قدمت بقعه سید دانیال به طور دقیق معلوم نیست؛ اما به یقین در عصر زندیه موجود و دارای اعتبار و نام و نشان بوده است؛ چرا که، نیبور، سیاح ".۵ ی آلمانی که در هجدهم فوریه 1365 میلادی - زمان حکومت کریم خان زند را به خورموج آمده در ص47 سفرنامه اش از این بقعه نام برده و می نویسد : «امیر گونه خان - سردار کریم خان - به محض ورود به خورموج همه ساکنین آبادی را به قلعه منتقل کرد و خانه های آنها را ویران ساخت و کلبه هایشان را سوزاند؛ فقط مسجد و یک امامزاده در امان ماندند.»
بقعه فعلی سید دانیال در زمان ضابطی میرزا محمد جعفر خان حسینی خورموجی (۱۳۰۱-۱۲۲۵) بر خورموج و توابع و قبل از سال ۱۲۵۸ هق با سنگ و گچ محلی و به طرز بسیار محکم بنا گردیده و حکایت ساختش طبق نقل شفاهی چنین است: بر حسب اتفاق زمانی که کارگران، درون اتاق مشغول کار بودند، جسد سید دانیال در حالی که سالم بود، آشکار می شود؛ به میرزا محمد جعفر خان، خبر می رسد، وی که فردی دانشمند و از مقام و منزلت اولیاالله نزد خدا وسالم ماندن پیکرشان بعد از مرگ اطلاع داشت، دستور می دهد تا اتاقی محکم روی قبر او - تا کنون استوار مانده – بنا نمایند؛ این اتاق تا کنون چند نوبت تعمیر شده است.
اتاق بقعه امامزاده سید دانیال به ابعاد 5.50 x5.45 است؛ که از بیرون بصورت هفت ضلعی غیر منتظم و از درون، چهار ضلعی طراحی شده است؛ در نمای بیرون، در ضلع شرقی آن ایوانی است با نمای آجر و سقف قوسی با دهانه 13.3 متر؛ دیوارها دارای طاق نماهای تزئینی زیبا با پوشش سیمان است. از داخل، دیوارها تا ارتفاع ۳۰ سانتی متر سیمان شده و بقیه آن، نازک کاری گچ داشته و از چهار جهت دارای شاه نشین هایی زیبا است.
۔ بقعه، دو در ورودی دارد؛ در اصلی آن، از چوب و به عرض 1500 سانتی متر است که از سمت شرق درون ایوان باز می شود و دیگری که از جنس آهن و عرض 96 سانتی متر است، در جانب شمال قرار دارد. بالای در ورودی اصلی و روی کاشی های لاجوردی آن، با خط سفید نوشته شده است : «بسم الله الرحمن الرحیم امامزاده، سید دانیال بن طیب بن موسی بن جعفر(علیه السلام)» و بر پیشانی ایوان هم این عبارت با رنگ زرد دیده می شود: «السلام علیک یا عبد الصالح». در طرف چپ ایوان، پلکانی سنگی با ۱۵ پله وجود دارد که به پشت بام منتهی می شود؛ جنس سنگ پله ها از کریستال است.
کف بقعه، با قالی و موکت فرش شده و زیر گنبد عرقچینی اش قبری با نمای سنگ کریستال به درازای ۲ متر، پهنای ۸۰ و بلندی 63 سانتی متر قرار دارد که فاقد ضریح بوده و رویش پارچه ای سبز کشیده اند. قبر دارای سنگ نوشته ای شکسته است که اخیرا جهت خواندن خطوط روی آن، به اداره اوقاف و امور خیریه دشتی منتقل شده است.
در گذشته درون اتاق سید دانیال، سنگ سیاه و بیضی شکلی به وزن حدود دو کیلوگرم بوده که گرفتاران آن را بر سر گذاشته و هفت دور، اطراف قبر می چرخیدند تا گرفتاریشان رفع شود؛ این سنگ را دویست سال پیش، یکی از دوست داران سید، از کربلا هدیه آورده بود؛ از این سنگ اکنون خبری نیست.
