آزمایش گلوکز (Glucose) خون چیست؟

آزمایش گلوکز (Glucose) خون برای اندازه گیری سطح گلوکز یا قند خون به کار می رود.

گلوکز به عنوان یکی از قندهای ساده و اصلی ترین منبع تامین انرژی بدن محسوب می شود. بدن کربوهیدرات های غذاهای مصرف شده را به گلوکز تبدیل می کند.

آزمایش گلوکز خون اکثراً برای افراد مبتلا به دیابت نوع ۱، دیابت نوع ۲ و دیابت های بارداری به کار می رود. دیابت بیماری است که در طی آن سطوح گلوکز خون بالا می رود.

این مقدار قند موجود در خون غالباً به وسیله هورمونی به اسم انسولین کنترل می شود. البته اگر فردی دیابت داشته باشد، بدنش انسولین کافی را تولید نمی کند، یا انسولین تولید شده عملکرد صحیحی را ایجاد نمی کند. در این شرایط میزان قند خون افزایش می یابد. در صورتی که این بیماری درمان نشود، بالا بودن میزان قند خون آسیب های جدی را به اندام های بدن تحمیل می کند.

در برخی موارد، آزمایش گلوکز خون برای تعیین وضعیت هیپوگلیسمی به کار می رود. این بیماری هنگامی رخ می دهد که سطوح گلوکز خون بیش از حد پایین باشد.1

انواع مختلف آزمایش گلوکز خون

تست گلوکز میزان قند خون خاصی به نام گلوکز را در خون شما اندازه می گیرد. گلوکز از غذاهای کربوهیدراتی به وجود می آید. قند گلوکز منبع اصلی انرژی مصرفی در بدن می باشد. انسولین هورمونی است که به سلول ها ی بدن شما برای استفاده از گلوکز کمک می کند. انسولین در پانکراس تولید می شود و در هنگام بالا رفتن میزان گلوکز وارد جریان خون می شود.

به طور طبیعی میزان گلوکز خون شما پس از صرف غذا به طور محسوسی بالا می رود. این میزان افزایش در گلوکز باعث تولید انسولین می شود تا مانع از بالارفتن بیش از حد سطح گلوکز شود. بالا ماندن سطح گلوکز برای مدت طولانی در خون شما منجر به آسیب به چشم ها، کلیه ها، اعصاب و عروق خونی می شود.

چندین نوع مختلف آزمایش گلوکزخون وجود دارد:

قند خون ناشتا (FBS )

این آزمایش قند خون شما را زمانی اندازه می گیرد که شما حداقل برای 8 ساعت چیزی نخورده باشید. معمولا" این آزمایش اولین مرحله برای برای تشخیص دیابت می باشد.

قند خون دوساعت بعد از غذا

این آزمایش قند خون شما را دقیقا" 2 ساعت بعد از صرف غذا اندازه می گیرد. این ازمایش برای تشخیص دیابت کاربرد ندارد.

قند خون تصادفی

این آزمایش قند خون را بدون توجه به زمان آخرین وعده ی غذایی شما اندازه می گیرد. ممکن است چندین بار به طور اتفاقی در طول روز میزان قند خون شما اندازه گرفته شود. این ازمایش مفید است زیرا سطح گلوکز خون افراد نرمال تغییر بسیار زیادی در طول روز نشان نمی دهد. تغییرات بیش از اندازه در میزان قند خون ممکن است به دلیل وجود مشکل باشد. این آزمایش برای تشخیص دیابت کاربرد ندارد.

آزمایش تحمل گلوکز دهانی(oral glucose tolerance test )

برای تشخیص دیابت به کار می رود. آزمایش تحمل گلوکز شامل یکسری از اندازه گیری های گلوکز خون شما پس از نوشیدن مایع شیرینی است که دارای گلوکز می باشد. این آزمایش در حال حاضر برای تشخیص دیابت حاصل از بارداری( gestational Diabetes) به کار می رود. در حال حاضر این تست برای تشخیص دیابت در افرادی که باردار نیستند استفاده نمی شود.

گلیکوهموگلوبین A1C (Glycohemoglobin AC1 )

این آزمایش میزان گلوکز اتصال یافته به گلبول های قرمز را اندازه می گیرد. ازاین آزمایش می توان برای تشخیص دیابت استفاده نمود. همچنین نتایج این آزمایش میزان پیشرفت سلامتی فرد مبتلا به دیابت در دو و سه ماه اخیر و نیاز به تغییر و یا ادامه ی شیوه ی فعلی درمان را بررسی می کند. نتیجه آزمایش AC1 می تواند معیاری برای میزان متوسط قند خون شما باشد. به این مقدار، "متوسط گلوکزبراورد شده" یا "eAG" گفته می شود.2

آزمایش قند خون چه کاری انجام می دهد؟

پزشک شما آزمایش قند خون را برای بررسی اینکه آیا دیابت یا پیش دیابت دارید ، تجویز کند. این آزمایش میزان گلوکز در خون شما را اندازه گیری می کند.

بدن کربوهیدراتهای موجود در غذاهایی مانند غلات و میوه ها را می گیرد و آنها را به گلوکز تبدیل می کند. گلوکز ، یک قند ، یکی از منابع اصلی انرژی بدن است.

