درمان مجدد ريشه از درمان اوليه سخت‌تره
گفتگو با دکتر محمدجعفر اقبال، درباره عصب‌کشي مجدد
ممکن است دنداني که قبلا درمان ريشه شده دردناک و عفوني شود و به درمان مجدد ريشه احتياج داشته باشد. دکتر محمدجعفر اقبال، متخصص درمان ريشه دندان و عضو هيات علمي دانشکده دندانپزشکي دانشگاه علوم پزشکي شهيد بهشتي، به سوالات ما در اين مورد پاسخ داده‌اند.
آقاي دکتر! ممکن است يکي از دندان‌هايي که قبلا درمان ريشه شده، نياز به معالجه مجدد پيدا کند؟
بله، امکان دارد. در برخي موارد، دندان‌هايي که معالجه ريشه شده‌اند، درمانشان با موفقيت همراه نيست و توصيه مي‌شود براي اينکه نقايص درمان قبلي رفع شود مجددا تحت درمان قرار گيرند و به اين مي‌گويند درمان مجدد ريشه.
چه نقايصي ممکن است وجود داشته باشد تا درمان مجدد توصيه شود؟
درمان ريشه دندان کاري وقت‌گير و مشکل است. در برخي موارد، حين کار براي دندان‌پزشک مشکل‌هايي ايجاد مي‌شود يا به علت ساختمان، آناتومي و شکل دندان در ريشه‌ها کار ايده‌آل انجام نمي‌شود. بنابراين ممکن است درمان اوليه ناموفق باشد. همچنين ممکن است به علت عفونت قبلي ريشه‌ها، ضايعه در انتهاي ريشه شکل بگيرد که در اين صورت دندان با تشخيص دندان‌پزشک کانديداي درمان مجدد خواهد شد.
ممکن است يک درمان ريشه ايده‌آل هم به درمان مجدد نياز پيدا کند؟
بله. در برخي موارد با وجود درمان ايده‌آل نتيجه درمان موفقيت‌آميز نيست و به عبارت بهتر درمان با شکست مواجه مي‌شود. در اين صورت ممکن است دندان‌پزشک متخصص تصميم بگيرد مجددا دندان را تحت درمان قرار دهد يا اينکه جراحي کند. همچنين در صورتي که دنداني درمان شده باشد و پرکردگي تاج آن تخليه شده باشد با نظر دندان‌پزشک مجددا تحت درمان قرار مي‌گيرد.
اگر درمان قبلي صحيح و مناسب انجام شده باشد و تاج آن ترميم نشده باشد، بايد مجددا معالجه ريشه شود؟
بله، حتي اگر درمان اوليه درست انجام شده باشد ولي ترميم مناسب تاج انجام نشده باشد يا پانسمان براي مدت بيش از 2 هفته افتاده باشد لازم است درمان مجدد انجام شود.
چرا؟
چون محيط دهان بسيار آلوده است و ميکروب‌هاي زياد و متنوعي در محيط دهان و بزاق وجود دارد. اگر تاج دندان ترميم نشود، ارتباط بين محيط دهان و کانال دندان وجود دارد. در آزمايش‌هاي مختلف ثابت شده که اگر تاج دندان ترميم نشود باوجود درمان ريشه مناسب، ميکروب‌ها ظرف 2 تا 3 هفته مجددا کانال را آلوده مي‌کنند. به همين دليل و به خصوص در مواردي که دندان درمان ريشه شده احتياج به روکش دارد، لازم است با نظر دندان‌پزشک درمان مجدد ريشه انجام شود.
درمان ريشه مجدد چه مراحلي دارد؟
کلا درمان ريشه مجدد از درمان ريشه اوليه سخت‌تر است و به همين علت احتمال موفقيت آن نيز از درمان اوليه کمتر است. لازم است دندان‌پزشک کانال پر شده را تخليه کند. اين کار با استفاده از مواد و وسايل مخصوص انجام مي‌گيرد. پس از تخليه کامل کانال يا کانال‌ها کار پاک‌سازي انجام شده و نهايتا کانال با مواد مناسب پر خواهد شد.
چه ايرادهايي ممکن است منجر به درمان مجدد شود؟
در برخي موارد ممکن است دندان‌پزشک کانال دندان را به صورت کامل پاک‌سازي نکند يا نتواند تمام طول ريشه را تميز کرده و با مواد مناسب پر کند. بنابراين دندان‌پزشک متخصص معالجه ريشه تصميم مي‌گيرد که درمان مجدد را انجام دهد. نيز در برخي از موارد دندان‌ها، ريشه يا کانال‌هاي اضافه دارند که در درمان اوليه يا تشخيص داده نشده يا درست درمان نشده است. در اين مورد نيز ممکن است نياز به درمان ريشه مجدد وجود داشته باشد.
