نویسنده: زینب مقتدایی
منبع: راسخون
منبع: راسخون
پیشینه پژوهش های انجام شده در رابطه با موضوع تحقیق
ضمن بررسی های به عمل آمده پیرامون موضوع تحقیق دریافتیم که تحقیقات بیشماری پیرامون موضوع انجام گرفته است که در ادامه برخی از مهمترین آن ها را ارایه می دهیم:
محققان این پژوهش معتقدند که بطور کلی متخصصان امور اجتماعی و بخصوص متخصصان امور بهداشت و سلامت می بایست که آموزش های بهداشتی در مورد مصرف رسانه های جمعی را از طریق تشویق و تعلیم نوجوانان در مورد استفاده معقولانه از این وسایل افزایش دهند. آن ها در ادامه می افزایند که والدین باید محدودیت استفاده کمتر از دو ساعت را برای استفاده از رسانه های جمعی برای نوجوانان خود اعمال کرده و از اینکه این وسایل در اتاق خواب آن ها وجود داشته باشد ممانعت بعمل آورند. همچنین معتقدند که والدین می بایست که نوجوانان خود را در مورد بازی های ویدئویی دسترسی به اینترنت و کاربرد ایمیل آموزش داده و بر آن نظارت کنند(۲۰۰۳ Sanz, Figuero et al).
2-پژوهش «مطالعه در باب مصرف رسانه» توسط میلوارد براون از اعضای اتحادیه ای اروپایی تبلیغات تعاملی در اکتبر سال ۲۰۰۴ انجام گرفته است. هدف از انجام این پژوهش ارزیابی نحوه تخصیص زمان شهروندان اروپایی نسبت به مصرف رسانه هایی چون تلویزیون، رادیو، روزنامه، مجله و اینترنت بوده است. محقق در اجرای پژوهش خود از نمونه آماری ۷۰۰۰ نفری ذیل بهره برده و برای جمع آوری داده ها نیز از انجام مصاحبه تلفنی با هریک از این افراد استفاده نموده است.
• تعداد ۱۰۰۰ نفر از هر یک از کشورهای بریتانیا، فرانسه، آلمان، اسپانیا و ایتالیا
• تعداد ۵۰۰ نفر از هر یک از کشورهای بلژیک و هلند
• تعداد ۳۳۳ نفر از هریک از کشورهای دانمارک، سوئد و نروژ
یافته های برآمده از این تحقیق اشاره می کنند که در حال حاضر تقریباً نیمی از اروپاییان (48 درصد) از اینترنت استفاده به عمل می آورند. ضریب نفوذ اینترنت در بازارهای اروپای شمالی بالا بوده و بطور میانگین دوسوم پاسخگویان در این بازارها به اینترنت دسترسی داشته اند. ضریب نفوذ اینترنت در کشور هلند نیز تقریباً به همین میزان می باشد. این در حالی است که کمترین ضریب نفوذ اینترنت که ۳۴ درصد می باشد مربوط به کشور اسپانیا است. نیمی از افراد مورد مطالعه کمتر از پنج ساعت از وقت خود را در هفته صرف اینترنت می نمایند. در مقابل ۱۰ درصد از این افراد بیش از ۲۶ ساعت از زمان خود را در هفته به استفاده از اینترنت می گذرانند. تلویزیون با مصرف میانگین پنج روز در هفته به عنوان پرمصرف ترین رسانه شناخته می شود بطوریکه از تمام اوقاتی که اروپائیان صرف انواع رسانه ها می کنند. تلویزیون با ۳۳ درصد بالاترین سهم را نصیب خود کرده، پس از آن رادیو با ۳۰ درصد رتبه دوم را از آن خود ساخته است. در رده های سوم و چهارم و پنجم نیز به ترتیب اینترنت با ۲۰ درصد، روزنامه ها با ۱۱ درصد و مجلات با ۸ درصد جای گرفته اند.
3- در آسیا، در تایوان (ینگ و تونگ 2004) کره (ونگ ، لی و چنگ، 2003)، هندوستان(نلوا و اناند 2003) و هنگ کنگ (چک و لیونگ 2004) پژوهش هایی در زمینه اعتیاد به اینترنت انجام شده است. سندرز وهمکاران (2000) در پژوهشی نشان دادند که استفاده مداوم از اینترنت با افسردگی و انزوای اجتماعی نوجوانان همراه است. بولن و هری (2000 ، به نقل از معیدفر و همکاران، 1384) به این نتیجه رسیدند که هرچه جوانان زمان بیش تری را با اینترنت سر کنند، درمقابل از میزان زمانی که صرف محیط اجتماعی واقعی شان خواهند کرد، کاسته خواهد شد.
4- یانگ (1998) در مطالعه ای که انجام د اد، دریافت که 80 درصد از پاسخ گویان، کاربران وابسته به اینترنت بودند که انگاره های رفتار معتادانه قابل توجهی را از خود بروز دادند. وی خاطر نشان می سازد که وابستگی به اینترنت، گسست ها و انقطاع های شدیدی در زندگی تحصیلی، اجتماعی، مالی و شغلی مشارکت کنندگان ایجاد کرده است.
5- در مطالعه شوتون (1997) مشخص شد که کاربران کامپیوتر، تمایل چندانی به یادگیری مهارت های اجتماعی از خود نشان نمی دهند.
6- موراهان و همکاران(2000) برای سنجش میزان شیوع و رابطه آسیب شناختی استفاده از اینترنت بین دانشجویان دانشگاه تایوان، به این نتیجه رسیدند که مردان به طور متوسط نمرات بالاتری را در علایم آسیب شناسی استفاده از اینترنت نسبت به زنان به دست آوردند.
7- تامپسون (1995) به مطالعه اختلالات اعتیاد اینترنتی در بین مردم پرداخت . بر اساس نتایج مطالعه ایشان، 72 درصد از پاسخ گویان اذعان به وجود نوعی اعتیاد و یا وابستگی به اینترنت در خود داشته اند و 33 درصد از آن ها نیز به اثرات سوء استفاده از اینترنت بر زندگی شان اشاره کرده اند.
8- گرینفلد (1998) در مطالعه ای که روی کاربران اینترنت انجام داد، پی برد که 7/5 درصد از نمونه تحقیق وی دارای معیار استفاده غیر ارادی از اینترنت بودند. از میان این افراد، عمده ترین مواد مصرفی اینترنت عبارتند از: اتاق های چت، هرزه نگاری، خرید آن لاین و نامه الکترونیکی، هم چنین، حدود یک سوم از مشارکت کنندگان در این مطالعه اظهار داشته اند که آن ها از اینترنت به عنوان یک روش فرار از وضع همیشگی ویا تغییر خلق و خوی شان استفاده می کنند.
9- بولن و هری (2000 ، به نقل از معیدفر و همکاران، 1384) در مطالعه خود به این نتیجه رسیدند که هر چه جوانان زمان بیشتری را با اینترنت سر کنند، در مقابل از میزان زمانی که صرف محیط اجتماعی واقعی شان خواهند کرد، کاسته می شود. به علاوه آن که جوانان معتاد به اینترنت همانند سایر معتادان، دچار علایم و شاخصه های اعتیاد مشخص هستند. بر اساس نتایج مطالعه اندرسون (به نقل از ولس، 1382) به روی دانشجویان، 10 درصد از پاسخ گویان دارای معیارهای وابستگی به اینترنت بوده و اکثریت کسانی هم که استفاده اعتیادی از اینترنت داشتند، مرد و از دانشجویان رشته های فنی بوده اند.
