استفاده ابزاري تربيت بدني و فعاليت هاي فوق برنامه در كاهش مشكلات رفتاري دانش آموزان
نويسنده: معصومه اميري
تربيت بدني (ورزش و بازي) و فعاليت هاي فوق برنامه (هنر) در درمان مشكلات رواني و رفتاري كودكان به عنوان ابزاري در نظر گرفته مي شود.
به عنوان مثال:
كودك بيش فعالي كه متعاقب بيش فعالي و نقص توجه خود بي درنگ به فعاليت پرداخته عملا به طور غيرارادي حركات اضافي او متوجه اطرافيان و همسالان مي گردد. در فرآيند تربيت بدني و فعاليت هاي فوق برنامه به چند روش مي توان به كاهش مشكلات وي مبادرت كرد. وقتي چنين كودكي در فضاي مورد علاقه زنگ ورزش قرار مي گيرد، ميزان توجه او بر فعاليت هاي مورد علاقه ورزشي بيش از ديگر مواقع است و مشكل تمركز و توجه اين كودكان در موقعيت هاي اجباري به مراتب بيش تر از مواقع عادي است. اين پيشرفتي است كه مستحق تقويت است. چنانچه اين دقت و تمركز به خوبي تقويت شود قابل تعميم به ديگر موقعيت ها است و تمركز و دقت بيشتر نيز منجر به كاهش رفتارهاي اضافي مي شود و دوستان و همسالان نيز كمتر مورد تعرض رفتارهاي ديگر آ‍زارانه او قرار مي گيرند. نكته ديگر در مورد كودكان بيش فعال عدم شناخت از نحوه ارتباط با دوستان و همسالان است. در ساعات درس تربيت بدني مي توان فعاليت هايي طراحي كرد (به صورت نقش بازي كردن يا پانتوميم) كه دقيقا متمركز بر آموزش حل مسئله اجتماعي باشد (يعني نحوه ارتباط برقرار كردن و دوست بودن با اطرافيان در قالب بازي هاي فوق به آنها آموزش داده شود.) در هر صورت انسان نياز به حركت و جنبش و فعاليت هاي فوق برنامه دارد. هر فردي براي رشد ذهني و اجتماعي خود نيازمند انديشه و تفكر است و بازي و هنر خميرمايه اين تفكر و انديشه است. زيرا در اين بازي و هنر، كودك دنياي اطراف را كشف و حس كنجكاوي خود را از اين طريق ارضا مي كند. او موقعيتي را به دست مي آورد و اعتقادها و احساس ها و مشكل هاي خود را پيدا مي كند.
در دوران كودكي بازي و فعاليت هاي هنري يك كار جدي تلقي مي شود.
- موجب شكوفايي استعدادهاي نهفته و بروز خلاقيت مي شود.
- همكاري، همياري و مشاركت كودك توسعه مي يابد.
- با رعايت و اصول و مقررات آشنا مي شود.
- با مفهوم سلسله مراتب آشنا شده و آن را رعايت مي كند.
- رقابت را مي آموزد و شكست را به طور واقعي تجربه مي كند.
- قدرت ابزار وجود، پيدا مي كند و از ترس، كمرويي و خجالت بيهوده رها مي شود.
- حمايت از افراد ضعيف را مي آموزد.
- موجب ابراز احساسات، عواطف، ترس ها و ترديدها، مهر و محبت، خشم و كينه و نگراني ها مي شود.
- تمايل به جنگجويي و ستيزه گري را كم مي كند.
- «برون نگري» كودك را افزايش مي دهد.
- باعث تقويت حواس كودك مي شود.
- نيرو و انرژي بدن را به بهترين شكل مصرف مي كند.
- كودك به توانمندي هاي فكري و بدني خود آگاهي پيدا مي كند.
- در رشد هوشي كودك بسيار موثر است.
- با مفاهيم ساخت، فضا و شكل آشنا مي شود.
- رفتارهاي هوشمندانه كودك تقويت مي شود.
- موقعيت استفاده از قوه تخيل در كودك به وجود مي آيد.
- زمينه بهتري براي تفكر فراهم مي كند.
با توجه به تمامي مطالب گفته شده بايد متذكر شد كه كودكان روحيات متفاوتي دارند و با توجه به ويژگي هاي خود بازي ها و هنرهاي مختلفي را تجربه مي كنند. عواملي كه در انتخاب نوع بازي و هنر كودكان دخالت دارد عبارتند از:
تفاوت هاي فردي - ميزان سلامتي، سطح رشد جسمي و حركتي، بهره هوشي، جنسيت.