درمان مجدد به وسيله چه کساني انجام مي‌شود؟
بهترين کسي که مي‌تواند در تشخيص و درمان مجدد ريشه به بيمار کمک کند، دندان‌پزشک متخصص معالجه ريشه يا اندودنتيست است. البته بعضي از دندان‌پزشکان عمومي که سال‌ها فقط کار درمان ريشه انجام داده‌اند نيز توانايي درمان ريشه مجدد را دارند.
آيا اندودنتيست هر درمان شکست‌خورده‌اي را مي‌تواند مجددا درمان کند؟
نه! بسياري از موارد شکست درمان به علت نقص کار درمان ريشه نيست. نقص گاهي چنان بزرگ و شديد است که امکان اصلاح آن وجود ندارد، بنابراين در برخي از موارد امکان اصلاح درمان انجام شده وجود ندارد و لازم است درمان ديگري انجام شود.
مگر راه ديگري براي حفظ و نگهداري دندان‌هايي که درمانشان با شکست مواجه شده وجود دارد؟
بله؛ در بعضي از موارد، مثلا دندان‌هايي که روکش‌هاي مناسبي دارند يا داخل کانال پين يا پست گذاشته شده است، امکان درمان مجدد وجود ندارد يا اصلا درمان مجدد به صلاح نيست. در اين موارد دندان‌پزشک متخصص معالجه ريشه اقدام به جراحي پرياپيکال مي‌کند.
ميزان موفقيت درمان مجدد ريشه چقدر است؟
در کل، ميزان موفقيت درمان ريشه از درمان اوليه کمتر است اما به شرايط شخص و درمان قبلي نيز بستگي دارد. در مواردي که در درمان قبلي به ساختمان ريشه و شکل کانال صدمه نخورده است کار راحت صورت مي‌گيرد و نتيجه درمان هم معمولا مطلوب است اما در بعضي موارد اشکال‌هايي ايجاد شده است که يا به سختي رفع مي‌شود يا اصلا امکان رفع آن مشکل وجود ندارد. در اين موارد نتيجه درمان مورد سوال است.
چگونه و در چه زماني مي‌توان راجع به نتيجه درمان قضاوت کرد؟
کنترل نتيجه درمان بين 6 ماه تا 2 سال انجام مي‌شود. در طول اين مدت و پس از درمان نيز لازم است معاينه کلينيکي به وسيله دندان‌پزشک انجام گيرد و مشاهده‌ها و علايم مورد بررسي قرار گيرد، به اين معني که دندان‌پزشک مطمئن شود که دندان مشکل ندارد و فاقد درد و عفونت است. همچنين ضرورت دارد با توجه به شرايط دندان به‌صورت دوره‌اي از دندان راديوگرافي تهيه شده و ضمن مقايسه تشخيص داده شود. به عبارت بهتر، معاينه دندان و دهان پس از 2هفته و گرفتن راديوگرافي 6 ماه، 1 سال و 2 سال پس از درمان توصيه مي‌شود.
اگر درمان مجدد با شکست مواجه شد، چه راه‌حلي وجود دارد؟
در اکثر موارد مي‌توان براي نجات دندان جراحي پرياپيکال را انجام داد البته نتيجه درمان جراحي نيز تضميني نيست و احتمال عدم موفقيت وجود دارد. در اصل درمان مجدد و جراحي پرياپيکال تلاش براي حفظ دندان است و در اين دو درمان نيز احتمال شکست وجود دارد بنابراين بيمار ضمن آگاهي بايد ريسک عدم موفقيت درمان را قبول کند.
اگر شخص راضي به انجام درمان مجدد نباشد يا ريسک عدم موفقيت درمان را نپذيرد، چه راه‌حلي وجود دارد؟
در برخي موارد، اين امکان وجود دارد که بدون درمان مجدد کار جراحي پرياپيکال انجام شود. بنابراين اندودانتيست مي‌تواند جراحي پرياپيکال را به بيمار پيشنهاد دهد و در صورت رضايت بيمار جراحي پرياپيکال انجام شود. در صورتي که بيمار به هيچ‌کدام از دو راه براي درمان راضي نباشد قاعدتا راهي جز خارج کردن دندان وجود ندارد.خوشبختانه امروزه با رايج شدن درمان ايمپلنت جايگزين کردن دندان‌ها راحت‌تر شده است هر چند که اين درمان نيز شرايط و مشکلات مخصوص به خود را دارد اما دندان‌پزشکان و بيماران ترجيح مي‌دهند دندان‌هاي مشکوک را خارج کرده و با ايمپلنت جايگزين کنند.
منبع:www.salamat.com