10- زی هورجاناتان جی (2001) تأثیر اینترنت را در زمینه اجتماعی از سه بعد کارکرد خانواده، فعالیت های اوقات فراغت، آزادی های فردی و پنهان کاری مورد بررسی قرار داده اند. در مورد کار کرد خانواده، فعالیت با اعضای خانواده است که بین استفاده کنندگان و عدم استفاده کنندگان تفاوت معنی داری بوجود می آورد. در مورد اوقات فراغت سه متغیر از پنج متغیر که مربوط به روزنامه خواندن، گوش دادن به رادیو و تماشای تلوزیون، ارتباط با دوستان، در بین استفاده کنندگان و کسانی که از اینترنت استفاده می کنند تفاوت معنی داری وجود دارد ، تأثیر بر آزادی های مدنی مربوط به خشونت و محتوی وقیع و به دست آوردن نوع دوستان است، که در بین استفاده کنندگان و عدم استفاده کنندگان تفاوت معنی داری وجود دارد.
11- می توان به تحقیق لیونگ و لی اشاره کرد. این دو نفر در بخشی از مطالعات خود به بررسی تأثیر فعالیت های اینترنتی و فعالیت های فراغتی بر حمایت اجتماعی و کیفیت زندگی پرداختند. حجم این مطالعه 1192 نفر از افراد 15– 64 هنک کنگ در سال 2002 بوده است. اطلاعات این تحقیق با استفاده از پرسشنامه ساخت یافته جمع آوری شده است. در این مطالعه فعالیت های فراغتی به دو دسته فعالیت های مردم محور و مکان محور تقسیم شده اند. از جمله فعالیت های مردم محور می توان به تعاملات اجتماعی با خانواده و دوستان نام برد و از جمله فعالیت های مکان محور نیز می توان از گردش در پارک، حضور در مکان های تفریحی و ورزشی یاد کرد. اما در نتایج تحقیق شاهد هستیم که چهار عامل بر رفتار کسانی که فراغت خود را به اینترنت اختصاص می دهند، اثر گذار هستند: لذت جویی، اجتماعی بودن، جستجوی اطلاعات، تجارت الکترونیک. نتایج تحقیق نشان می دهد که ابعاد لذت جویی، اجتماعی بودن، جستجوی اطلاعات با بعد اطلاعاتی و احساسی حمایت اجتماعی به طور معنا داری ارتباط داشته اند. لذت جویی با بعد تعامل اجتماعی حمایت اجتماعی رابطه معنی دار داشته است. بعد اجتماعی بودن با کیفیت زندگی رابطه معکوس و معنی دار داشته است. شاید توضیح این یافته این باشد که افرادی که وقت زیادی صرف ارتباط برقرار کردن از طریق اینترنت و صحبت کردن درباره احساسات شخصی شان می کنند، از فعالیت های ارزشمند دیگر نظیر فعالیت های فراغتی، ارتباطات اجتماعی، خواب و ... باز می مانند و لذا کیفیت زندگی آن ها پایین می آید.
نتایج در خصوص فعالیت های فراغتی نشان می دهد که بعد اطلاعاتی و احساسی حمایت اجتماعی با فعالیت های فراغتی مردم محور نظیر گفت و گوی رو در رو با خانواده و والدین، مشارکت در فعالیت های مذهبی و اجتماعی رابطه دارد. علاوه بر این مردم از طریق فعالیت های مکان محور نیز حمایت اطلاعاتی و احساسی پیدا کرده اند، و فعالیت های فراغتی مکان محور و مردم محور با کیفیت زندگی رابطه معنی دار مثبت داشته اند.
12- یک پژوهش با عنوان «نقش استفاده از اینترنت در افسردگی و انزوای اجتماعی نوجوانان»که توسط کریستوفر ساندرز انجام شده و نتایج آن در مجله Adolesenceمنتشر شده پرسشنامه‌ای در اختیار 89 دانش‌آموز سال آخر دبیرستان قرار گرفته و درباره موارد زیر تحقیق شده است :
1- میزان استفاده از اینترنت: کم (کمتر از یک ساعت در روز)، متوسط (بین یک تا دو ساعت در روز)، زیاد (بیش از دو ساعت در روز)
2- ارتباط با مادر، پدر و همسالان
3- افسردگی
با توجه به نتایج حاصله، کسانی که نسبت به دیگران کمتر از اینترنت استفاده می‌کردند، ارتباط بیشتری با مادر و دوستان خود داشتند. در این تحقیق تنها گروه‌های کاربران زیاد و کم اینترنت مورد مقایسه قرار گرفتند. تحلیل مجذور خی نشان می‌دهد که این گروه از نظر برخی عوامل دموگرافیک مانند جنس، نژاد و جایگاه اقتصادی- اجتماعی با یکدیگر تفاوتی ندارند. هر یک از دو گروه کاربران زیاد و کم اینترنت با استفاده از آزمون‌های مستقل t از نظر درجات ارتباط و افسردگی مقایسه شدند. کابران کم‌مصرف اینترنت در مقایسه با کاربران زیاد آن به طور چشمگیری رابطه‌ای بهتر با مادران و دوستانشان داشتند، اما هیچ تفاوت قابل ملاحظه‌ای بین کاربران کم و کاربران زیاد اینترنت از نظر ارتباط با پدر میزان افسردگی وجود نداشت. نتایج نشان می‌دهد که استفاده زیاد از اینترنت با پیوند ضعیف اجتماعی مرتبط است. بر عکس کاربرانی که از اینترنت کمتر استفاده می‌کنند، به طور قابل ملاحظه‌ای با مادر و دوستانشان ارتباط بیشتری دارند. این نتایج جهت‌گیری خاصی را نشان نمی‌دهند. مثلاً نمی‌توان گفت که آیا نوجوانان دارای ارتباطات ضعیف اجتماعی به طرف فعالیت اینترنتی ارتباطات اجتماعی را کاهش می‌دهد.
13- براساس نتایج تحقیقی که اخیرا از سوی کالج بوستون و دانشگاه ماسا چوست ترتیب داده شده بود، با عنوان «تأثیر رایانه بر کیفیت یادگیری دانش آموزان» مشخص شد انجام کارهای عادی باعث تأثیر مثبت بر نحوه عملکرد آن ها در آزمون های مدرسه می شود.
در این تحقیق که در خصوص کارآیی افراد و کار با رایانه انجام شده بود، بیش از 986 مدرسه گوناگون مورد بررسی قرار گرفتند و مشخص شد دانش آموزانی که معمولاً از رایانه شخصی برای انجام کارهای عادی از جمله نوشتن مقالات مدرسه استفاده می کنند. در آزمونی یکسان نسبت به همکلاسان خود که کمتر از رایانه استفاده می کنند، نتیجه بهتری کسب می کنند.
آزمون مورد بررسی در این تحقیق رشته ای بود که نیاز به رایانه و یا پیش زمینه رایانه ای نداشت تا امکان نتیجه گیری دقیق وجود داشته باشد. بدین معنی که مهارت در کار با رایانه به عنوان پیش زمیه مؤثری در آزمون به حساب نمی آمد و بنابر این آنچه در نتیجه آزمون مشخص می شد، می توانست درباره تأثیر غیر مستقیم یا عدم تأثیر این توانایی بر نتیجه گیری دانش آموزان در آزمون ها اظهار نظر کند.
تا اینجا بخش خوب ماجرا بود، اما این آزمون علمی نتیجه گیری دیگری را نیز به دنبال داشت که شاید به مذاق بسیاری از کابران رایانه و بویژه دانش آموزانی که با رایانه های سر و کار دارند، خوش نیاید. نتیجه ثانویه این گروه تحقیقاتی از مطالعه، تأییدی بود بر نظری که از مدت ها پیش دانشمندان به طرق مختلف آن را بیان کرده و نسبت به آن هشدار داده بودند.
