قلم بخت من شکسته سر است

شاعر : خاقاني

موي در سر ز طالع هنر است		قلم بخت من شکسته سر است
که قلم نقش بند هر صور است		بخت نيک، آرزو رسان دل است
قلمي کز دلم شکسته‌تر است		نقش اميد چون تواند بست
اين سپيد آفت سياه سر است		ديده دارد سپيد بخت سياه
اين سپيدي برص که در بصر است		بخت را در گليم بايستي
گر سپيدي به چشم زاغ در است		چشم زاغ است بر سياهي بال
که شهان را زر از در کمر است		کوه را زر چه سود بر کمرش
بخت را ناخته به چشم در است		تن چو ناخن شد استخوانم از آنک
زآنکه غم ميهمان سگ جگر است		استخوان پيش‌کش کنم غم را
به من راست فعل کژ نگر است		روز دانش زوال يافت که بخت
که چو کژ سر نمود کژ نظر است		بس به پيشين نديده‌اي خورشيد
چرخ کژ سير کاهرمن سير است		چون نفس مي‌زنم کژم نگرد
اسب کورا نظر بر آب‌خور است		چون صفيرش زني کژت نگرد
که مرا از کژي هنوز اثر است		يا مگر راست مي‌کند کژ من
تا شود راست کالت ظفر است		ترک آن کژ نگه کند در تير
احول است آن زمان که کينه‌ور است		همه روز اعور است چرخ وليک
مار کژ بين که بر رخ سپر است		هر که را روي راست، بخت کژ است
بس نپرد کبوتري که تر است		بس نبالد گيابني که کژ است
چرخ باز کبود تيز پر است		دهر صياد و روز و شب دو سگ است
کاين دو سگ زير و باز بر زبر است		همه عالم شکارگه بيني
کاين سگ و باز چون شکارگر است		عقل سگ جان هوا گرفت چو باز
صيد باز و سگي که بوي بر است		من چو کبک آب زهره ريخته رنگ
حال و دل هر دو يک نه بر خطر است		نيک بد حال و سخت سست دلم
اين تمناست يافتن دگر است		عافيت آرزو کنم هيهات
وصل اميد عمر جانور است		آرزو را ذخيره اميد است
طلبش بيخ و يافت برگ و بر است		آرزو چون نشاند شاخ طمع
صعبي يافت از طلب بتر است		طمع آسان ولي طلب صعب است
بدهد زآنکه مست و بي‌خبر است		آرزويي که از جهان خواهم
واستاند که نيک بد گهر است		ليکن آن داده را به هشياري
روز و شب لوح آرزو به بر است		در دبستان روزگار، مرا
که ورا سوره‌ي وفا ز بر است		هيچ طفلي در اين دبستان نيست
کخر اوفوا بعهدي از سور است		چون برد آيت وفا از ياد؟
نزد نامرد، بکر کم‌خطر است		خاطرم بکر و دهر نامرد است
گله‌ي شهربانو از عمر است		نالش بکر خاطرم ز قضاست
آه من چرخ‌سوز و کوه در است		سايه‌ي من خبر ندارد از آنک
گوش ماهي بنشنود که کر است		جوش دريا در ديده زهره‌ي کوه
چون به پنجه رسد حساب مر است		مر ما مر من حساب العمر
قطره ريز است و آرزو خضر است		ناودان مژه ز بام دماغ
صيقل تيغ کوه تيغ خور است		سبب آبروي آب مژه است
همچو زر نثار پي‌سپر است		نکنم زر طلب که طالب زر
همچو سکه نگون و زخم خور است		عاقبت هرکه سر فراخت به زر
آبله خورده همچو روي زر است		روي عقل از هواي زر همه را
هم غم است ار چه غم نفس شمراست		از شمار نفس فذلک عمر
مي‌نگنجد که بس قوي حشر است		غم هم از عالم است و در عالم
بتر از هيمه مايه شرر است		عالم از جور مايه‌ي زاي غم است
طعمه سازد چه حاجت تبر است		چون شرر شد قوي همه عالم
غصه مجموع و قصه مختصر است		لهو، يک جزو و غم هزار ورق
رنگ خون است و خار نيشتر است		قابل گل منم که گل همه تن
خون مادر غذا ده پسر است		غم ز دل زاد و خورد خون دلم
طعمه‌ي او هم از تن شجر است		آتشي کز دل شجر زايد
در کف هفت طفل جان شکر است		چرخ بازيچه گون چون بازيچه
در گشايش بسان باد فر است		بدو خيط ملون شب و روز
کاروان حيات بر حذر است		شب که ترکان چرخ کوچ کنند
غارت کاروان که بر گذر است		خيل ترکان کنند بر سر کوچ
گفت کين دردناکي از سفر است		خواجه چون ديد دردمند دلم
مي‌خورم خون خود که ما حضر است		هان کجائي چه مي‌خوري؟ گفتم
