نمونه ناب پاكي و خلوص
شهيد لاجوردي و جريان نفاق
به هر حال مرحوم لاجوردي معتقد بود كه رده‌هاي بالاي اينها جذب نمي‌شوند و شدت آنها را دفع مي‌كرد؛ اما در مورد رده‌هاي پائين، نه تنها معتقد بود كه جذب مي‌شوند كه براي برگرداندن آنها نهايت تلاش خود را مي‌كرد. او در مورد گروهك فرقان كاملاً موفق بود، به طوري كه بسياري از آنها از آنها توبه كردند و برگشتند و حتي عده‌اي به جبهه رفتند و شهيد شدند. در مورد منافقين هم نمي‌توان گفت كه توفيق نداشت.
- پاسخ شما درست و متين، اما بر هر حال برخورد شهيد لاجوردي با منافقين در عين حال كه در ميان نيروهاي انقلابي و حزب اللهي حاميان زيادي داشت؛ در بين ديگران كه برخي از آنان از خدمتگزاران به انقلاب هم بودند، واكنش‌هاي متفاوتي را برانگيخت و همين روند به كنار گذاشتن ايشان انجاميد.
درباره كنار گذاشته شدن ايشان بايد به شكل جداگانه بحث كرد. اما وقتي مي‌گوئيد اين برخورد درميان حزب اللهي‌ها حامياني داشت، ممكن است الآن فقط عده خاصي را شامل شود، در حالي كه آن روزها هر جا مي‌رفتيم، مردم در شعارهايشان از ما مي‌خواستند كه با قضيه برخورد قاطع و سريع كنيم، چون واقعاً منافقين ناامني عجيبي را در جامعه حاكم كرده بودند و براي آنها هيچ فرقي نمي‌كردكه اين مسئول است، آن يكي نيست، پير است، جوان است و هر كسي را كه بر اساس معيار‌هاي عجيب‌و‌غريب خودشان انتخاب مي‌كردند، مي‌كشتند. اكثريت قريب به اتفاق مردم از مسئولين مي‌خواستند كه زودتر اقدام كنند و حق هم داشتند؛ اما مسئله اين بود كه ما به عنوان مسئول بايد در مقابل اين خواست بر حق مردم چه روشي را اتخاذ مي‌كرديم؟ آن روزها دو رويه مطرح بود. يك رويه اين بود كه به محض اينكه آنها را دستگير كرديم، به خصوص اگر در خانه‌هاي تيمي بودند، به سرعت آنها را محاكمه و احكام را اجرا كنيم. يك رويه هم اين بود كه متهم در دادگاه بدوي محاكمه شود و بعد پرونده‌هائي كه حكم آنها اعدام يا بالاي دو سال زندان است؛ براي محكم‌تر شدن به دادگاه عالي كه آن زمان در قم بود، برود. آقاي‌لاجوردي و برخي از همفكران ايشان با تحليلي كه از عملكرد منافقين داشتند، چندان اين رويه را نمي‌پسنديدند، هر چند بعد از اينكه اين مسئله به صورت قانوني درآمد، در اغلب موارد، تبعيت كردند. آيت‌الله‌بهشتي، آيت‌الله‌موسوي‌اردبيلي كه بعد از شهادت دكتربهشتي، رئيس ديوان عالي شدند، همين طور اعضاي شوراي عالي قضائي از جمله آيت‌الله‌جوادي‌آملي و ديگران، همگي معتقد بودند كه پرونده مجازات‌هاي ذكر شده و مصادره‌هاي بالا، بايد در دو مرحله بررسي و اگر دادگاه عالي تائيد كرد، اجرا شوند. بعد هم همين رويه رايج شد و حتي پس از اعلام جنگ مسلحانه توسط منافقين هم به همين شكل عمل مي‌شد. آن روزها شايعاتي هم درباره وضعيت زندان پخش مي‌شد و آيت‌الله‌خامنه‌اي كه آن روزها رئيس‌جمهور بودند، دو سه‌بار خود مرا خواستند و فرمودند كه به وضع زندان‌ها رسيدگي بيشتري بشود. انصافاً همه سعي خودشان را مي‌كردند، ولي با توجه به حجم عظيم دستگير شدگان، امكاناتمان محدود بود. از همه طرف هم كه فشار روي ما بود. آقاي‌لاجوردي يك وقت‌ها عصباني مي‌شدو مي‌گفت،«آقايان در جاي گرم خودشان مي‌نشينند و تصور مي‌كنند كه مثلاً خانه تيمي را مي‌شود به اين سادگي كشف و يا با گروه‌هاي چريكي مخفي مي‌شود به اين راحتي مبارزه كرد.» گاهي نسبت به بعضي از برخوردها اعتراض داشت، اما به هر حال خود را مقيد به رعايت چهار چوب‌ها مي‌دانست. دادستاني انقلاب تهران در اوين بود و من دادستان كل انقلاب بودم و وظيفه‌ام رسيدگي به مسائل دادگاه‌هاي كل كشور بود، با اين همه لااقل هفته‌اي دو روز به اوين مي‌رفتم و شخصاً از آنجا بازديد مي‌كردم. اين تاكيد امام و آيت‌الله‌خامنه‌اي و آيت‌الله‌موسوي‌اردبيلي هم بود كه قطعاً اين كار انجام شود؛ چون آن روزها موضوع زندان اوين براي نظام از حساسيت خاصي برخوردار شده بود و از خارج هم عليه آن فراوان تبليغ مي‌شد. ضمن بازرسي با متهمين صحبت مي‌كردم تا از مسائلشان مطلع شوم و آنها را حل كنيم كه مستمسك به دست دشمن ندهيم.
