ثبت « دانشنامه نويسي» نوين در ايران به نام مرحوم مصاحب
«شيوه جديد دانشنامه ( دائره المعارف) نويسي در ايران با کار دانشنامه مصاحب شروع شد و هنوز هم الگو، روش و شيوه ما، برگرفته از کار غلامحسين مصاحب است».
مراسم بزرگداشت مرحوم دکتر غلامحسين مصاحب عصر روز يکشنبه 31 خرداد ماه در انجمن آثار و مفاخر فرهنگي برگزار شد و کامران فاني در تجليل از مصاحب اين سخن را بيان داشت و افزود: 30 سال است که من کار دانشنامه نوسي را انجام مي دهم، در همه اين سال ها، هزاران بار به «دائره المعارف فارسي» مصاحب رجوع کرده ام و هر بار پاسخ پرسش هايم را يافته ام. به گفته فاني، که خود يکي از افراد نام آور در عرصه دانشنامه نويسي است، اهميت « دائره المعارف فارسي» مصاحب، نشان از اعتبار و ارزش کار وي دارد.
در اين مراسم که پس از 30 سال از در گذشت غلامحسين مصاحب، بنيانگذار دانشنامه نوسي جديد در ايران برگزار شد، هوشنگ دولت آبادي به عنوان پژوهشگر و آشنا با مرحوم مصاحب از مهرباني و شأن انساني وي سخن گفت و طاهر قاسمي هنري به عنوان شاگرد مصاحب از مهارت آن مرحوم در زمينه هاي گوناگون ياد کرد و گفت: سبک و نگارش وي به يادماندني است، زيرا دقيق و هدفدار مي نوشت و اصول دستور زبان فارسي را رعايت مي کرد.
اين شاگرد از استادش به عنوان فردي واژه گزين براي اصطلاح هاي علمي ياد مي کند و مي افزايد: نخستين جلسه واژه گزيني براي علم جغرافيا و هواشناسي را مصاحب تشکيل داد و بسياري از واژه هاي متداول در حوزه جغرافيا و هواشناسي از ابداع هاي ايشان است.
دکتر مهدي محقق، رئيس هيأت مديره انجمن آثار و مفاخر فرهنگي هم در اين مراسم، فضل تقدم و فضيلت کار دانشنامه نوسي نوين و متدولوژي فرهنگ نويسي جديد را از آن مصاحب دانست.
مرحوم مصاحب با دقت و پشتکار براي آماده کردن اين دائره المعارف - که اکنون فرهنگستان زبان و ادب فارسي، معادل آن را دانشنامه اختيار کرده است- و پي گيري روشمند و علمي و منظم که همراه با اتقان و استناد باشد، براي اول بار « سازمان دفتر دايره المعارف فارسي» را بنياد نهاد. خود سرپرستي آن را به عهده گرفت و دو تن از صاحب نامان دانش يعني « احمد آرام» و « محمود مصاحب» را در منصب معاونين نشاند. براي سازماندهي دقيق تر، هيأت تحريريه برگزيد و کارهاي چاپي را به افراد خاص سپرد. امور دفتري و ماشين نويسي را سامان بخشيد و در هر رشته و زمينه تخصصي، افراد متخصص را انتخاب کرد. و به صورت مرتب وظايف هر گروه نيز مشخص شده است. ( رجوع شود به جلد اول دائره المعارف).
اين سازماندهي خود الگويي شد براي دانشنامه نويسان بعدي.
مرحوم مصاحب و همکارانش، مخاطبان را اصل گرفتند، لذا در جلد اول « مدخل» قرار دادند و هر آن چه را اهل مطالعه براي رجوع به اين کتاب نياز دارند تا به صورت بايسته استفاده لازم را ببرند، آورده اند، يعني خانواده را ابتدا راهنمايي و دلالت براي بهترين بهره گيري کرده اند.
« دائره المعارف فارسي» مصاحب، مجموعه اي فراهم آمده از تأليف و ترجمه است که همچنان براي دانش پژوه ها در هر سن و سالي مفيد فايده است.
بدين ترتيب فصل سبق در دانشنامه نويسي نوآيين در ايران به نام مرحوم دکتر غلامحسين مصاحب ثبت شده است.