دست خون مانده را چه جاي خور است		چه خورش کو خورش کدام خورش
آرزو زهر و غم نه کام و گر است		گويد آخر چه آرزو داري
آرزوم از جهان همين قدر است		نيم جنسي و يک‌دلي خواهم
ناگزير است و از جهان گذر است		از دو يک دم که در جهان يابم
نگذرد آتشي که در حجر است		نگذرد ديگ پايه را ز حجر
خار و حنظل بجاي گل شکر است		به مقامي رسيده‌ام که مرا
کانس وحشي به سبزه و شمر است		کو سر تيغ کرزوي من است
خرج قصاب به بزي که نر است		بر سر تيغ به سري که سر است
اکمه از درد چشم کم ضرر است		ابله از چشم زخم کم رنج است
فضل مجهول و جهل معتبر است		جاهل آسوده، فاضل اندر رنج
اين تغابن ز بخشش قدر است		سفله مستغني و سخي محتاج
بوالفضول از حفاش زاستر است		همه جور زمانه بر فضلاست
کين او با پرند شوشتر است		سوس را با پلاس کيني نيست
ابره کرباس و ديبه آستر است		حال مقلوب شد که بر تن دهر
جهل عالم به عالمي سمر است		عالم از علم مشتق است و ليک
کز صلف کبر و از اصف کبر است		معني از اشتقاق دور افتاد
قيمت شاخ کز به زال زر است		قوت مرغ جان به بال دل است
زال دستان فکنده‌ي پدر است		دل پاکان شکسته‌ي فلک است
تن ادريس بس بلند پر است		جان دانا عجب بزرگ دل است
پس گل، خار و بعد نفع، ضر است		در گلستان عمر و رسته‌ي عهد
وز پي هر محرمي صفر است		از پس هر مبارکي شومي است
رفع قصه مکن نه وقت جر است		فقر کن نصب عين و پيش خسان
خورد هر چاشني که کام و گر است		دهر اگر خوان زندگاني ساخت
سوخت هر خوشه‌اي که زيب و فر است		سال کو خرمن جواني ديد
علمش برد و گفت گوش خر است		درزيي صدره‌ي مسيح بريد
گريه کو فتح باب هر نظر است		کشت اميد چون نروياند
شير گر نيستانش مستقر است		وقت تب چون به ني نبرد تب
رنگ نيلي که بر رخ قمر است		دفع عين الکمال چون نکند
دل من نيم کشته‌ي عبر است		دي همي گفتم آه کز ره چشم
دلم امروز کشته‌ي فکر است		مرگ ياران شنيدم از ره گوش
زاندرون پوست خون او هدر است		هر که از راه گوش کشته شود
کشتن قندزي که در خزر است		آري آري هم از ره گوش است
خود سفر هم به نقطه‌اي سقر است		نقطه‌ي خون شد از سفر دل من
نه مهم غيبت و سه مه حضر است		تا به غربت فتاده‌ام همه سال
چند شکري که شوک بي‌ثمر است		ني ني از بخت شکرها دارم
در وفا چون قصير با قصر است		صورت بخت من طويل‌الذيل
بخت فلاح کشته بطر است		بخت ملاح کشتي طرب است
چرخ حلقه به گوش همچو در است		چشم بد دور بر در بختم
روز، طفل مشيمه‌ي سحر است		بخت، مرغ نشيمن امل است
همه عالم غرائب و غرر است		هم ز بخت است کز مقالت من
استطابت به آب يا مدر است		استراحت به بخت يا نعم است
که مباهات خور به باختر است		فخر من ياد کرد شروان به
که صدف قطره را بهين مقر است		ليک تبريز به اقامت را
که صدف حبس خانه‌ي درر است		هم به مولد قرار نتوان کرد
ليک شروان شريفتر ثغر است		گرچه تبريز شهره‌تر شهري است
کان شرفوان به خير مشتهر است		خاک شروان مگو که وان شر است
حرف علت از آن ميان بدر است		هم شرفوان نويسمش ليکن
هست از آن شهر کابتداش شر است		عيب شروان مکن که خاقاني
کاول شرع و آخر بشر است		عيب شهري چرا کني به دو حرف
شرق و غرب ابتدا شراست و غر است		جرم خورشيد را چه جرم بدانک
مرد نامي غريب بحر و بر است		گر چه ز اول غر است حرف غريب
که غر آخر حروف کاشغر است		چه کني نقص مشک کاشغري
به نتيجه نکوترين گهر است		گرچه هست اول بدخشان بد
ليک صحت رسان هر نفر است		نه تب اول حروف تبريز است
نامش آهو و او همه هنر است		ديدي آن جانور که زايد مشک

قلم بخت من شکسته سر است

مقالات مرتبط

تازه های مقالات

بیشترین بازدید هفته