بدین ترتیب که تحلیل نتایج این آزمون مشخص کرد. در دانش آموزانی که از رایانه به منظور انجام بازی های رایانه ای، جستجوی سرگرم کننده و بدون هدف اینترنت و با چت با دوستان خود استفاده می کنند. نه تنها از آن اثر مثبتی که در گروه اول دیده شده بود خبری نیست. بلکه تأثیری معکوس و منفی نسبت به دانش آموزان عادی به چشم می خورد. به عبارت دیگر، این دسته از افراد نسبت به افراد عادی کمتری در پشت سر گذاشتن آزمون مورد نظر داشتند. البته فقط این دسته از دانش آموزان نبودند که کار با رایانه تأثیری منفی بر عملکرد آن ها داشت. گروه دیگر که کار با رایانه تأثیری منفی بر عملکرد آن ها داشت. دانش آموزانی بودند که بیش از حد معمول از اسلاید شوهای آموزشی power point استفاده می کردند. دوگروه اخیر بویژه توانایی بسیار پایین تری در استفاده از متن در آزمون های خود داشتند.
این تحقیق بخشی از تحقیق گسترده تری است که به بررسی تأثیرات فناوری های نوین بر نحوه زندگی افراد می پردازد.
رشد چشمگیر فناوری گوناگون در چند دهه اخیر و بویژه رشد انفجار گونه فناوری های ارتباطی و اطلاعاتی، باعث ایجاد موجی شده است که برای عقب نماندن از آن، انسان باید هر روز توانایی جدیدی بیاموزد و معمولا برای جا نماندن از سیل ایجاد شده فرصتی برای فکر کردن درباره تأثیرات این فناوری ها باقی نمی ماند.
به همین دلیل، چنین بررسی هایی از سوی دانشمندان و جامعه شناسان بنیادی و ضروری ارزیابی می شود، چرا که می تواند در تصمیم گیری های اساسی آموزشی و پرورشی افراد مؤثر باشد.
یکی از محققان همکار در این پروژه معتقد است زمانی که نمی توان از آثار برخورد فناوری های نو در امان بود، بهتر آن است دقیقا نتیجه مواجهه با آن ها را بدانیم و بیاموزیم چگونه باید آن ها را به خدمت خود درآوریم.
در شرایط فعلی، نه تنها دانش آموزان که مدارس و مراکز آموزشی نیز زیر فشار شدید افزایش امکانات فناوری خود هستند و در چنین شرایطی است که یافته هایی مانند این که استفاده زیاد از نرم افزارهایی چون power point موجب کاهش توانایی افراد در به کارگیری توانایی های خود در رقابت با دانش آموزان عادی می شود، می تواند باعث بررسی بیشتر و اصلاح نحوه رفتاری مراکز آموزشی شود.
البته تنها نکته مهم یافتن نقاط ضعف فناوری های نو نیست. بلکه یافتن نقاط قوت و مؤثر این فناوری ها و تأکید بر آن ها نیز از دستاوردهای مهم چنین تحقیقاتی است. بخش نخست این بررسی جدید که نشان از افزایش توانایی دانش آموزانی دارد که بیش از سایر همکلاسی هایشان از رایانه برای کاربردهای روزانه استفاده می کنند. ضرورت توجه ویژه به بحث های مربوط به فناوری های نو را در آموزش یادآور می شود. رایانه ها می توانند به عنوان ابزاری برای بهبود شرایط آموزشی افراد به کار گرفته شوند، اما این فناوری نیز همانند بسیاری از فناوری های دیگر نیازمند انتخاب درست و عاقلانه است. هر فناوری نو همانند چاقویی دولبه عمل می کند. از یک سو می توان با آن دست به جنایت زد و از سوی دیگر، می توان همانند جراحی خیره به مداوای بیماران پرداخت.
14- تامپسون در سال 1996 به مطالعه اختلالات اعتیاد اینترنتی در بین مردم پرداخت براساس نتایج مطالعه ایشان، 72 درصد از پاسخگویان اذعان به وجود نوعی اعتیاد یا وابستگی به اینترنت در خود داشته اند و 33 درصد از آن ها نیز به اثرات سوء استفاده از اینترنت بر زندگی شان اشاره کرده اند.گروهی که خودشان را معتاد به اینترنت معرفی کرده اند، گرایش به موارد زیر در آن ها بیش از گروه غیرمعتاد به اینترنت بوده است: 1-پیامدهای منفی اینترنت بر آن ها 2- مشارکت بیشتر در گروه های خودیار آنلاین 3- احساس تمایل شدید به استفاده از اینترنت در زمان آنلاین بودن 4- برای استفاده بعدی از اینترنت انتظارکشیدن 5- به خاطر استفاده از اینترنت، احساس گناه کردن 6- دروغ گفت به دوستان راجع به میزان آنلاین بودن 7- شکایت خانواده و دوستان نسبت به استفاده مفرط از اینترنت.
15- یونگ (1996)در مطالعه ای که انجام داده، دریافت که 80 درصد از پاسخگویان، کاربران وابستة اینترنت بودند که انگاره های رفتاری معتادانه قابل توجیی را از خود بروز دادند. وی خاطرنشان می سازد که وابستگی به اینترنت، گسست ها و انقطاع های شدیدی در زندگی تحصیلی، اجتماعی، مالی و شغلی مشارکت کنندگان ایجاد کرده است. به طوری که58 درصد از دانش آموزان و دانشجویان، کاهش چشمگیری در عادات مطالعه، افت نمرات درسی، غیبت در کلاس ها ، مشروط شدن و مانند آن دارند. افزون بر این، کنترلی وجود ندارد که این افراد همیشه وقت خودشان را در فعالیت های علمی صرف کنند. 43درصد این شاگردان به خاطر دیرخوابیدن ناشی از استفاده از اینترنت، در مدرسه با عدم موفقیت روبه رو شده اند.
یونگ (1998) در مطالعه ای که روی معتادان به اینترنت انجام داد، بدین نتیجه رسید که افراد با موقعیت اقتصادی و اجتماعی بالاتر، و نیز افراد دارای تحصیلات بالاتر، بیشتر در معرض این اختلال قرار دارند. این مطالعه نشان داد که افرادی که وقت بیشتری دارند، مانند افرادی که در خانه هستند و دانشجویان دانشگاه در خوابگاه ها، با احتمال بیشتری در معرض اینترنت هستند. یونگ در مطالعه اش پیرامون اعتیاد اینترنتی بدین نتیجه رسید که افراد معتاد به اینترنت دچار علائم خاصی بوده و با پیامدهایی مواجهند که دقیقاً مشابه پیامدهای افرادی است که به الکل، شرط بندی، خرید و سایر رفتارهای وسواسی دچار هستند. همچنین، این افراد محیط مجازی اینترنت را جذاب تر از واقعیت روزانه شان می دانند. زندگی روزانه این قبیل افراد تحت تسلط نیاز به آنلاین شدن قرار دارد. همچنین، عمده ترین حوزه های متأثر از اعتیاد اینترنتی، مدرسه، خانواده، کار و روابط هستند. علاوه بر این، یونگ بدین نتیجه رسید که بروز اعتیاد اینترنتی ریشه در هفت دلیل اصلی دارد که عبارتند از نارضایتی از زندگی زناشویی، فشار کاری، مشکلات مالی، عدم امنیت، اضطراب، دعواهای خانوادگی، و زندگی محدود اجتماعی.