يادآوري اين نکته لازم است که مصاحب پس از انتشار جلد اول و آماده کردن جلد دوم، از سرپرستي دانشنامه کناره گرفت، همين کناره گيري سبب تأخير در چاپ جلد دوم شد و به جاي وي « رضا اقصي» نشست ( دي ماه 1350) سرانجام بخش اول جدل دوم ( ش-ن) در سال 1356 انتشار يافت. جلد اول و بخش اول جلد دوم را انتشارت فرانکلين چاپ و منتشر کرد. بخش دوم جلد دوم (م-ي) پس از انقلاب اسلامي در سال 1374 چاپ شد. ناشر همان فرانکلين بود که اکنون با عنوان «مؤسسه انتشارات اميرکبير» شناخته مي شد.
در آغاز اين مجلد «يادداشت ناشر» نوع تغييرهايي که ناشر لازم مي دانست در مقاله هاي مربوط آورده است.
در پايان مجلد اخير « فرهنگ لغات و اصطلاحات؛ فارسي - انگليسي» آمده است که فايده اي مضاعف دارد.
دکتر غلامحسين مصاحب در سال 1289 ه.ش متولد و در صبحگاه 21 مهرماه سال 1358 در اتاق کارش دار فاني را بدرود گفت. اما نام وي همچنان زنده و با دائره المعارف نويسي و نشر عالمانه دانش و آگاهي قرين است، روحش شاد باد.
برخي از آثارش عبارتند از: تئوري مقدماتي اعداد ( 2 مجلد، 1353)، جبر و مقابله خيام ( 1317)، بنيانگذاري و انتشار 11 شماره از مجله « رياضيات مقدماتي و عالي» (1309)، تأسيس مؤسسه رياضيات در دانشسراي عالي در سال 1345 ( که هنوز در دانشگاه تربيت معلم تهران به نام دکتر مصاحب فعال است).
فرهنگ اصطلاحات جغرافيايي که در سال 1338 چاپ و منتشر شد، حاصل کار مجمعي بود که با دوستانش با عنوان « ضرابخانه» تشکيل داد و لغت هاي تازه در عرصه جغرافيايي وضع مي کردند. «ايرانيک» حروف ابداعي او بود که جانشين « ايتاليک» درکارهاي چاپ شد.
دکتر غلامحسين مصاحب، در دوره تحصيل در انگليس از شاگردان معروف برتراندراسل بود.
منبع: نشريه کيهان فرهنگي، شماره272و 273.
مراسم بزرگداشت مرحوم دکتر غلامحسين مصاحب عصر روز يکشنبه 31 خرداد ماه در انجمن آثار و مفاخر فرهنگي برگزار شد و کامران فاني در تجليل از مصاحب اين سخن را بيان داشت و افزود: 30 سال است که من کار دانشنامه نوسي را انجام مي دهم، در همه اين سال ها، هزاران بار به «دائره المعارف فارسي» مصاحب رجوع کرده ام و هر بار پاسخ پرسش هايم را يافته ام. به گفته فاني، که خود يکي از افراد نام آور در عرصه دانشنامه نويسي است، اهميت « دائره المعارف فارسي» مصاحب، نشان از اعتبار و ارزش کار وي دارد.
در اين مراسم که پس از 30 سال از در گذشت غلامحسين مصاحب، بنيانگذار دانشنامه نوسي جديد در ايران برگزار شد، هوشنگ دولت آبادي به عنوان پژوهشگر و آشنا با مرحوم مصاحب از مهرباني و شأن انساني وي سخن گفت و طاهر قاسمي هنري به عنوان شاگرد مصاحب از مهارت آن مرحوم در زمينه هاي گوناگون ياد کرد و گفت: سبک و نگارش وي به يادماندني است، زيرا دقيق و هدفدار مي نوشت و اصول دستور زبان فارسي را رعايت مي کرد.
اين شاگرد از استادش به عنوان فردي واژه گزين براي اصطلاح هاي علمي ياد مي کند و مي افزايد: نخستين جلسه واژه گزيني براي علم جغرافيا و هواشناسي را مصاحب تشکيل داد و بسياري از واژه هاي متداول در حوزه جغرافيا و هواشناسي از ابداع هاي ايشان است.
دکتر مهدي محقق، رئيس هيأت مديره انجمن آثار و مفاخر فرهنگي هم در اين مراسم، فضل تقدم و فضيلت کار دانشنامه نوسي نوين و متدولوژي فرهنگ نويسي جديد را از آن مصاحب دانست.
