مرا ز هاتف همت رسد به گوش خطاب

شاعر : خاقاني

کزين رواق طنيني که مي‌رود درياب		مرا ز هاتف همت رسد به گوش خطاب
در سليمان جويي به صدر خواجه شتاب		زبان مرغان خواهي طنين چرخ شنو
در آن صدا همه صيت وزير عرش جناب		رواق چرخ همه پر صداي روحاني است
رضاي ثاني ابونصر بوتراب رکاب		نظام کشور پنجم اجل رضي الدين
همان کند که به دين ذوالفقار نصرت ياب		علي دلي که به ملک يزيديان قلمش
نطاق بسته به هاروني آيد اينت عجاب		فلک به پيش رکاب وزير هارون راي
که بر کمرگه هارون جلاجل است صواب		ستاره بين که فلک را جلاجل کمر است
زهي به کلک زحل سر چو مشتري وهاب		زهي به دست فلک ظل چو آفتاب رحيم
سفير جان تو عنوان سورة الاحزاب		زکات دست تو توفير سورة الانفال
دو قله‌اند وليکن سه قبله‌ي طلاب		دو دست و کلک توديدم که در تمامي جود
که کائنات قشور اند و حضرت تو لباب		به جان عاقله‌ي کائنات يعني تو
که اين نداي قد افلح شنود و آن قدخاب		ولي و خصم تو مخصوص جنت و سقرند
به توست قلب من ابريز سلب من ايجاب		ملک صفات وزيرا ملک نشان صدرا
گذاشت طاعت اين پادشاه رق رقاب		به صدر شاه رساندند ناقلان که فلان
مزور آمد و خائن چو سکه‌ي قلاب		خلاص بود و کنون قلب شد ز سکه بگشت
چو شکل خاتم و چون حرف ميم در همه باب		ميان تهي و سر و بن يکي است از همه روي
به جان جان پيمبر به سر سر کتاب		به عز عز مهيمن به حق حق مهين
به مهر خاتم وحي از مطالع الاعراب		به مهر خاتم دل در اصابع الرحمن
به مبدء ملکوت و به مبدء الارباب		به مکتب جبروت و به علم القرآن
به آفتاب هويت به چارم اسطرلاب		به خط احسن تقويم و آخرين تحويل
چو تخم پرپهن آرد برون سپيد لعاب		ز ميغ‌ها که سيه‌تر ز تخم پرپهن است
سپيد شير ز پستان سر سياه سحاب		به حق آنکه دهد بچگان بستان را
چو سازد آتش و وقاروره ز آسمان و شهاب		کند ز اهرمن دود رنگ خاکستر
در آب ظلمت ارحام ز آتش اصلاب		چراغ علم فروزد چو خضر و اسکندر
کننده ناخن روز از حناي صبح خضاب		برنده ناخنه‌ي چشم شب به ناخن روز
به پشت راکع چرخ و به سجده‌ي مهتاب		به ناف قبه‌ي عالم به صلب قائم کوه
که سنگ کعبه و حلقه است و آستان و حجاب		به خال و زلف و لب و حجله‌ي عروس عرب
به هيکلش که يد الله سرشت از آب و تراب		به سر عطسه‌ي آدم به سنة الحمد
ازين سه معني الف دال و ميم بي‌اعراب		به يک قيام و چهار اصل و چل صباح که هست
به سال پانصد آخر که کرد فتح الباب		به تخم بوالبشر و خشک سال هفت هزار
به صبح محشر و خمسين الف روز حساب		به بهترين خلف و اربعين صباح پدر
بسي ستاره‌ي پاکش گذشته بر جلاب		به بزم احمد و جلاب خاص و حلق خواص
دو شاخ چون سر ناخن برا نمود بتاب		به تاب يک سر ناخن قواره‌ي مه را
به عود سوخته دندان سپيدي اصحاب		به سوز مجمر دين از بلال سوخته عود
به پير کشته‌ي غوغا، به شير شرزه‌ي غاب		به يار محرم غار و به مير صاحب دلق
فداي کعب و ترابش کواعب و اتراب		به بوتراب که شاه بهشت قنبر اوست
بدين دو صبح مدور ز آتش و سيماب		به هفت نوبت چرخ و به پنج نوبت فرض
به حق عاقبت غم به جان غم برتاب		به صوفيان بلادوست عافيت دشمن
همه سفينه‌ي بي‌رخت و بحر بي‌پاياب		به هفت مردان بر کوه جودي و لبنان
هماي بيضه‌ي دين را ز بيضه خوار غراب		به عنکبوت و کبوتر که پيش ترس شدند
به پشه‌اي که غزا کرد و يافت گنج ثواب		بدان سگي که وفا کرد و برد نام ابد