16-گوستا و مش (2112) در پژوهشی تحت عنوان «تأثیر اینترنت بر کیفیت ارتباط نوجوانان» نشان داد که ارتباط اینترنتی و میزان استفاده از این فن آوری به صورت منفی با ادراک نوجوانان از کیفیت ارتباط با فامیل رابطه دارد. یافته ها نشان می دهند که نوجوانانی که معمولاً از اینترنت استفاده می کنند با والدین خود دچار مشکل هستند و این مسئله بر کیفیت ارتباط آن ها اثر می گذارد . دانش آموزان در تمام سنین ممکن است تا حد نزول نمره های درسی و به هم خوردن روابط دوستانه آن ها در اینترنت زمان صرف کنند.
17- در سال 2005 چی هونگ و همکارانش در پی کشف متغیرهای تأثیرگذار در اعتیاد اینترنتی دانشجویان تایوانی به این نتیجه رسیدند که پسران بیشتر از دختران به اعتیاد اینترنتی دچار هستند، عمده اعتیاد آن ها به بازی های اینترنتی است. همچنین سن دانشجویان پسر، پایه تحصیلی آنان با اعتیاد اینترنتی آنان رابطه معنی داری نشان می دهد.
2- بنابر پژوهش انجام شده توسط سجادیان و نادی (1385) تحت عنوان «ارتباط بین افسردگی و انزوای اجتماعی کاربران اینترنت نوجوان و جوان با مدت زمان روزانه معمولی کاربری اینترنت»که به روی 118 نفر از مشتریان معمول کافی نت های مجاور شهر اصفهان انجام شده است، تست افسردگی بک و تست محقق ساخته انزوای اجتماعی برای ارزیابی افسردگی و انزوای اجتماعی برای افراد نمونه استفاده شد. داده ها با استفاده از ضرایب همبستگی پیرسون، اسپیرمن و t گروه های مستقل تحلیل گردید. یافته های مطالعه حاکی از وجود رابطه مثبت بین افسردگی و انزوای اجتماعی با مدت زمان معمول استفاده از اینترنت در کاربران نوجوان و جوان است (01/0 3- تحقیق هما زنجانی زاده و علی محمد جوادی (1384) تحت عنوان «بررسی میزان و نوع استفاده از اینترنت و تأثیر آن بر ارزش های خانوار در بین دانش آموزان دبیرستانی مدارس دولتی ناحیه 3 مشهد» می باشد. روش این تحقیق پیمایشی و حجم نمونه آن 403 نفر بوده است. برخی از نتایج این تحقیقات به این شرح می باشد:
7/ 44در صد از پاسخ گویان از اینترنت استفاده می کردند و 3/55درصد استفاده نمی کردند. میزان استفاده از اینترنت در بین دختران7/46 درصد و در بین پسران3/53 درصد بوده است.
2/ 62 درصد از کاربران درخانه از اینترنت استفاده می کرده اند،1/21 درصد در کافی نت و 7/16درصد در خانه و کافی نت. 1/1 درصد از کاربران اوقات فراغت خود را در اینترنت سپری نمی کنند. میزان گذراندن اوقات فراغت 3/43 درصد از پاسخ گویان در اینترنت کم، 4/49 درصد تا حدودی،2/12 درصد از کاربران زیاد و 8/2 از کاربران خیلی زیاد بوده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که کاربران اینترنت به دلیل عدم آگاهی کافی به شیوه های بهره گیری مناسب از این تکنولوژی بیشتر به چت و پست الکترونیکی تمایل داشته اند به طوری که میانگین استفاده از اینترنت 498 دقیقه در هفته بوده و میزان استفاده از چت با 127 دقیقه در هفته بیشترین میانگین را در میان انواع استفاده از اینترنت به خود اختصاص داده است. میانگین استفاده از محیط ها اینترنتی در بین کاربران دختر در هفته، ایمیل 74 دقیقه، چت 132 دقیقه، بازی 63 دقیقه، اطلاعات علمی- آموزشی 75 دقیقه، محیط های خبری 32 دقیقه، تماشای فیلم از اینترنت 32 دقیقه، استفاده از جک 47 دقیقه، تصاویر جنسی 16 دقیقه، گوش دادن به موسیقی 138 دقیقه، کارت پستال 31 دقیقه، گرفتن نرم افزار 18 دقیقه، و وبلاگ 122 دقیقه می باشد.
میانگین استفاده از انواع محیط های اینترنتی در بین کاربران پسر در هفته، ایمیل 54 دقیقه، چت 122 دقیقه، بازی 67 دقیقه، اطلاعات علمی-آموزشی 60 دقیقه، محیط های خبری 35 دقیقه، تماشای فیلم از اینترنت 31 دقیقه، استفاده از جک 36 دقیقه، تصاویر جنسی 50 دقیقه، گوش دادن به موسیقی 50 دقیقه، کارت پستال 19 دقیقه، گرفتن نرم افزار 39 دقیقه، و وبلاگ 49 دقیقه می باشد.
4- «تأثیر تجربه فضای سایبرنتیک بر هویت اجتماعی در سه سطح خانواده ، گروه همسالان ، و جامعه» توسط بهزاد دوران (1382) مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج این پژوهش رابطه معنی داری را میان فضای سایبرنتیک و هر یک از سه سطح هویت اجتماعی (هویت خانوادگی، هویت همسالان و هویت ملّی) پاسخگویان را مشخص نساخت، و نشان می دهد که اینترنت بر هویت اجتماعی تأثیری ندارد، در این تحقیق استفاده از اینترنت و عدم استفاده از اینترنت و میزان استفاده از اینترنت متغییر های مستقلی بوده اند که از اهمیت فراوانی برخوردار بوده است ولی میزان انواع استفاده ازدیگران مد نظر قرار نگرفته است.
5- در سال (1388) هاشمی و همکارانش تحقیقی با عنوان «بررسی اعتیاد اینترنتی و تأثیر آن بر رفتار نوجوانان» به روش پیمایشی انجام دادند. نمونه مورد مطالعه ایشان 380 نفر از دانش آموزان دبیرستان های منطقه یک شهر اراک بودند که با شیوه نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شدند. داده های به دست آمده، پس از تکمیل پرسش نامه با روش های همبستگی، رگرسیون و تحلیل مسیر و با استفاده از نرم افزار Spss تجزیه و تحلیل شدند. نتایج حاکی از آن است که بین متغیر تحصیلات و اعتیاد اینترنتی همبستگی معنی دار وجود دارد و بین متغیر دینداری و اعتیاد اینترنتی رابطه منفی و معنی دار برقرار می باشد. بنا بر یافته های تحقیق متغیر مستقل روابط خانوادگی به عنوان یکی از عوامل تأثیرگذار بر اعتیاد اینترنتی بیشترین تأثیر را بر متغیر وابسته دارد.
6- در سال (1389) ابراهیمی و همکارانش تحقیقی با عنوان «بررسی جامعه شناختی میزان اعتیاد به اینترنت و همبسته های اجتماعی آن( مطالعه موردی دانشجویان دانشگاه آزاد شهر بابل)» به روش پیمایشی انجام دادند. نمونه مورد مطالعه ایشان 385 نفر از دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد بابل بودند که با شیوه نمونه گیری تصادفی خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. داده های به دست آمده، پس از تکمیل پرسش نامه با استفاده از نرم افزار Spss تجزیه و تحلیل شدند. نتایج حاکی از آن است که برای مردان سن با چهار بعد(طول مدت زمان استفاده از اینترنت، نوع استفاده از اینترنت، احساس بیگانگی با خود و علاقه به اینترنت) رابطه معنی دار دارد. سن زنان نیز با چهار بعد ( میزان متوسط ساعات استفاده از اینترنت در هفته، طول مدت زمان استفاده از اینترنت، نوع استفاده از اینترنت، احساس بیگانگی با خود و علاقه به اینترنت ) رابطه معنی داری دارد.
