خنجرش گردن ارواح زند روز مصاف

شاعر : انوري

ناوکش نامه‌ي آجال برد وقت شکار		خنجرش گردن ارواح زند روز مصاف
بي‌سبب خيره همي کرد يکي را بر دار		بي‌گنه بسته همي داشت يکي را در حبس
مرد موسي کف و عيسي دم و يوسف ديدار		خواجه‌اي بود از اينان همه برتر ز شرف
رايت و رايش بر هفت و شش و پنج و چهار		سايه‌ي عدل پراکنده و نور احسان
املي وحي همي کرد و نبودش گفتار		عالم غيب همي ديد و نبودش ديده
مدت عمرش بيرون شده از حد شمار		بر ازو صومعه‌اي بود و درو هندوي پير
در همه کاري چون حلم درنگش بسيار		در همه شغلي چون صبر شتابش اندک
گاه مي‌بست يکي را به ميان بر زنار		گاه مي‌دوخت يکي را به کتف بر عسلي
بود چندان که برو چيره نمي‌شد مقدار		عدد انجم بسيار سپهر هشتم
در گه خواب ز بسياري شاهان گه بار		راست‌گويي که ز بسياري انجم هستي
دل او بحر محيطست و کفش ابر بهار		مجد دين بوالحسن عمراني آنکه به جود
وانکه چرخش ز مواليد جهان نارد يار		آنکه دهرش ز قرانات فلک نارد مثل
کوه را با سخطش کيک فتد در شلوار		چرخ را با شرفش سنگ فتد در موزه
هر دو گيتي چو قضا و قدر آورد اقرار		گشت بر محضر اقبال بزرگيش گواه
پود يک معده طبيعت نفکند اندر تار		تا نشد ضامن ارزاق خلايق جودش
باز را کبک همي طعنه زند در کهسار		هست استيلا عدلش به کمالي که کنون
زانکه ماننده‌ي خفاش ندارد منقار		زانکه مانند شترمرغ ندارد مخلب
عقل در کام کشيدست زبان چون سوفار		تا زبان قلمش تيز فلک بگشادست
خردش آنکه برو غيب نباشد دشوار		قلمش آنچه بدو راه نيابد طغيان
هست کيفيت احکام فلک را معيار		هست کميت اشغال جهان را ميزان
چشم بد دور زهي خواجه‌ي بي‌استکبار		شادمان باش زهي مهتر با استحقاق
مجلست مرجع زوار و بدو در احرار		درگهت مقصد سادات و برو بر اعيان
خرج جود تو رسيده به صغار و به کبار		دخل مدح تو دويده ز وضيع و ز شريف
کني از تربيت قهر شفا را بيمار		کني از تقويت لطف عرض را جوهر
خاک در سايه‌ي حلم تو بود گاه وقار		باد در موقف حکم تو وزد وقت نفاذ
کوشش عدل تو بيرون برد از خمر خمار		تابش راي تو بيرون کند از ماه محاق
در جهان جز خرد و بخت تو يک تن بيدار		خواب امن تو چنان عام شد اکنون که نماند
به يمين تو دهم هرچه مرا هست يسار		به يسار تو يمين خورد فلک گفت مترس
کان يمين را ز يسار تو همي آيد عار		همتت بانگ برو زد که نگهدار ادب
جز که در دامن قدر تو نکردست قرار		تا برآورد فلک سر ز گريبان وجود
بر سر توسن افلاک توان کرد فسار		هرکجا رايض حزم تو گران کرد رکاب
بر در خانه‌ي تقدير توان زد مسمار		هرکجا منع تو بگشاد در چون و چرا
درم‌افشان دمد از شاخ برون دست چنار		گر صبا از کف دست تو وزد همچو بهار
جز عنان در کف دست تو نکردست قرار		جز فلک با کف پاي تو نسودست رکاب
گفت خورشيد که با او سخن من بگذار		خواستم گفت که خورشيد به رايت ماند
گر فلک را به مثل حکم تو گويد که بدار		در جبين همه اجرام فلک چين افتد
کانچنانست وگرنه ز خدايم بيزار		در بزرگي تو يک نکته بخواهم گفتن