به گوسپندي کو را خليل شد قصاب		به گوسپندي کو را کليم بود شبان
به سکه‌ي رخ خورشيد بر، به زر مذاب		به کنيت ملک اشرق کاسمانش نبشت
خديو اعظم و خاقان اکبر است القاب		به سکه و به طراز ثناي او که بر آن
پس از درود رسول و صحابه در محراب		که بعد طاعت قرآن و کعبه، در سجده
نکردم و نکنم جز به صدر خواجه اياب		نبردم و نبرم جز به بزم شاه سجود
چو سکه باد نگون سار زير زخم عذاب		وگر ز سکه‌ي طاعت بگشته‌ام جانم
اگرچه نقش کژم هست نيست جاي عتاب		چو خاتمم همه چشم و چو سکه‌ام همه روي
ز مهر خاتم سلطان و سکه‌ي ضراب		که موم و زر به کژي نقش راستي يابند
که دست مال توام پاي‌بند مال و نصاب		چو خاتمم به دروغي به دست چپ مفکن
نيم فسرده مرا زآتش عذاب متاب		چو موم محرم گوش خزينه‌دار توام
ز من چو آينه‌ي زنگ خورده روي متاب		چو پشت آينه پيش تو حلقه در گوشم
که منصفي قسمي نو شنو به فصل خطاب		وگر ز ظلم گله کرده‌ام مشو در خشم
به يک رقيب ودو فرع و سه نوع و چار اسباب		به چار نفس و سه روح و دو صحن و يک فطرت
به خاک پاشي باد و به باد ساري آب		به تيز دستي نار و به کند پائي خاک
درم خريد دو خاتون خرگه سنجاب		بدين دو خادم چالاک رومي و حبشي
به هفت حجله‌ي نور اندر اين دو حجره‌ي خواب		بهشت مهر بهشت اندرين سه غرفه‌ي مغز
که بافت بر قد گيتي قباي گوهر تاب		به رشته‌ي زر خورشيد نور بافنده
به تيغ صبح ز کيمخت کوه کرده قراب		به چتر شام ز انفاس بحر کرده سواد
به بحر ماه مشيمه ز نور بچه‌ي ناب		به کوه برق مثانه ز سنگ پاره‌ي لعل
به آدمي و به مرغ و به ماهي و به دواب		به پري و به فرشته به حور و عين و وحوش
بدان زمان که بر اندازد اين عروس نقاب		بدان نفس که بر افرازد آن يتيم علم
به آب آينه‌ي جان در اين کبود سراب		به تاب آينه‌ي دل در اين سياه غلاف
خلاص جان خواص است از اين خراس خراب		به مطلع خرد و مقطع نفس که در او
که چار بالش سلطان درد به يک پرتاب		به تير ناوکي از شست آه ياوگيان
تنم زگال ودلم آتش است و سينه کباب		به اشک چون نمک من که بر سه پايه‌ي غم
به فضل تو که توئي تائب از شرور و شراب		به عدل تو که توئي نايب از خدا و خديو
که هم فلک خجل آيد به بازپرس جواب		که بر من از فلک امسال ظلم‌ها رفته است
بنات نعش فلک را بريده موي و مصاب		برو که روز اذا الشمس کورت بينام
نديده‌ام که ز عنقا کنند طعمه عقاب		هماي کش تر از ين کرکسان جيفه نهاد
نخورده چاشني خوان حاجب الحجاب		بمانده‌ام ز نوا چون کمان حاجب راست
اگرچه آب مه من ببرد در مه آب		ز بند شاه ندارم گله معاذ الله
حريف رضوان بود و حدائق اعناب		سياه خانه وعيدان سرخ بر دل من
قراطغان شه پشمين، گه طعان و ضراب		ولي به جوشم ازين خام خاي سگ سبلت
که شاه بشنود و باز داردم به عقاب		که گفته است فلان مي‌گريزد از پي آن
کجا روم سوي ابخاز يا به باب الباب		کجا گريزم سوي عراق يا اران
به روم يا حبشستان به هند يا سقلاب		به شام يا به خراسان به مصر يا توران
چو طفل کو سوي مادر گريزد از بر باب		مرا گريز ز خانه به خانقاه بود
به جان باب و دبستان و تخته‌ي آداب		به مهر مام و دو پستان و زقه‌ي خرما
به حق مهر زبان و سر خليفه کتاب		به عيد و نشره و ادينه و نماز دگر
به خرد چاهک و چوگان و گوي در طبطاب		به فرفره به مشاق و به کعب و سرمامک
به شيشه‌هاي بلور از خيو به شکل حباب		به خايهاي بط از نان خورده در دامن