7- در سال (1390) علیزاده و ایزدی تحقیقی با عنوان «بررسی عوامل مؤثر بر گرایش جوانان به چت در شهر بابل» به روش پیمایشی انجام دادند. نمونه مورد مطالعه ایشان 180 نفر از شهروندان شهر بابل که سن آن ها بالاتر از 15 سال می باشد، بودند که با شیوه نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. نتایج گویای این موضوع است که هرچه قدر گرایش به دوست یابی های موقت نظیر توجه به جنس مخالف بیشتر باشد به همان میزان گرایش به چت کردن نیز افزونتر می شود. هرچه والدین در خصوص مباحث رایانه ای به ویژه چت کردن اطلاع چندانی نداشته باشند گرایش به چت کردن افزایش می یابد. هرچه فرد برای تنوع گرایی ارزش بیشتری قایل شود به همان میزان گرایش به چت کردن نیز افزایش می یابد. ناشناس بودن و عدم کشف هویت فرد از سوی دیگران بر گرایش به چت کردن جوانان موثر و دارای همبستگی بالا و مثبتی است. هزینه پایین چت کردن بر گرایش به چت کردن جوانان مؤثر و دارای همبستگی بالا و مثبتی است و نهایتاً اینکه پایین بودن ریسک خطر گرفتاری در چت بر گرایش به چت کردن جوانان مؤثر و دارای همبستگی بالا و مثبتی است.
8- یاسمی نژاد، آزادی و امویی (1390) در پژوهش خود به این نتیجه دست یافتند که فضای مجازی می تواند امنیت اجتماعی را مورد تهدید قرار دهد، زیرا اینترنت با وجود این که می تواند به عنوان ابزاری قدرتمند در عرصه اطلاع رسانی به کار گرفته شود تا آن جا که گاهی از آن به عنوان انفجار اطلاعات هم نام برده می شود، ولی این فناوری مدرن با تمام فوایدی که دارد، تهدیدها و خطرهایی نیز برای جامعه و بشر داشته است. به طوری که امروزه، بخش عمده ای از جرایم مربوط به حوزه ی کامپیوتر، اینترنت و فضای مجازی است که امنیت اجتماعی را هدف قرار داده اند.
9- «دو فضایی شدن آسیب ها و ناهنجاری های فضای مجازی: مطالعه تطبیقی سیاستگذاری های بین المللی» عنوان پژوهشی است که عاملی و حسنی (1391) انجام داده اند. در این مقاله تحت پارادایم دو فضایی شدن به به مفهوم سازی عمده ترین آسیب های فضای مجازی پرداخته شده و با مطالعه تطبیق سیاستگذاری ها در برخی کشورهای پیشرو، راهبردهای اتخاذ شده دسته بندی شده اند. نتایج این تحلیل تطبیقی نشان می دهد که سیاست ها و برنامه های فرهنگی و اجتماعی کشورها را می توان به سیاست های سلبی و ایجابی تقسیم کرد. سیاست های سلبی شامل سیاست ها و برنامه های حذف، کنترل و نظارت و سیاست های ایجابی فرهنگی و اجتماعی جوامع، برنامه ها و سیاست هایی معطوف به تولید محتوا، مدیریت محتوا، برنامه های دیجیتال سازی اطلاعات آنالوگ و دسترس پذیر ساختن اطلاعات و محتوا در شبکه اینترنت است.
10- هم چنین تحقیقاتی هم در خصوص اوقات فراغت و تحولات نگرشی و ارتباط آن ها با اینترنت انجام شده است که به دو مورد از آن ها اشاره می شود . تحقیق « جوانان و فراغت مجازی» به بررسی کارکردهای چت در کافی نت های تهران پرداخته است. پژوهش گر با طرف دو مفهوم « رسانه ای شدن» و « خانگی شدن» به توصیف نحوه ی گذران اوقات فراغت در جامعه جوان ایران پرداخته است و در این میان فضای چت روم های اینترنتی به منزله ی عرصه ای مدرن برای سرگرمی مورد توجه قرار گرفته است. تحقیق مذکور بر اساس روش های پیمایشی انجام شده و پرسشنامه ای در اختیار مراجعه کنندگان به کافی نت ها قرار داده شده و اطلاعات مورد نیاز جمع آوری گردیده است. برخی از نتایج این تحقیق که به تحقیق جاری ارتباط بیشتری پیدا می کند عبارتند از: گروه های سنی جوان تر به کارکردهای تفریحی و تفننی چت و تفکیک بیشتر دو حوزه مجازی و واقعی توجه بیشتری دارند. این گروه بیشتر به دنبال گسترش شبکه های دوستی بوده و از چت کردن لذت بیشتری می برند و در همان حال از فرصت هایی که اینترنت برای ناشناس ماندن و گاه پنهان ساختن هویت واقعی فراهم می سازد استفاده می کنند. از سوی دیگر گروه بزرگسال با وسواس بیشتری دست به انتخاب می زنند و در کنترل روابط خویش و سطح و جهت آن مهارت بیشتری دارند. یافته های تحقیق نشان داده است که دختران جوان در انتخاب شرکای گفت و گوی خود به معیار سن توجه بیشتری دارند که این مسئله بیانگر هنجارهای رایج در آشنایی های افراد غیر هم جنس و جامعه پذیری انتظاری دختران جوان است . کارکردهای فراغتی و سرگرم کننده (غلبه بر تنهایی و سرگرمی) بیش از موارد دیگر (مثل، شناخت و دوست یابی) مورد توجه کاربران بوده است. تجارب بدیع جذابی که محیط اینترنت برای خودشناسی، هویت یابی و نیز مشارکت های نوین فراهم می سازد تحت الشعاع کارکرد های سرگرم کننده است. فضای غالب در محیط چت روم گفت وگوهای دوستانه جوانان غیر هم جنس است که با نیت ارضای کنجکاوی، آشنایی، سرگرمی و گاه شیطنت و ماجراجویی بدان روی آورده اند. انگیزه ها و چگونگی استفاده کاربران از چت های اینترنتی همچنین بیانگر تفاوت های جنسیتی و میل بیشتر پسران به استفاده از موقعیت جنسیتی برتر خود در اجتماع برای انتخاب سرگرمی و جست و جوی روابط دوستانه و آزاد است.
در نهایت ، محقق سرگرمی های مجازی را عاملی می داند که علاقه جوانان به مشارکت اجتماعی و فعالیت های مدنی را با انگیزه های مختلف تحت الشعاع قرار می دهد و ممکن است بر مهارت های اجتماعی آنان در تدارک فراغت های گروهی و تفریحات و بازی های غیر مجازی تأثیر منفی بگذارد. هم چنین مجاورت طولانی با فضای مجازی می تواند به تأثیر پذیری افراطی از هنجارها و ارزش ها در عرصه های مختلف ارتباطی و اجتماعی انجامیده و با تقویت جهان وطنی تعلقات ملّی و سنتی کاربران را تحت تأثیر قرار دهد.