اطراف اتاق بقعه، سکویی است دلنشین، با دیواری به ارتفاع 40 سانتی متر، مزین به سرامیک کبود و مفروش به سنگ مرمر که دو سال پیش با هزینه آقای سیدعلی جعفری، از سادات خورموج ساخته شده است.
بر اساس کتیبه بالای مدخل بقعه و نقل شفاهی مردم، اسم کسی که در این بقعه، مدفون است سید دانیال و نسبش چنین است: سید دانیال بن طیب بن حضرت موسی بن جعفر (علیه السلام). در کتاب بحر الأنساب اثر سید مرتضى علم الهدی - برخی از نسب شناسان، مطالبش را ضعیف دانسته اند . چنین آمده که حضرت موسی بن جعفر(علیه السلام) دارای پسری بنام طیب بوده و طیب هم چند پسر داشته که یکی از آنها نامش «دانیال» بوده است ؛ اما هیچ اشاره ای به محل دفن او نشده است. نگارنده تا جایی که ممکن بود برای اثبات این انتساب تلاش کرد؛ اما متأسفانه سند معتبر یافت نشد. به هرحال صاحب این بقعه ممکن است از نوادگان یکی از ائمه اطهار (علیه السلام) و یا از سادات زاهد و عابد و یکی از مه اولیای دین باشد. (والله اعلم بالصواب).
سید دانیال از دیر باز، مورد توجه و اعتقاد مردم خورموج و دیگر نقاط بوده است؛ هر پنج شنبه دوست داران او در کنارش مجلس گرفته و روضه خوانی می کنند و در ایام محرم، مراسم سینه زنی به همراه سنج و دمام با شکوهی خاصی برگزار می شود و همه ساله در روز خاصی افرادی که دعایشان برآورده شده، غذا طبخ کرده و به فقرا می دهند. کراماتی نیز از سید دانیال نقل می کنند که از جمله می توان به شفای زنی سرطانی و دختری مفلوج اشاره کرد.
کنار بقعه سید دانیال، نخلستان سرسبزی وجود دارد که باعث دو چندان شدن فضای معنوی بقعه شده است و چند قبر نیز از اهالی خورموج در جوار آن دیده می شود که برخی از آنها متعلق به میرشکاران صاحب نام و زبده خورموج است.
در حال حاضر خادم این بقعه آقای سید حسن حسینی فرزند سید احمد است. قبل از او، پدر و اجدادش این منصب را داشته اند. از امکانات این زیارتگاه می توان به چند باب زائرسرا، سرویس بهداشتی و آب اشاره کرد. متأسفانه جاده آن خاکی و فاقد برق و آب لوله کشی است.
منابع:
١. سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، فرهنگ جغرافیایی آبادی های کشور جمهوری اسلامی ایران ج ۱۱۱ (خورموج) ص ۳۲.
۲. سید مرتضی علم الهدی، (خطی) شماره ۸۰۴۷ کتابخانه مجلس شورای اسلامی برگ شماره ۶۷ و ۶۸
3. گفتگو با سید حسین حسینی، خادم بقعه، خورموج، مورخ ۱۳۸۹/1/10
۴. گفتگو با حسین امیری، مطلع، خورموج، مورخ ۱۳۸۷/1/14
۵. یادداشت آقای علی امیری، مطلع، ساکن خورموج، مورخ ۱۳۸۲/1/12
6. گفتگو با محمد علی خواجه، ۷۰ ساله، ساکن خورموج، مورخ ۱۳۸۴/9/12
۷. سفرنامه کارستن نیبور، ترجمه پرویز رجبی، ص ۴۷.
8. مشاهدات نگارنده، مورخ ۱۳۸۹/1/10
منبع: زیارتگاه‌های استان بوشهر، دفتر دوم، غلامحسین هادی نژاد دشتی، انتشارات وثوق، چاپ اول، قم، 1388ش، صص 54-50