به جفت و طاق آلوي جنابه و به جناب		به کلبه و به سفال و ترازوي نارنج
فراز لب لب جوي محله چون لبلاب		به مشتگاه و به کشتي گه و به پيچيدن
دراز گوش نديم و دراز دم بواب		به سر بزرگي حساد من که بوديشان
به دبه‌ي علي موش‌گير وقت دباب		به باد فتق براهيم و غلمه‌ي عثمان
به آب گير و به مشتوت و ميخ کوب و طناب		به دفه‌ي جد و ماشوره و کلابه‌ي چرخ
به نايژه به مکوک و به تار و پود ثياب		به لوح پاي و به پاچال و قرقر بکره
به خط مهره‌ي گردون و پره‌ي دولاب		به اره پدر و مثقب و کمانه و مقل
به نوک تيشه‌ي او هم چو زلف رومي شاب		به ريزه رنده‌ي او هم چو جعد زنگي پير
به عهد ماضي از اسلاف و حال از اعقاب		به دوستان دغل رنگ من که بيزارم
ز يوم ينفخ في‌الصور تا فلا انساب		فلک برات برائت ميان ما رانده است
به قندز لب بونجم روبه از تلخاب		به دنبه‌ي بش بوسعد طفلي از بوشهر
به هيلهاي بواسير مير ابوالخطاب		به طبله‌هاي عقاقير مير ابوالحارث
به باد روده‌ي قولنجيان به پشک ذباب		به طبل ناقه‌ي مستسقيان بخورد جراد
به بانگ زنگل نباش و گم گم نقاب		به چار پاره‌ي زنگي به باد هرزه‌ي دزد
به خرس رقص کن و بوزنينه‌ي لعاب		به ريش تيس و به بيني پيل و غبغب گاو
به گو پيازه‌ي بلخي بخوان جعفر باب		به سير کوبه‌ي رازي به دست حيدر رند
به حيز و خشني اين زال گشته آن سرخاب		به روي زال و به سر خاب پنبه و ابره
به آب گينه و مازو و کندرو و گلاب		به غلمه‌ي طبقات طبق زنان سراي
به سر مناره‌ي مذن به لب تنور قطاب		به زلف مقري مصروع و مذن بسطام
به سيم کان ميان ران ز جنبش اعصاب		به زر سفره‌ي پشت از فشارش امعا
به مصطکي و به بادام و پسته و عناب		به شرط بي‌بي شمس و به شرب بابا خمس
به ريش فرعون از نظم لولوي خوشاب		به باد نمرود از سهم کرکس پران
به تيز عتبه و ريش مسيلمه‌ي کذاب		به حيض هند و بروت يزيد و سبلت شمر
به روز کوري صباح و شب روي احباب		به زيبقي مقنع، به احمقي کيال
به عمر و عاص که عمرش دوباره يافت شباب		به عمر و خاص که عمرش سه باره کرد جهان
به خشک ريشه‌ي يونان و شقشقه داراب		به گربزي کف نفط و سر بزي شيرو
نشست زير و جهودانه مي‌گريست به تاب		به جان آنکه چو عيسيم برد بر سر دار
که اين هژبر به چنگ است آن پلنگ به ناب		به موش زير برو گربه‌ي خيانت کن
به چنگ گربه کزو دست بر سرم چو رباب		به ناب موش کز او سر فکنده‌ام چون چنگ
به ابن عرس که دم لابه‌ها کند چو کلاب		به ابن صبح که سرپنجه‌هاکند چو نجوم
به جيفه‌گاه و بناووس و مستراح و خلاب		به سام ابرص و حربا و خنفسا و جعل
و گرچه بنگه عمرم شود خراب و يباب		کزاين نشيمن احسان و عدل نگريزم
که من گريختني نيستم به هيچ ابواب		طريق هزل رها کن به جان شاه جهان
به نام شاه جهان قبله‌ي اولوالالباب		ز من حکيمي سوگند نامه‌اي درخواست
به حيرتند چو از منطق طيور، غراب		ازين قصيده که گفتم سخنوران جهان
زهي يتيمه‌ي سحبان وائل و عتاب		زهي تميمه‌ي حسان ثابت و اعشي
طناب او همه حبل الله آيد از اطناب		سخن که خيمه زند در ضمير خاقاني
زمين به شکل صنوبر فلک به لون سداب		بقاي شاه جهان باد تا دهد سايه
دعوت قد سمع الله دعوتي و اجاب		ملک هر آينه آمين کند که بختش را
اليه ادعوا برخوانم و اليه اناب		دعاش گفتم و اکنون اميد من به خداست

مرا ز هاتف همت رسد به گوش خطاب

تازه های مقالات

بیشترین بازدید هفته