11- تحقیق « بررسی نحوه کاربرد اینترنت نزد جوانان مشهد» توسط راضیه آذرنیا در سال (1383)، به سفارش مرکز افکار سنجی دانشجویان ایران (شعبه مشهد) به شماره 35125 انجام شده است. گروه سنی مورد مطالعه وی جوانان 15– 29 ساله بوده است. حجم نمونه در مرحله اول 400 نفر بوده است. بر اساس نتایج این مرحله 1/44 درصد جوانان در گروه سنی 15 – 29 سال از اینترنت استفاده می کنند. از کل این افراد 5/57 درصد را مردان و 5/42 درصد را زنان تشکیل داده اند. 2/76 درصد مجرد و 8/23 درصد متاهل بوده اند. 2/31 درصد از افراد غیر کاربر تمایل زیاد وخیلی زیاد، و 6/31 درصد تمایل کم و خیلی کم در خصوص استفاده از اینترنت دارند.
در مرحله دوم حجم نمونه 400 نفر از کاربران اینترنت بوده است. میانگین سنی پاسخگویان 22 سال بوده است. 4/39 درصد از پاسخگویان دیپلم، و 36 درصد لیسانس داشته اند. 9/82 درصد کاربران کامپیوتر شخصی داشته اند و 1/17 درصد نداشته اند. میانگین استفاده از اینترنت در ماه 32 ساعت بوده است.
9/60 درصد از کاربران علاقه بسیار زیاد و زیادی به اینترنت داشته اند. 8/35 درصد در حد متوسط و 4/3 درصد نیز در حد کم و خیلی کم به کار به اینترنت علاقه نشان داده اند.
اکثر کابران با مخالفت والدین روبرو نبوده اند، تنها 9/8 درصد از کاربران مخالفت والدین را مانعی جهت استفاده از اینترنت عنوان نموده اند. 5/11 درصد نیز به طور متوسط با مخالفت والدین مواجه بوده اند.
5/70 درصد از پاسخگویان از ایمیل استفاده می کنند و 1/74 درصد چت می کنند. میزان علاقه به چت با دوستان و آشنایان 9/52 درصد، با افراد همجنس 39 درصد و با افراد غیر همجنس 3/55 درصد در حد زیاد بوده است.
میزان علاقه به چت در مباحث تخصصی و علمی 4/30 درصد، موضوعات هنری و ادبی 23 درصد، دوستیابی 9/45 درصد، سرگرمی و تفریح 3/66 درصد، موضوعات عشقی و جنسی 4/39 درصد در حد زیاد بوده است.
47 درصد کاربران دارای دوست اینترنتی بوده اند. از مجموع این افراد که دارای دوست اینترنتی بوده اند، 7/40 درصد دارای بیش از سه دوست هم جنس و 1/35 درصد دارای بیش از سه دوست غیر هم جنس بوده اند. 7/35 درصد از افراد دارای دوست اینترنتی، پس از دوستی از طریق اینترنت همدیگر را ملاقات کرده اند. 3/38 درصد از پاسخگویان به وبلاگ ها مراجعه می کنند و یا وب می نویسند. 9/19 درصد از کاربران دارای وبلاگ شخصی بوده اند.
1/92 درصد از کاربران در اینترنت جست و جو می کنند. میانگین جست و جوی اینترنتی 6/16 ساعت در ماه بوده است. میانگین ساعت جست و جو بر حسب موضوع چنین بوده است: مباحث تخصصی و علمی 4/8 ساعت، مباحث سیاسی و اجتماعی 8/5 ساعت، تفریح و فکاهی 2/5 ساعت، ادبی و هنری 7/3 ساعت، فیلم 7/4 ساعت، موسیقی 4 ساعت، عکس 5/4 ساعت، انواع مد 4/4 ساعت، کاتالوگ 5 ساعت در ماه. 5/18 درصد از پاسخگویان از بازی های اینترنتی آنلاین استفاده می کنند. میانگین مدت زمان استفاده آن ها 8/4 ساعت در ماه بوده است.
اکثریت کاربران یعنی 1/56 از دیدن سایت های فیلتر شده صرف نظر می کنند. 1/25 درصد از فیلتر شکن استفاده می کنند و 7/18 درصد نیز به سایت هایی با مضمون مشابه مراجعه می کنند. میزان علاقه به اینترنت بین زن و مرد تفاوتی نداشته است.
منابع
- روحانی، فضیله و تاری، سعیده،(1390)، بررسی میزان اعتیاد به اینترنت و رابطه آن با انگیزه تحصیلی و رشد اجتماعی دانش آموزان دوره متوسطه استان مازندران، فصلنامه فن آوری اطلاعات و ارتباطات در علوم تربیتی، سال دوم، شماره دوم.
- مرادی پردنجانی، حجت الله و سعید زاده، حمید رضا، بررسی عوامل موثر در گرایش دانش آموزان به فضای مجازی و راه کارهای مقابله با آن (مورد مطالعه : دانش آموزان استان چهارمحال و بختیاری).
- روشندل اربطانى، طاهر و امیرى، عبدالرضا،(1389)، بررسى الگوی مصرف رسانه ای دانش آموزان و تأثیرپذیری آن ها از رسانه ها با هدف برنامه ریزى هاى آموزشى پلیس، فصلنامه مطالعات امنیت اجتماعی.
- فیضی، ایرج،(1384)، سبک فراغتی و استفاده از اینترنت در بین دانش آموزان.
- هاشمی، محمد رضا و میرزایی، بانو، بررسی اعتیاد به اینترنت وپیامدهای آن بر رفتار دانش آموزان.
- رحیمی، محمد و پرنده، رادبه،(1392)، آسیب شناسی فضای مجازی و خانواده؛ تهدیدها و چالش ها، سایت علوم اجتماعی.
- زنجانی زاده، هما و جوادی، علی محمد، بررسی تأثیر اینترنت بر ارزش های خانواده در بین دانش آموزان دبیرستانی ناحیه 3 مشهد (در سال 82-83)، مجله جامعه شناسی ایران، علوم اجتماعی، تابستان 1384 - شماره 22 (علمی- پژوهشی).