در افراد دیابتی ، آزمایش خانگی به کنترل سطح قند خون کمک می کند. انجام آزمایش قند خون می تواند به تعیین سطح قند خون کمک کند تا ببیند آیا شما نیاز به تنظیم رژیم غذایی ، ورزش یا داروهای دیابت دارید.

قند خون پایین (کاهش قند خون) در صورت عدم درمان می تواند منجر به تشنج یا کما شود.

قند خون بالا (هایپرگلیسمی) می تواند منجر به کتواسیدوز شود ، یک وضعیت تهدید کننده زندگی که اغلب برای آنهایی نگران کننده است که به دیابت نوع ۱ مبتلا هستند.

کتواسیدوز زمانی اتفاق می افتد که بدن شما فقط از چربی برای سوخت استفاده کند. افزایش قند خون در طی یک دوره طولانی می تواند خطر ابتلا به نوروپاتی (آسیب عصبی) ، همراه با بیماری های قلب ، کلیه و چشم را افزایش دهد.3

آزمایش گلوکز خون چگونه انجام می‌شود؟

تهیه نمونه خونی در اکثر موارد به سادگی و با سوراخ کردن نوک انگشت دست انجام می شود. اگر به آزمایش دیگری نیاز دارید، پزشک درخواست خون گرفتن از رگ را صادر می کند.

قبل از خون گرفتن، متخصص آزمایشگاه نسبت به پاکسازی محل تزریق با مواد ضدعفونی کننده اقدام می کند. بدین ترتیب هرگونه ماده میکروبی نابود می شود. سپس نوار انعطاف پذیری در قسمت بالایی بازو بسته می شود. بدین ترتیب رگ ها انباشته از خون می شوند. پس از پیدا کردن رگ، یک سوزن استریل وارد آن می شود. بدین ترتیب خون وارد محفظه متصل به سوزن می شود.

ممکن است در هنگام ورود سوزن، درد خفیف یا متوسطی را احساس کنید. اما با آرام نگه داشتن دست خود می توانید این درد را کاهش بدهید.

هنگامی که کار خون گرفتن به اتمام برسد، سوزن از بدن خارج می شود. محل تزریق نیز پانسمان می شود. با فشار دادن روی محل تزریق برای مدت چند دقیقه از کوفتگی جلوگیری کنید.

سپس نمونه خونی برای انجام آزمایش به آزمایشگاه ارسال می شود. پس از آن پزشک با شما تماس برقرار می کند، تا راجع به نتایج با شما صحبت کند.1

نتایج تست گلوکز (Glucose) خون

نتایج عادی قند خون

نتایج کاربردی و دلالت های آزمایش گلوکز خون، به نوع آزمایش بستگی دارد. برای آزمایش ناشتا سطح عادی گلوکز خون بین ۷۰-۱۰۰ میلی گرم در دسی لیتر قرار می گیرد. برای آزمایش قند خون تصادفی سطح عادی معمولاً زیر ۱۲۵ میلی گرم/ دسی لیتر خواهد بود. برای آزمایش تصادفی سطح عادی معمولاً زیر ۱۲۵ میلی گرم/ دسی لیتر است. البته سطح دقیق قند خون به آخرین زمان غذا خوردن بستگی دارد.

نتایج غیرعادی قند خون

در صورتی که آزمایش قند خون ناشتا را انجام دهید، نتایج زیر غیرعادی هستند و بنابراین فرد دچار پیش دیابت یا دیابت است :

سطح گلوکز خون ۱۰۰- ۱۲۵ میلی گرم/ دسی لیتر، که نشان دهنده ابتلا به پیش دیابت است

سطح گلوکز خون بیشتر از ۱۲۶ میلی گرم/ دسی لیتر، که نشان دهنده ابتلا به دیابت است.

در صورتی که آزمایش قند خون تصادفی را انجام دهید و با نتایج غیرعادی زیر روبه‌رو بشوید، آنگاه احتمال ابتلا به دیابت (یا پیش دیابت) وجود خواهد داشت:
سطح گلوکز خون بین ۱۴۰-۱۴۹ نشان دهنده پیش دیابت است.

سطح گلوکز خون بالاتر از ۲۰۰، نشان دهنده دیابت بالقوه است.

در صورتی که نتایج آزمایش قند خون تصادفی غیرعادی باشند، آنگاه پزشک درخواست آزمایش ناشتا یا آزمایش دیگری همچون hgba1c را می دهد تا تشخیص صورت گرفته قطعی شود.2

مخاطرات آزمایش گلوکز خون

احتمال خیلی کمی وجود دارد که در حین آزمایش، یا پس از خون گرفتن، با مشکل جدی روبرو شوید. خطرات این آزمایش، مشابه خطرات سایر آزمایش‌ها هستند. این مخاطرات عبارتند از :

ایجاد چندین سوراخ تزریق، به دلیل دشوار بودن پیدا کردن رگ

خونریزی شدید

احساس سبک سری یا غش کردن

هماتوما، یا جمع شدن خون زیر پوست

عفونت.3

پینوشتها
1.www.darmankade.com
2.www.naamdar.com
3.www.maysa-lab.com