«دائره المعارف فارسي»
مرحوم مصاحب با دقت و پشتکار براي آماده کردن اين دائره المعارف - که اکنون فرهنگستان زبان و ادب فارسي، معادل آن را دانشنامه اختيار کرده است- و پي گيري روشمند و علمي و منظم که همراه با اتقان و استناد باشد، براي اول بار « سازمان دفتر دايره المعارف فارسي» را بنياد نهاد. خود سرپرستي آن را به عهده گرفت و دو تن از صاحب نامان دانش يعني « احمد آرام» و « محمود مصاحب» را در منصب معاونين نشاند. براي سازماندهي دقيق تر، هيأت تحريريه برگزيد و کارهاي چاپي را به افراد خاص سپرد. امور دفتري و ماشين نويسي را سامان بخشيد و در هر رشته و زمينه تخصصي، افراد متخصص را انتخاب کرد. و به صورت مرتب وظايف هر گروه نيز مشخص شده است. ( رجوع شود به جلد اول دائره المعارف).
اين سازماندهي خود الگويي شد براي دانشنامه نويسان بعدي.
مرحوم مصاحب و همکارانش، مخاطبان را اصل گرفتند، لذا در جلد اول « مدخل» قرار دادند و هر آن چه را اهل مطالعه براي رجوع به اين کتاب نياز دارند تا به صورت بايسته استفاده لازم را ببرند، آورده اند، يعني خانواده را ابتدا راهنمايي و دلالت براي بهترين بهره گيري کرده اند.
« دائره المعارف فارسي» مصاحب، مجموعه اي فراهم آمده از تأليف و ترجمه است که همچنان براي دانش پژوه ها در هر سن و سالي مفيد فايده است.
بدين ترتيب فصل سبق در دانشنامه نويسي نوآيين در ايران به نام مرحوم دکتر غلامحسين مصاحب ثبت شده است.
يادآوري اين نکته لازم است که مصاحب پس از انتشار جلد اول و آماده کردن جلد دوم، از سرپرستي دانشنامه کناره گرفت، همين کناره گيري سبب تأخير در چاپ جلد دوم شد و به جاي وي « رضا اقصي» نشست ( دي ماه 1350) سرانجام بخش اول جدل دوم ( ش-ن) در سال 1356 انتشار يافت. جلد اول و بخش اول جلد دوم را انتشارت فرانکلين چاپ و منتشر کرد. بخش دوم جلد دوم (م-ي) پس از انقلاب اسلامي در سال 1374 چاپ شد. ناشر همان فرانکلين بود که اکنون با عنوان «مؤسسه انتشارات اميرکبير» شناخته مي شد.
در آغاز اين مجلد «يادداشت ناشر» نوع تغييرهايي که ناشر لازم مي دانست در مقاله هاي مربوط آورده است.
در پايان مجلد اخير « فرهنگ لغات و اصطلاحات؛ فارسي - انگليسي» آمده است که فايده اي مضاعف دارد.
دکتر غلامحسين مصاحب در سال 1289 ه.ش متولد و در صبحگاه 21 مهرماه سال 1358 در اتاق کارش دار فاني را بدرود گفت. اما نام وي همچنان زنده و با دائره المعارف نويسي و نشر عالمانه دانش و آگاهي قرين است، روحش شاد باد.
برخي از آثارش عبارتند از: تئوري مقدماتي اعداد ( 2 مجلد، 1353)، جبر و مقابله خيام ( 1317)، بنيانگذاري و انتشار 11 شماره از مجله « رياضيات مقدماتي و عالي» (1309)، تأسيس مؤسسه رياضيات در دانشسراي عالي در سال 1345 ( که هنوز در دانشگاه تربيت معلم تهران به نام دکتر مصاحب فعال است).
فرهنگ اصطلاحات جغرافيايي که در سال 1338 چاپ و منتشر شد، حاصل کار مجمعي بود که با دوستانش با عنوان « ضرابخانه» تشکيل داد و لغت هاي تازه در عرصه جغرافيايي وضع مي کردند. «ايرانيک» حروف ابداعي او بود که جانشين « ايتاليک» درکارهاي چاپ شد.
دکتر غلامحسين مصاحب، در دوره تحصيل در انگليس از شاگردان معروف برتراندراسل بود.
منبع: نشريه کيهان فرهنگي، شماره272و 273.