ضمن بررسی های به عمل آمده پیرامون موضوع تحقیق دریافتیم که تحقیقات بیشماری پیرامون موضوع انجام گرفته است که در ادامه برخی از مهمترین آن ها را ارایه می دهیم:
- پیشینه خارجی تحقیق
1- در سال ۲۰۰۳ تحقیقی با عنوان «مصرف رسانه های جمعی در میان نوجوانان» توسط جمعی از پژوهشگران اسپانیایی جهت توصیف مصرف رسانه های جمعی (تلویزیون، تلفن های همراه، کامپیوتر، اینترنت و بازی های ویدئویی) در میان نوجوانان و تجزیه و تحلیل تأثیرات آن بر روی سلامتی و پیشرفت آن ها صورت پذیرفته است. در این تحقیق که به روش پیمایشی صورت گرفته است، از نمونه ای آماری شامل ۸۸۴ نوجوان ساکن شش شهر ایلات کانتابریای اسپانیا که بین ۱۴ تا ۱۸ سال سن داشتند و در مقاطع سوم و چهارم دبیرستان مشغول تحصیل بود ه اند، استفاده شده است. یافته ها نشانگر این هستند که نوجوانان در طول ایام هفته بطور میانگین ۳ ساعت در روز و در روزهای تعطیل آخر هفته نیز بطور میانگین ۲/3 ساعت در روز را به تماشای تلویزیون می پرداختند. استفادة آن ها از کنسول های بازی نیز بطور میانگین ۶۹/0 در روز ( ۴۱ دقیقه) در طول هفته و ۰۹/۱ ساعت در روز ( ۶۵ دقیقه) در تعطیلات آخر هفته را شامل می شود. این افراد از اینترنت نیز به میزان ۸۳/0 ساعت ( ۴۹ دقیقه) در روز در طول ایام هفته و ۱۵ / ۱ ساعت در روز ( ۶۹ دقیقه) در تعطیلات آخر هفته استفاده می کنند. 2/87 درصد نوجوانان دارای تلفن همراه هستند (این آمار در برگیرنده ۶ /۹۱ درصد دختران 4/82 درصد پسران می باشد). نوجوانان بطور میانگین در سن ۱۳ سالگی اولین تجربه کار با تلفن همراه را کسب کرده اند. هزینه ماهانه تلفن همراه برای دختران بالغ بر15 واحد پولی و برای پسران بالغ بر ۱۰ واحد پولی می شود و همچنین از تلفن های همراه نیز غالباً برای ارسال پیامک بهره گرفته می شود. تقریباً نیمی از نوجوانان ( ۴/46 درصد) تلفن همراه خود را با خود به دبیرستان می برند و آمارها نشان می دهند که بطور میانگین در میان اعضای خانواده های آن ها حداقل سه تلفن همراه وجود دارد. اکثر آن ها ( ۱/82 درصد) علاقمند به گشت و گذار در اینترنت می باشند اما در این میان پسران ترجیح می دهند که بیشتر به گشت و گذار و دانلود بازی بپردازند و دختران علاقه بیشتری به چت و ارسال ایمیل از خود نشان می دهند. ۶۲ درصد نوجوانان به کافینت رفته اند و ۸/ 40 درصد آن ها، بویژه پسران (۳۳ درصد از پسران در مقابل 7 / ۷ درصد از دختران)، نیز از وب سایت های پرونوگرافی بازدید کرده اند. درحدود دوسوم از نوجوانان ( ۵/71درصد)، بویژه پسران ( ۸۷ درصد از پسران در مقابل 57 درصد دختران)، از کنسول بازی های ویدئویی برخوردار بوده اند. علاوه براین آن ها بطور میانگین از سن ۸/8 سالگی بازی با این وسایل را آغاز کردند. در این خصوص پسران بیشتر ترجیح می دهند که بازی های تیراندازی، مبارزه ای، ورزشی و اتومبیل رانی را انجام دهند. در مقابل این امر دختران به بازی های ماجراجویانه علاقمند هستند. تقریباً یک چهارم این نوجوانان (2/22 درصد) پول خود را صرف بازی های ویدئویی و کافینت ها می کنند. (پسران بطور میانگین 06/27 درصد واحد پولی در ماه و دختران 81/16 واحد در ماه).محققان این پژوهش معتقدند که بطور کلی متخصصان امور اجتماعی و بخصوص متخصصان امور بهداشت و سلامت می بایست که آموزش های بهداشتی در مورد مصرف رسانه های جمعی را از طریق تشویق و تعلیم نوجوانان در مورد استفاده معقولانه از این وسایل افزایش دهند. آن ها در ادامه می افزایند که والدین باید محدودیت استفاده کمتر از دو ساعت را برای استفاده از رسانه های جمعی برای نوجوانان خود اعمال کرده و از اینکه این وسایل در اتاق خواب آن ها وجود داشته باشد ممانعت بعمل آورند. همچنین معتقدند که والدین می بایست که نوجوانان خود را در مورد بازی های ویدئویی دسترسی به اینترنت و کاربرد ایمیل آموزش داده و بر آن نظارت کنند(۲۰۰۳ Sanz, Figuero et al).
2-پژوهش «مطالعه در باب مصرف رسانه» توسط میلوارد براون از اعضای اتحادیه ای اروپایی تبلیغات تعاملی در اکتبر سال ۲۰۰۴ انجام گرفته است. هدف از انجام این پژوهش ارزیابی نحوه تخصیص زمان شهروندان اروپایی نسبت به مصرف رسانه هایی چون تلویزیون، رادیو، روزنامه، مجله و اینترنت بوده است. محقق در اجرای پژوهش خود از نمونه آماری ۷۰۰۰ نفری ذیل بهره برده و برای جمع آوری داده ها نیز از انجام مصاحبه تلفنی با هریک از این افراد استفاده نموده است.
• تعداد ۱۰۰۰ نفر از هر یک از کشورهای بریتانیا، فرانسه، آلمان، اسپانیا و ایتالیا
• تعداد ۵۰۰ نفر از هر یک از کشورهای بلژیک و هلند
• تعداد ۳۳۳ نفر از هریک از کشورهای دانمارک، سوئد و نروژ
یافته های برآمده از این تحقیق اشاره می کنند که در حال حاضر تقریباً نیمی از اروپاییان (48 درصد) از اینترنت استفاده به عمل می آورند. ضریب نفوذ اینترنت در بازارهای اروپای شمالی بالا بوده و بطور میانگین دوسوم پاسخگویان در این بازارها به اینترنت دسترسی داشته اند. ضریب نفوذ اینترنت در کشور هلند نیز تقریباً به همین میزان می باشد. این در حالی است که کمترین ضریب نفوذ اینترنت که ۳۴ درصد می باشد مربوط به کشور اسپانیا است. نیمی از افراد مورد مطالعه کمتر از پنج ساعت از وقت خود را در هفته صرف اینترنت می نمایند. در مقابل ۱۰ درصد از این افراد بیش از ۲۶ ساعت از زمان خود را در هفته به استفاده از اینترنت می گذرانند. تلویزیون با مصرف میانگین پنج روز در هفته به عنوان پرمصرف ترین رسانه شناخته می شود بطوریکه از تمام اوقاتی که اروپائیان صرف انواع رسانه ها می کنند. تلویزیون با ۳۳ درصد بالاترین سهم را نصیب خود کرده، پس از آن رادیو با ۳۰ درصد رتبه دوم را از آن خود ساخته است. در رده های سوم و چهارم و پنجم نیز به ترتیب اینترنت با ۲۰ درصد، روزنامه ها با ۱۱ درصد و مجلات با ۸ درصد جای گرفته اند.
3- در آسیا، در تایوان (ینگ و تونگ 2004) کره (ونگ ، لی و چنگ، 2003)، هندوستان(نلوا و اناند 2003) و هنگ کنگ (چک و لیونگ 2004) پژوهش هایی در زمینه اعتیاد به اینترنت انجام شده است. سندرز وهمکاران (2000) در پژوهشی نشان دادند که استفاده مداوم از اینترنت با افسردگی و انزوای اجتماعی نوجوانان همراه است. بولن و هری (2000 ، به نقل از معیدفر و همکاران، 1384) به این نتیجه رسیدند که هرچه جوانان زمان بیش تری را با اینترنت سر کنند، درمقابل از میزان زمانی که صرف محیط اجتماعی واقعی شان خواهند کرد، کاسته خواهد شد.
4- یانگ (1998) در مطالعه ای که انجام د اد، دریافت که 80 درصد از پاسخ گویان، کاربران وابسته به اینترنت بودند که انگاره های رفتار معتادانه قابل توجهی را از خود بروز دادند. وی خاطر نشان می سازد که وابستگی به اینترنت، گسست ها و انقطاع های شدیدی در زندگی تحصیلی، اجتماعی، مالی و شغلی مشارکت کنندگان ایجاد کرده است.
5- در مطالعه شوتون (1997) مشخص شد که کاربران کامپیوتر، تمایل چندانی به یادگیری مهارت های اجتماعی از خود نشان نمی دهند.
6- موراهان و همکاران(2000) برای سنجش میزان شیوع و رابطه آسیب شناختی استفاده از اینترنت بین دانشجویان دانشگاه تایوان، به این نتیجه رسیدند که مردان به طور متوسط نمرات بالاتری را در علایم آسیب شناسی استفاده از اینترنت نسبت به زنان به دست آوردند.