اما در مورد كنار گذاشتن ايشان، يك بار در زمان خود من بود كه مجلس درخواست تحقيق و تفحص زندان اوين را داد، منتهي نمي‌خواستند قضيه خيلي علني باشد، بنابراين درباره مطالبي كه شنيده مي‌شد، نامه‌اي به امام نوشته شد. امام دستور دادند سه‌تن از نمايندگان مجلس يعني آقايان دعائي، هادي نجف‌آبادي و سيدهادي‌خامنه‌اي مسئله را بررسي و موضوع را گزارش كنند. اينها آمدند پيش من و من به آقاي‌لاجوردي تلفن زدم كه آقايان بايد بدون مانع، هر جا خواستند بروند و با هر كس لازم ديدند، صحبت كنند. اين آقايان هم خيلي مفصل كار كردند و گزارش خوبي را خدمت امام عرضه داشتند. يك روز امام مرا خواستند و گفتند اين آقايان مي‌گويند چنين مسائلي هست. بيشتر مشكلاتي كه مطرح شده بود به خاطر كبود امكانات بود، ولي بعضي از موارد را هم مي‌شد بهتر كرد. به هر حال اين مسئله براي ايشان ترديدهائي را ايجاد كرده بود. عده‌اي از دوستان، هم خدمت امام رفتند و صحبت‌هائي را مطرح كردند و امام سخن آنان را پذيرفتند و شبهه برطرف شد. ساعت حدود2 بعد از ظهر بود كه مرحوم احمدآقا آمد به منزل ما كه ديوار به ديوار خانه ايشان بود و گفت كه نظر امام اين است كه آقاي‌لاجوردي ابقا شود. من سريع آمدم و موضوع را به آقاي‌لاجوردي گفتم. به هر حال از اين جريان جز من و شهيد لاجوردي و آن سه‌نفري كه نام بردم، كسي خبر نداشت.
منبع: ماهنامه شاهد یاران، شماره 28
گفتگو با حجت‌الاسلام و المسلمين سيد‌حسين موسوي تبريزي
درآمد
آشنائي شما با شهيد لاجوردي به چه مقطعي بر‌مي‌گردد؟
در چه عرصه‌هائي همكاري داشتتيد؟
آيا همكاري شما و شهيد لاجوردي در عرصه‌هاي ديگر هم ادامه پيدا كرد؟
به اعتقاد شما شهيد لاجوردي از نظر فهم و بينش و درك و شناخت مكاتب و نحوه عمل گروهك‌ها و بر ملا كردن مقاصد آنها چقدر تبحر داشت؟
شهيد لاجوردي در برخورد با منافقين، مكتب خاصي داشت كه با بسياري از مسئولين قضائي و غير‌قضائي آن روز متفاوت و حتي گاهي معارض بود. بسياري معتقدند كه وي آنها را از دوره زندان عميقاً مي‌شناخت و مخصوصاً مقطع تغيير ايدئولوژيك آنها را به عينه ديده و با آنها بحث كرده بود و لذا بين اعضاي لايه‌هاي مختلف سازمان هم تفاوت قائل بود. به نظر شما ايشان از چه مبنائي به اين نتيجه رسيده بود كه بايد با منافقين برخورد متفاوتي داشت؟
به هر حال مرحوم لاجوردي معتقد بود كه رده‌هاي بالاي اينها جذب نمي‌شوند و شدت آنها را دفع مي‌كرد؛ اما در مورد رده‌هاي پائين، نه تنها معتقد بود كه جذب مي‌شوند كه براي برگرداندن آنها نهايت تلاش خود را مي‌كرد. او در مورد گروهك فرقان كاملاً موفق بود، به طوري كه بسياري از آنها از آنها توبه كردند و برگشتند و حتي عده‌اي به جبهه رفتند و شهيد شدند. در مورد منافقين هم نمي‌توان گفت كه توفيق نداشت.