در ديار دو جهان جز تو نيابد ديار		عقل اگر از سر انصاف بجويد امروز
وي روا ديده به هر شش جهت اندر بازار		اي روان کرده به هر هفت فلک بر فرمان
گشت مشهور کبار از تو و معروف صغار		نام من بنده به شش ماه به هر هفت اقليم
هم بخر، نوش بر نيش بود گل بر خار		گر نيرزد سخنم زحمت من ور ارزد
گويدم گير هر آن علم که گويم که بيار		خاطري دارم منقاد چنانک اندر حال
در سخن هست چو عقلت گه ادراک سوار		در ادب گرچه پياده است چو خصمت گه عفو
که ازو گوهر ناسفته ستاند به کنار		مرد بايد چو ميان بست به مداحي تو
تا دگر روز کند در کف پاي تو نثار		همه شب کسب جواهر کند از عالم غيب
گو بيار اينک ارکان و بزرگان ديار		شعرم اينست وگر کس به ازين داند گفت
که چرا پار نبود اين سخنم يا پيرار		حاش لله نه که من بنده همي گويم از آن
کز چو من شاخ چنين ميوه چرا آيد بار		اين هم اقبال تو مي‌گويد ورنه تو بگوي
روز را بارخدايا نتوان کرد انکار		همه کس داند و آنرا نتوان شد منکر
تا بريده نشود اول امسال از پار		تا گسسته نشود رشته‌ي امروز از دي
باد هر روز به روز دگرت پذرفتار		باد هر سال به سال دگرت ضامن عمر
وز تن و جان و جواني و جهان برخوردار		دايم از روي بزرگي و شرف روزافزون
پايه‌ي جاه تو زاسيب فلک در زنهار		دامن عمر تو از گرد اجل در عصمت
سال نو بر تو همايون و چنين سال هزار		هردم اقبال نوت باد ز گردون کهن
وز سراپرده‌ي شب گرد جهان کرد حصار		دي چون بشکست شهنشاه فلک نوبت بار
قوسي از زر طلي بر کره‌اي از زنگار		روي بنمود مه عيد به شکلي که کشند
سير او فاعل و مفعولش از اين سو آثار		جرم او قابل و مقبولش از آن سو تاثير
گه ز نزديکي او باز همي گشت نزار		گاهي از دوري خورشيد همي شد فربه
معني اندر ورق روح همي کرد نگار		بر ازو بود سبک‌روح دبيري که به کلک
خردش کامل و چون چشم رقيبان بيدار		سفهش غالب و چون بخت ليمان خفته
مدغم اندر قلمش هرچه فلک را اسرار		مضمر اندر سخنش هرچه قضا را مقدور
بود در دفتر او از همه وزني اشعار		بود بر تخته‌ي او از همه نوعي آيات
کرده در حوت بر آن ابجد و هوز دشوار		کرده در دلو برين منطقه و هيات آسان
به کفي بربط سغدي به دگر جام عقار		باز بر طارم ديگر صنمي سيم اندام
وز اشارت رخ نيکوش همي گشت فکار		از تبسم لب شيرينش همي شد خسته
هم‌نوا با وتر و زمزمه‌ي موسيقار		توامان با وتد و فاصله‌ي موسيقي
سقف او را نه ستون بود و نه ديوار به کار		حضرتي بود بر از طارم او سخت رفيع
نيک مستظهر وزو يافته خاک استظهار		ملکي همچو خرد عادل و هشيار درو
گاه پر کرد همي کيسه‌ي کان از دينار		گه تهي کرد همي دامن ابر از گوهر
ادهم و اشهب گرد آخر او ليل و نهار		صحن و دهليز سراپرده‌ي او اوج و حضيض
ابر را خرج همي کرد به وجهي ز بخار		باد را دخل همي داد به وجهي ز دخان
که ازو شير فلک خيره شود در پيکار		باز ميدان دگر بود درو شيردلي

خنجرش گردن ارواح زند روز مصاف

مقالات مرتبط

تازه های مقالات

بیشترین بازدید هفته