پرکاری تیروئید چیست؟

پرکاری تیروئید یا بیماری گریوز یک بیماری خود ایمنی است. سیستم ایمنی بدن به طور معمول به وسیله مواد شیمیایی به نام آنتی بادی از بدن در مقابل میکروب‌ها محافظت می‌کند، اما در یک بیماری خود ایمنی آنتی‌بادی‌هایی در بدن تولید می‌شوند که به بافت‌های خود بدن حمله می‌کنند. در بیماری گریوز آنتی‌بادی‌ها باعث می‌شوند غده تیروئید بیش از حد هورمون تیروئید ترشح کند.

این وضعیت به پرکاری تیروئید معروف است. هورمون اضافی تیروئید در جریان خون منجر به فعال شدن متابولیسم بدن می‌شود. این می‌تواند مشکلاتی از قبیل کاهش وزن، ضربان سریع قلب، فشار خون بالا و نارسایی قلبی ایجاد کند. بیماری گریوز بیشتر در کودکان بروز می‌کند تا نوزادان، اما ممکن است در نوزادان تازه متولد شده نیز رخ دهد. اگر بیماری اندکی پس از تولد تشخیص داده نشود می‌تواند برای نوزاد مرگبار باشد.1

علائم پرکاری تیروئید در نوزادان

در اینجا شایعترین علائم پرکاری تیروئید در نوزادان آورده شده است، اگرچه این موضوع در نوزادان متفاوت است و ممکن است برخی یا همه این علائم را شامل شود و از هر یکی به دیگری علائم متفاوتی را بروز دهد.

وزن کم در هنگام تولد

داشتن سرکوچک و غیر طبیعی

افزایش وزن ناکافی با وجود دریافت کالری مناسب (پرکای تیروئید باعث افزایش سوخت و ساز می شود در نتیجه با وجود غذای کافی نوزاد وزن کافی اضافه نمی کند چون کالری بیشتری می سوزاند)

بزرگ شدن کبد و طحال

گواتر

ضربان قلب سریع که می تواند منجر به نارسایی قلبی شود

فشار خون بالا

عصبی بودن

تحریک پذیری

مشکل در خوابیدن

چشمان بیرون زده

استفراغ

اسهال

تنگی نفس که در اثر بزرگ شدن تیروئید و گواتر به وجود می آید.2

علت بروز پرکاری تیروئید در نوزادان چیست؟

میزان بیش از حد هورمون تیروئید در جریان خون منجر به فعالیت شدید متابولیسم بدن می‌شود. این امر می‌تواند باعث بروز مشکلاتی از قبیل وزن کم، ضربان سریع قلب، فشارخون بالا، نارسایی قلبی و سایر موارد شود. پرکاری تیروئید در نوزادان زمانی اتفاق می‌افتد که مادر به بیماری گریوز یا همان پرکاری تیروئید مبتلا باشد. این حالت می‌تواند منجر به زایمان زودرس، سقط جنین یا تولد نوزاد مرده شود. اگر پرکاری تیروئید در نوزادان بلافاصله پس از تولد تشخیص داده نشود، می‌تواند برای نوزاد تازه متولد شده مرگبار باشد.

با معالجه زودهنگام، نوزادان معمولاً طی چند هفته کاملاً بهبود می‌یابند. با این حال، بیماری گریوز ممکن است در شش ماه تا یک سال اول زندگی عود کند. درمان ممکن است شامل دارو و سایر درمان‌ها باشد. یک مادر باردار که به بیماری گریوز مبتلا باشد، باید به محض اطلاع از بارداری پزشک معالج خود را در جریان این بیماری بگذارد. بدین ترتیب نوزاد بلافاصله پس از تولد مورد بررسی قرار می‌گیرد و در صورت لزوم فوراً درمان‌های ضروری برای وی انجام می‌شود.1

تشخیص تیروئید پُرکار در نوزاد

در اطفال تازه به دنیا آمده برای تشخیص این بیماری معمولا سطح سرمی تی.اس.اچ و تیروکسین آزاد خون در بند ناف را اندازه‌گیری می‌کنند و گاهی این نمونه خون از بازوی نوزاد گرفته می‌شود. در مواردی که برآمدگی روی تیروئید مشاهده می‌شود برای معاینه از سونوگرافی و عکسبرداری مخصوص که اسکن نامیده می‌شود، استفاده می‌کنند که با رادیو اکتیو ضعیف و بی‌ضرر انجام می‌شود.

البته گاهی هم از تیروئید برای مطالعه میکروسکوپی نمونه‌برداری می‌شود که در این حالت معمولا از خواب‌آور استفاده می‌کنند تا نوزاد نترسد و پزشکان فرصت این آزمایش را پیدا کنند.3

عوارض پُرکاری تیروئید بر نوزادان

در این دوره بسیار حساس هر اختلالی در بدن باعث می‌شود که آینده نوزاد به خطر بیفتد و تا پایان عمر با مشکلات ناشی از آن درگیر باشد. در ادامه به مهم‌ترین عوارض پرکاری تیروئید در نوزادان اشاره می‌کنیم:

اختلال در رشد جسمی

بروز عقب‌ماندگی ذهنی

ایجاد بیماری‌های قلبی در نوزاد و…

لازم به ذکر است که اگر این پرکاری در نوزاد خفیف باشد نیازی به درمان ندارد، در غیر این صورت باید به طور مداوم، منظم و زیر نظر متخصص داروهای مناسب و بدون ضرر به طفل خورانده شود.3

درمان پرکاری تیروئید در کودکان

با توجه به علت پرکاری تیروئید کودکان می‌‌توان از روش‌های درمانی زیر استفاده کرد:

مصرف داروهای ضد تیروئید

ید درمانی

انجام عمل جراحی برای برداشتن کامل تیروئید یا بخشی از آن

داروهای ضد تیروئید

در اکثر موارد پس از تشخیص پرکاری تیروئید کودکان و نوجوانان دارو درمانی با قرص متی مازول شروع می‌شود. در افرادی که با علائم و نشانه‌های شدید از قبیل بالا رفتن ضربان قلب و تپش قلب و اضطراب مواجه هستند پزشک به تجویز یک نوع دارو می‌پردازد که بتا بلاکر نام دارد و برای درمان کاهش علائم و نشانه‌های کودک شما تجویز می‌شود تا داروهای تیروئید اثر خود را بگذارند. بیش از ۵۰ درصد از بیماران با این داروها درمان می‌شوند و معمولا شرایط آنها پایدار می‌گردد.