- پاسخ شما درست و متين، اما بر هر حال برخورد شهيد لاجوردي با منافقين در عين حال كه در ميان نيروهاي انقلابي و حزب اللهي حاميان زيادي داشت؛ در بين ديگران كه برخي از آنان از خدمتگزاران به انقلاب هم بودند، واكنش‌هاي متفاوتي را برانگيخت و همين روند به كنار گذاشتن ايشان انجاميد.
درباره كنار گذاشته شدن ايشان بايد به شكل جداگانه بحث كرد. اما وقتي مي‌گوئيد اين برخورد درميان حزب اللهي‌ها حامياني داشت، ممكن است الآن فقط عده خاصي را شامل شود، در حالي كه آن روزها هر جا مي‌رفتيم، مردم در شعارهايشان از ما مي‌خواستند كه با قضيه برخورد قاطع و سريع كنيم، چون واقعاً منافقين ناامني عجيبي را در جامعه حاكم كرده بودند و براي آنها هيچ فرقي نمي‌كردكه اين مسئول است، آن يكي نيست، پير است، جوان است و هر كسي را كه بر اساس معيار‌هاي عجيب‌و‌غريب خودشان انتخاب مي‌كردند، مي‌كشتند. اكثريت قريب به اتفاق مردم از مسئولين مي‌خواستند كه زودتر اقدام كنند و حق هم داشتند؛ اما مسئله اين بود كه ما به عنوان مسئول بايد در مقابل اين خواست بر حق مردم چه روشي را اتخاذ مي‌كرديم؟ آن روزها دو رويه مطرح بود. يك رويه اين بود كه به محض اينكه آنها را دستگير كرديم، به خصوص اگر در خانه‌هاي تيمي بودند، به سرعت آنها را محاكمه و احكام را اجرا كنيم. يك رويه هم اين بود كه متهم در دادگاه بدوي محاكمه شود و بعد پرونده‌هائي كه حكم آنها اعدام يا بالاي دو سال زندان است؛ براي محكم‌تر شدن به دادگاه عالي كه آن زمان در قم بود، برود. آقاي‌لاجوردي و برخي از همفكران ايشان با تحليلي كه از عملكرد منافقين داشتند، چندان اين رويه را نمي‌پسنديدند، هر چند بعد از اينكه اين مسئله به صورت قانوني درآمد، در اغلب موارد، تبعيت كردند. آيت‌الله‌بهشتي، آيت‌الله‌موسوي‌اردبيلي كه بعد از شهادت دكتربهشتي، رئيس ديوان عالي شدند، همين طور اعضاي شوراي عالي قضائي از جمله آيت‌الله‌جوادي‌آملي و ديگران، همگي معتقد بودند كه پرونده مجازات‌هاي ذكر شده و مصادره‌هاي بالا، بايد در دو مرحله بررسي و اگر دادگاه عالي تائيد كرد، اجرا شوند. بعد هم همين رويه رايج شد و حتي پس از اعلام جنگ مسلحانه توسط منافقين هم به همين شكل عمل مي‌شد. آن روزها شايعاتي هم درباره وضعيت زندان پخش مي‌شد و آيت‌الله‌خامنه‌اي كه آن روزها رئيس‌جمهور بودند، دو سه‌بار خود مرا خواستند و فرمودند كه به وضع زندان‌ها رسيدگي بيشتري بشود. انصافاً همه سعي خودشان را مي‌كردند، ولي با توجه به حجم عظيم دستگير شدگان، امكاناتمان محدود بود. از همه طرف هم كه فشار روي ما بود. آقاي‌لاجوردي يك وقت‌ها عصباني مي‌شدو مي‌گفت،«آقايان در جاي گرم خودشان مي‌نشينند و تصور مي‌كنند كه مثلاً خانه تيمي را مي‌شود به اين سادگي كشف و يا با گروه‌هاي چريكي مخفي مي‌شود به اين راحتي مبارزه كرد.» گاهي نسبت به بعضي از برخوردها اعتراض داشت، اما به هر حال خود را مقيد به رعايت چهار چوب‌ها مي‌دانست. دادستاني انقلاب تهران در اوين بود و من دادستان كل انقلاب بودم و وظيفه‌ام رسيدگي به مسائل دادگاه‌هاي كل كشور بود، با اين همه لااقل هفته‌اي دو روز به اوين مي‌رفتم و شخصاً از آنجا بازديد مي‌كردم. اين تاكيد امام و آيت‌الله‌خامنه‌اي و آيت‌الله‌موسوي‌اردبيلي هم بود كه قطعاً اين كار انجام شود؛ چون آن روزها موضوع زندان اوين براي نظام از حساسيت خاصي برخوردار شده بود و از خارج هم عليه آن فراوان تبليغ مي‌شد. ضمن بازرسي با متهمين صحبت مي‌كردم تا از مسائلشان مطلع شوم و آنها را حل كنيم كه مستمسك به دست دشمن ندهيم.
