم ایمنی ضعیفی دارید باید بیشتر از خود مراقبت کنید.

نقص ایمنی دارید
سرماخوردگی‌های طولانی مدت می‌توانند علامت این باشند که سیستم دفاعی بدنتان ضعف دارد. یعنی توانایی شما برای مبارزه با عفونت کم است. کمبود مواد مغذی در رژیم غذایی، کسر خواب، دهیدراسیون، استرس و عفونت‌های ویروسی سیتمیک مانند ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV) می‌توانند توانایی بدن برای درمان سرماخوردگی را کاهش دهند. این نوع بیماری‌ها نیازمند اقدامات درمانی مانند مکمل‌های غذایی، استراحت، مدیریت استرس و درمان ضد میکروبی هستند.

و یا شاید سرطان؟!
در نهایت اگر سرفه‌ها با وجود استفاده از داروهای موجود روی پیشخوان داروخانه یا داروهای تجویزی پزشک تداوم داشتند و اهل سیگار هم هستید (یا بوده‌اید) یا در معرض آزبست هستید ممکن است با علائم سرطان روبرو باشید. سرفه‌های ناشی از سرطان می‌توانند هفته‌ها تا ماه‌ها طول بکشند و هیچ علامت دیگری وجود نداشته باشد. اما خیلی از افراد با ضعف عمومی، کاهش اشتها، تنگی نفس و کاهش وزن نیز روبرو می‌شوند. پس اگر در چنین شرایطی قرار گرفتید حتما و فورا برای تشخیص به پزشک مراجعه کنید.

سخن پایانی

سرماخوردگی بیماری شایعی است، ولی با این حال پیشگیری از آن سخت و دشوار است. این بیماری زیاد طول نمی‌کشد. بسیاری از انواع سرماخوردگی ۷ تا ۱۰ روز طول کشیده و تا چند روز بعد هم علایم بیماری وجود خواهد داشت.

بهترین راه برای غلبه بر سرماخوردگی این است که به بدن کمک کنیم که با بیماری مبارزه کند. مصرف داروهای سرماخوردگی و برخی درمان‌های خانگی تا حدود زیادی کمک کننده است. اگر علایم سرماخوردگی شدید، وخیم و مدت دار شود، بهتر است فرد به پزشک مراجعه کند‌.

منبع: سایت دکتردکتر
سایت تسنیم
سایت آنا