متاسفانه ۳۰ تا ۴۰ درصد از بیمارانی که علائم آنها پایدار شده است دوباره دچار پرکاری تیروئید می‌شوند. کنترل پرکاری تیروئید در بیمارانی که بسیار جوان هستند و سطح هورمون‌های آنها در مرحله تشخیص بسیار بالا است دشوار می‌باشد. احتمال آنکه این افراد به طور کامل بهبود پیدا کنند کم است و باید تحت نظر یک متخصص غدد قرار داشته باشند تا مشکل آنها کنترل شود. کودکانی که دچار پرکاری تیروئید هستند و ممکن است به روش‌های درمانی دیگری نیاز داشته باشند به شرح زیر می‌باشند:

کودکانی که تحمل داروهای ضد تیروئید را ندارند.

کودکانی که مشکل آنها با روش‌های درمانی رایج کنترل نمی‌‌شود.

کودکانی که علیرغم یک دوره طولانی درمان بهبود پیدا نکردند.

ید درمانی

ید درمانی یکی از دو روش موجود برای درمان دائمی‌پرکاری تیروئید است که به تخریب غده تیروئید کودک می‌‌پردازد. برخی از مزایای ید درمانی به شرح زیر می‌باشند:

یک داروی خوراکی است.

نیاز به عمل جراحی ندارد به همین دلیل ریسک بیهوشی و تشکیل بافت اسکار مطرح نخواهد شد.

ید درمانی برای همه افراد توصیه نمی‌شود. برخی از خطرات و نگرانی‌هایی که در این خصوص وجود دارد به شرح زیر می‌باشند:

معمولاً حدود دو تا سه ماه طول می‌‌کشد تا پرکاری تیروئید درمان شود.

برای افراد زیر ۵ تا ۱۰ سال توصیه نمی‌شود.

می‌تواند باعث بدتر شدن بیماری چشمی مرتبط با گریوز شود.

یک روش درمانی سودمند برای بزرگ شدن غده تیروئید نیست و ممکن است بیمار به چند بار ید درمانی نیاز داشته باشد.

برای کودکانی که هم بیماری گریوز و هم گره تیروئیدی دارند توصیه نمی‌شود.

معمولاً برای درمان پرکاری گره‌های تیروئیدی در کودکان استفاده نمی‌شود.

جراحی برداشتن تیروئید

عمل جراحی برداشتن تیروئید دومین روش دائمی برای درمان پرکاری تیروئید محسوب می‌شود. لوبکتومی ‌یا برداشتن نیمی از تیروئید در بیمارانی که دچار گره‌های خودکار هستند استفاده می‌شود. تیروئیدکتومی ‌کامل یا برداشتن کامل غده تیروئید برای درمان بیماران مبتلا به گریوز توصیه می‌شود که در این روش جراحی تیروئید کودک به طور کامل برداشته می‌‌شود اما در لوبکتومی ‌بخشی از غده تیروئید خارج می‌شود و اغلب از این روش برای درمان گره‌های تیروئیدی استفاده می‌گردد. برخی از مزایای این روش‌های جراحی به شرح زیر می‌باشند:

هر دو به سرعت باعث درمان پرکاری تیروئید می‌شوند. در برداشتن کامل غده تیروئید دیگر نیازی به جراحی دوم نیست.

هیچ خطری در ارتباط با بدتر شدن بیماری تیروئید چشمی وجود ندارد.

جراحی تیروئیدکتومی ‌در کودکانی که هم بیماری گریوز دارند و هم گره تیروئید دارند توصیه می‌شود.

این دو روش جراحی همانند همه عمل‌های جراحی با عوارض و خطراتی مواجه هستند که به شرح زیر می‌باشند:

ریسک تشکیل بافت اسکار

ریسک بروز عوارض حاصل از جراحی از قبیل آسیب دیدگی غدد پاراتیروئید که وظیفه کنترل کلسیم را برعهده دارند و نقاط اطراف از قبیل اعصابی که در تولید صدا نقش دارند و از مجرای هوا محافظت می‌کنند تا آب و مایعات و سایر مواد خوراکی وارد ریه‌ها نشوند.

باید در یک مرکز جراحی تخصصی که سالانه بالغ بر ۳۰ عمل جراحی در آنجا انجام می‌‌شود صورت بگیرد و از پزشکان متخصص استفاده شود تا ریسک بروز عوارض جانبی به حداقل برسد.

برای کاهش ریسک بروز عوارض جانبی باید عمل جراحی تیروئید توسط یک جراح با تجربه انجام شود که در سال عمل‌های جراحی مختلفی را برای درمان تیروئید بیماران انجام می‌دهد.4 برای اطلاعات بیشتر درباره بهبودی بعد از عمل جراحی تیروئید به این مقاله مراجعه کنید.

پینوشتها
1.www.niniplus.com
2.www.tiradsono.com
3.www.darmankade.com
4.www.drmanshadi.ir