بديهي است كه اجراي احكام فقط با حكم قاضي ممكن است و شهيد لاجوردي به عنوان دادستان، در صدور حكم نقشي نداشته است، ضمن اينكه ايشان قطعاً با محاكمه دقيق و احقاق حقوق افراد موافق بوده است، لذا به نظر مي‌رسد كه فشار براي كنار گذاشتن وي به شكل ديگر و از ناحيه ديگري بوده است؛ به ويژه اينكه امام هم چندين بار قاطعانه از ايشان حمايت كردند.
اما در مورد كنار گذاشتن ايشان، يك بار در زمان خود من بود كه مجلس درخواست تحقيق و تفحص زندان اوين را داد، منتهي نمي‌خواستند قضيه خيلي علني باشد، بنابراين درباره مطالبي كه شنيده مي‌شد، نامه‌اي به امام نوشته شد. امام دستور دادند سه‌تن از نمايندگان مجلس يعني آقايان دعائي، هادي نجف‌آبادي و سيدهادي‌خامنه‌اي مسئله را بررسي و موضوع را گزارش كنند. اينها آمدند پيش من و من به آقاي‌لاجوردي تلفن زدم كه آقايان بايد بدون مانع، هر جا خواستند بروند و با هر كس لازم ديدند، صحبت كنند. اين آقايان هم خيلي مفصل كار كردند و گزارش خوبي را خدمت امام عرضه داشتند. يك روز امام مرا خواستند و گفتند اين آقايان مي‌گويند چنين مسائلي هست. بيشتر مشكلاتي كه مطرح شده بود به خاطر كبود امكانات بود، ولي بعضي از موارد را هم مي‌شد بهتر كرد. به هر حال اين مسئله براي ايشان ترديدهائي را ايجاد كرده بود. عده‌اي از دوستان، هم خدمت امام رفتند و صحبت‌هائي را مطرح كردند و امام سخن آنان را پذيرفتند و شبهه برطرف شد. ساعت حدود2 بعد از ظهر بود كه مرحوم احمدآقا آمد به منزل ما كه ديوار به ديوار خانه ايشان بود و گفت كه نظر امام اين است كه آقاي‌لاجوردي ابقا شود. من سريع آمدم و موضوع را به آقاي‌لاجوردي گفتم. به هر حال از اين جريان جز من و شهيد لاجوردي و آن سه‌نفري كه نام بردم، كسي خبر نداشت.
در سال64 ايشان را رسماً بركنار كردند.
به شهادت نامه‌اي كه از امام خطاب به مرحوم حاجاحمدآقا مانده، ايشان گفته‌اند كه در چند سال اول انقلاب كسي را نديدم كه بيشتر از احمد از آقاي‌لاجوردي دفاع كند.
مرحوم حاجاحمدآقا يكي‌دوبار هم در سخنراني‌هايشان گفتند كه من رفتم و به امام گفتم اگر آقاي‌لاجوردي را برداريم، بزرگ‌ترين خدمت را به ضد انقلابيون و منافقين كرده‌ايم. برخوردهاي امام و مرحوم احمدآقا در مجموع مبين اين نكته است كه آنها اعتقاد نداشتند كه ايشان خشن و غير‌منطقي عمل مي‌كند.
اشاره كرديد به قضاوت خودتان در پرونده سعادتي كه شهيد لاجوردي دادستان آن بودندو مطالبي كه ايشان گرد‌آوري كرد و پرونده‌اي را كه پس از بازجوئي‌ها براي قضاوت، به شما داد، از نظر دقت و اتقان در چه مرتبه‌اي بود؟
با توجه به تبليغات مسمومي كه ضد انقلاب يا برخي از عناصر ناآگاه، عليه شهيد لاجوردي به راه انداخته بودند و رسانه‌هاي ضد انقلاب، هنوز هم به اين كار ادامه مي‌دهند، در مجموع ايشان را چقدر مظلوم مي‌بينيد؟
منبع: ماهنامه شاهد یاران، شماره 28
