پیدایش نت

نویسنده: حسن زندباف

در ابتدا شکلی و یا نوشته ای تحت عنوان نت به کار بردند که در حقیقت نام آنها از عالم هستی گرفته می شد: ستاره ها، سیارات و غیره. بعد از اینکه حروف الفبا در چین، بابل و سرزمین یهود شکل گرفت، بعضی از حروف را به عنوان نت به کار بردند. اما نت در یونان به اشکال ارزشمندتری تکامل یافت. آنها شکلی را تحت عنوان نت در دو حالت به کار بردند، نت های قدیمی برای سازها و اشکال جدید برای آواز، اصوات را با الفبا مشخص می کردند. برای نت های سفید حروف الفبا در حالت عمودی و بقیه تغییرات در حالت افقی بود. نیومن از زبان به کار گرفته شده در آواز که حدس زده می شود از آسیای مرکزی و خاور نزدیک بود، نت نویسی خاصی را شکل داد. علائم دیگر از آکسنت زبان فرانسه و تکیه بر نقطه خاص حروف به طور عام در نظر گرفته شد. برای مثال در لغات علائمی به کار برده شد که از بالا و پایین آمدن صدا مایه گرفته است و بعدها زمان های بلند و کوتاه آن مشخص شد. برای وصل اصوات بالا و پائین علائم خاصی در نظر گرفته شد. نیومن برای حرکت اصوات علائمی آورد که دقیقاً هدف را مشخص نمی کرد. حتی فواصل الفبا تحت عنوان هرمانوس کنتراکتوس (1) که برای زمان نت ها به کار برد، شک برانگیز بود. به طور کلی همه تئوری های نیومن به طور دقیق روشن نیست. اما عمل نیومن نشانه هایی برای آشنایی با ملودی بود و خط نت را فقط برای یادآوری به کار برد.
در طول زمان باید نقایص برطرف می شد و این امر زمانی محقق شد که خطوط حامل به کار رفت. در ابتدا، رسم خطوط حامل برحسب سیم های ساز بود. با یک خط می شد سه تن مطمئن را نت نویسی کرد.
زیر خط، روی خط، بالای خط
گوئیدوفن آرتسو خط حامل و یک کلید در جای ثابت را قانونمند کرد و در عمل، نت ها در فواصل مشخص قرار گرفت. دو نت بین خطوط و دو نت روی خط، طوری که در فاصله سوم باشد. فرم نت نویسی نادرست نیومن برای کارهای مذهبی آلمان تقریباً به شکل نعل اسب و شکل خط میخی بود. شکل نت نویسی روم هم مربع مستطیل بود که آوازهای گرگوریان را توانستند حفظ کنند و نت نویسی کرال نام گرفت. زمانی که متوجه زیر و بمی اصوات شدند، دیگر به این شرایط بسنده نکردند و به همین دلیل چند صدایی شدن اصوات در نظر آمد. حال نیاز دقیق تر زمان نت ها مورد نیاز بود و به همین دلیل در قرن 13 نت نویسی منزورال (2) مطرح شد.
از شکل سمی برویس (0) حدود سال 1600 نت گرد (O) شکل گرفت. همچنین اشکالی برای سکوت، خطوط میزان، خطوط برای وصل چند نت مشترک و غیره. امروزه از اشکال گذشته به ندرت استفاده می شود و حتی ارزش های کوچک تری هم مورد استفاده است. البته نباید فراموش کرد که در گذشته موسیقی بسیار آهسته تر به کار می رفت. حدود قرن 16 نت نویسی هندسی به گرد تبدیل شد و حدود سال 1700 با پیدایش چاپ برای عموم رسمی گردید. تغییرات دیگر از قرن 14-18 در تابولاتور برای سازها به وجود آمد.

تابولاتور (3)

نت نویسی برای سازها بین قرن 14-18 تابولاتور نام داشت که برای ارگ، عود، گیتار و سازهای بادی چوبی به کار بردند و به شکل خاصی بود. چنانچه تابولاتور عود در آلمان با فرانسه و ایتالیا متفاوت بود. اصوات چند صدایی در این تابلو با هم آورده می شد و به نوعی پارتی تور بود. (آلمانی Partitur، فرانسه Partition، انگلیس Score) به این معنی که صدای هر ساز و یا آواز در ارکستر چند صدایی، نت شان در یک جا آورده شود. اتفاق آواز به ساز را که برای سازهای ارگ و عود به کار برده شد به لاتین intavolare نام بردند. در تابولاتور از الفبا و منزورال نتاتسیون (4) بهره بردند که از اعداد و یا علائم خاصی برای کمک نت خوانی بود. در آلمان هر یک صدا در تابولاتور را در منزورال نوشتند و از 1571 با الفبا آن را مشخص کردند که هم زمان ارزش زمانی (ریتم) هم در نظر گرفته شد و باخ تا 1720 از آن بهره برد. در تابولاتور برای ارگ به جای الفبا از اعداد استفاده کردند برای مثال سه 5 خط حامل که در حقیقت سه خط است.
فرانسوی ها از دو 5 خط حامل و حتی ایتالیا هم از دو 5 خط حامل با منزورال نتاتسیون استفاده کردند. در تابولاتور آلمان برای عود، الفبا برای انگشت گذاری نوازنده روی سیم ها به کار رفت و از Abc استفاده کردند. برای مثال:

پی نوشت ها :

1. Hermannus Contractus
2. Mensurواحد اندازه گیری - اندازه زمان:
3. Tabulatur
4. Mensuralnotation