منبع: ماهنامه آموزشي کودک شماره 50
به عنوان مثال:
كودك بيش فعالي كه متعاقب بيش فعالي و نقص توجه خود بي درنگ به فعاليت پرداخته عملا به طور غيرارادي حركات اضافي او متوجه اطرافيان و همسالان مي گردد. در فرآيند تربيت بدني و فعاليت هاي فوق برنامه به چند روش مي توان به كاهش مشكلات وي مبادرت كرد. وقتي چنين كودكي در فضاي مورد علاقه زنگ ورزش قرار مي گيرد، ميزان توجه او بر فعاليت هاي مورد علاقه ورزشي بيش از ديگر مواقع است و مشكل تمركز و توجه اين كودكان در موقعيت هاي اجباري به مراتب بيش تر از مواقع عادي است. اين پيشرفتي است كه مستحق تقويت است. چنانچه اين دقت و تمركز به خوبي تقويت شود قابل تعميم به ديگر موقعيت ها است و تمركز و دقت بيشتر نيز منجر به كاهش رفتارهاي اضافي مي شود و دوستان و همسالان نيز كمتر مورد تعرض رفتارهاي ديگر آ‍زارانه او قرار مي گيرند. نكته ديگر در مورد كودكان بيش فعال عدم شناخت از نحوه ارتباط با دوستان و همسالان است. در ساعات درس تربيت بدني مي توان فعاليت هايي طراحي كرد (به صورت نقش بازي كردن يا پانتوميم) كه دقيقا متمركز بر آموزش حل مسئله اجتماعي باشد (يعني نحوه ارتباط برقرار كردن و دوست بودن با اطرافيان در قالب بازي هاي فوق به آنها آموزش داده شود.) در هر صورت انسان نياز به حركت و جنبش و فعاليت هاي فوق برنامه دارد. هر فردي براي رشد ذهني و اجتماعي خود نيازمند انديشه و تفكر است و بازي و هنر خميرمايه اين تفكر و انديشه است. زيرا در اين بازي و هنر، كودك دنياي اطراف را كشف و حس كنجكاوي خود را از اين طريق ارضا مي كند. او موقعيتي را به دست مي آورد و اعتقادها و احساس ها و مشكل هاي خود را پيدا مي كند.
در دوران كودكي بازي و فعاليت هاي هنري يك كار جدي تلقي مي شود.
نقش تربيت بدني (ورزش و بازي) و فعاليت هاي فوق برنامه (هنر) در رشد اجتماعي دانش آموز:
- موجب شكوفايي استعدادهاي نهفته و بروز خلاقيت مي شود.
- همكاري، همياري و مشاركت كودك توسعه مي يابد.
- با رعايت و اصول و مقررات آشنا مي شود.
- با مفهوم سلسله مراتب آشنا شده و آن را رعايت مي كند.
- رقابت را مي آموزد و شكست را به طور واقعي تجربه مي كند.
- قدرت ابزار وجود، پيدا مي كند و از ترس، كمرويي و خجالت بيهوده رها مي شود.
- حمايت از افراد ضعيف را مي آموزد.
نقش بازي و هنر در رشد عاطفي كودك:
- موجب ابراز احساسات، عواطف، ترس ها و ترديدها، مهر و محبت، خشم و كينه و نگراني ها مي شود.
- تمايل به جنگجويي و ستيزه گري را كم مي كند.
- «برون نگري» كودك را افزايش مي دهد.
نقش بازي و هنر در رشد جسمي كودك:
- باعث تقويت حواس كودك مي شود.
- نيرو و انرژي بدن را به بهترين شكل مصرف مي كند.
- كودك به توانمندي هاي فكري و بدني خود آگاهي پيدا مي كند.
نقش بازي و هنر در رشد ذهني كودك:
- در رشد هوشي كودك بسيار موثر است.
- با مفاهيم ساخت، فضا و شكل آشنا مي شود.
- رفتارهاي هوشمندانه كودك تقويت مي شود.
- موقعيت استفاده از قوه تخيل در كودك به وجود مي آيد.
- زمينه بهتري براي تفكر فراهم مي كند.
با توجه به تمامي مطالب گفته شده بايد متذكر شد كه كودكان روحيات متفاوتي دارند و با توجه به ويژگي هاي خود بازي ها و هنرهاي مختلفي را تجربه مي كنند. عواملي كه در انتخاب نوع بازي و هنر كودكان دخالت دارد عبارتند از:
تفاوت هاي فردي - ميزان سلامتي، سطح رشد جسمي و حركتي، بهره هوشي، جنسيت.
منبع: ماهنامه آموزشي کودک شماره 50