7- تامپسون (1995) به مطالعه اختلالات اعتیاد اینترنتی در بین مردم پرداخت . بر اساس نتایج مطالعه ایشان، 72 درصد از پاسخ گویان اذعان به وجود نوعی اعتیاد و یا وابستگی به اینترنت در خود داشته اند و 33 درصد از آن ها نیز به اثرات سوء استفاده از اینترنت بر زندگی شان اشاره کرده اند.
8- گرینفلد (1998) در مطالعه ای که روی کاربران اینترنت انجام داد، پی برد که 7/5 درصد از نمونه تحقیق وی دارای معیار استفاده غیر ارادی از اینترنت بودند. از میان این افراد، عمده ترین مواد مصرفی اینترنت عبارتند از: اتاق های چت، هرزه نگاری، خرید آن لاین و نامه الکترونیکی، هم چنین، حدود یک سوم از مشارکت کنندگان در این مطالعه اظهار داشته اند که آن ها از اینترنت به عنوان یک روش فرار از وضع همیشگی ویا تغییر خلق و خوی شان استفاده می کنند.
9- بولن و هری (2000 ، به نقل از معیدفر و همکاران، 1384) در مطالعه خود به این نتیجه رسیدند که هر چه جوانان زمان بیشتری را با اینترنت سر کنند، در مقابل از میزان زمانی که صرف محیط اجتماعی واقعی شان خواهند کرد، کاسته می شود. به علاوه آن که جوانان معتاد به اینترنت همانند سایر معتادان، دچار علایم و شاخصه های اعتیاد مشخص هستند. بر اساس نتایج مطالعه اندرسون (به نقل از ولس، 1382) به روی دانشجویان، 10 درصد از پاسخ گویان دارای معیارهای وابستگی به اینترنت بوده و اکثریت کسانی هم که استفاده اعتیادی از اینترنت داشتند، مرد و از دانشجویان رشته های فنی بوده اند.
10- زی هورجاناتان جی (2001) تأثیر اینترنت را در زمینه اجتماعی از سه بعد کارکرد خانواده، فعالیت های اوقات فراغت، آزادی های فردی و پنهان کاری مورد بررسی قرار داده اند. در مورد کار کرد خانواده، فعالیت با اعضای خانواده است که بین استفاده کنندگان و عدم استفاده کنندگان تفاوت معنی داری بوجود می آورد. در مورد اوقات فراغت سه متغیر از پنج متغیر که مربوط به روزنامه خواندن، گوش دادن به رادیو و تماشای تلوزیون، ارتباط با دوستان، در بین استفاده کنندگان و کسانی که از اینترنت استفاده می کنند تفاوت معنی داری وجود دارد ، تأثیر بر آزادی های مدنی مربوط به خشونت و محتوی وقیع و به دست آوردن نوع دوستان است، که در بین استفاده کنندگان و عدم استفاده کنندگان تفاوت معنی داری وجود دارد.
11- می توان به تحقیق لیونگ و لی اشاره کرد. این دو نفر در بخشی از مطالعات خود به بررسی تأثیر فعالیت های اینترنتی و فعالیت های فراغتی بر حمایت اجتماعی و کیفیت زندگی پرداختند. حجم این مطالعه 1192 نفر از افراد 15– 64 هنک کنگ در سال 2002 بوده است. اطلاعات این تحقیق با استفاده از پرسشنامه ساخت یافته جمع آوری شده است. در این مطالعه فعالیت های فراغتی به دو دسته فعالیت های مردم محور و مکان محور تقسیم شده اند. از جمله فعالیت های مردم محور می توان به تعاملات اجتماعی با خانواده و دوستان نام برد و از جمله فعالیت های مکان محور نیز می توان از گردش در پارک، حضور در مکان های تفریحی و ورزشی یاد کرد. اما در نتایج تحقیق شاهد هستیم که چهار عامل بر رفتار کسانی که فراغت خود را به اینترنت اختصاص می دهند، اثر گذار هستند: لذت جویی، اجتماعی بودن، جستجوی اطلاعات، تجارت الکترونیک. نتایج تحقیق نشان می دهد که ابعاد لذت جویی، اجتماعی بودن، جستجوی اطلاعات با بعد اطلاعاتی و احساسی حمایت اجتماعی به طور معنا داری ارتباط داشته اند. لذت جویی با بعد تعامل اجتماعی حمایت اجتماعی رابطه معنی دار داشته است. بعد اجتماعی بودن با کیفیت زندگی رابطه معکوس و معنی دار داشته است. شاید توضیح این یافته این باشد که افرادی که وقت زیادی صرف ارتباط برقرار کردن از طریق اینترنت و صحبت کردن درباره احساسات شخصی شان می کنند، از فعالیت های ارزشمند دیگر نظیر فعالیت های فراغتی، ارتباطات اجتماعی، خواب و ... باز می مانند و لذا کیفیت زندگی آن ها پایین می آید.
نتایج در خصوص فعالیت های فراغتی نشان می دهد که بعد اطلاعاتی و احساسی حمایت اجتماعی با فعالیت های فراغتی مردم محور نظیر گفت و گوی رو در رو با خانواده و والدین، مشارکت در فعالیت های مذهبی و اجتماعی رابطه دارد. علاوه بر این مردم از طریق فعالیت های مکان محور نیز حمایت اطلاعاتی و احساسی پیدا کرده اند، و فعالیت های فراغتی مکان محور و مردم محور با کیفیت زندگی رابطه معنی دار مثبت داشته اند.
12- یک پژوهش با عنوان «نقش استفاده از اینترنت در افسردگی و انزوای اجتماعی نوجوانان»که توسط کریستوفر ساندرز انجام شده و نتایج آن در مجله Adolesenceمنتشر شده پرسشنامه‌ای در اختیار 89 دانش‌آموز سال آخر دبیرستان قرار گرفته و درباره موارد زیر تحقیق شده است :
1- میزان استفاده از اینترنت: کم (کمتر از یک ساعت در روز)، متوسط (بین یک تا دو ساعت در روز)، زیاد (بیش از دو ساعت در روز)
2- ارتباط با مادر، پدر و همسالان
3- افسردگی
با توجه به نتایج حاصله، کسانی که نسبت به دیگران کمتر از اینترنت استفاده می‌کردند، ارتباط بیشتری با مادر و دوستان خود داشتند. در این تحقیق تنها گروه‌های کاربران زیاد و کم اینترنت مورد مقایسه قرار گرفتند. تحلیل مجذور خی نشان می‌دهد که این گروه از نظر برخی عوامل دموگرافیک مانند جنس، نژاد و جایگاه اقتصادی- اجتماعی با یکدیگر تفاوتی ندارند. هر یک از دو گروه کاربران زیاد و کم اینترنت با استفاده از آزمون‌های مستقل t از نظر درجات ارتباط و افسردگی مقایسه شدند. کابران کم‌مصرف اینترنت در مقایسه با کاربران زیاد آن به طور چشمگیری رابطه‌ای بهتر با مادران و دوستانشان داشتند، اما هیچ تفاوت قابل ملاحظه‌ای بین کاربران کم و کاربران زیاد اینترنت از نظر ارتباط با پدر میزان افسردگی وجود نداشت. نتایج نشان می‌دهد که استفاده زیاد از اینترنت با پیوند ضعیف اجتماعی مرتبط است. بر عکس کاربرانی که از اینترنت کمتر استفاده می‌کنند، به طور قابل ملاحظه‌ای با مادر و دوستانشان ارتباط بیشتری دارند. این نتایج جهت‌گیری خاصی را نشان نمی‌دهند. مثلاً نمی‌توان گفت که آیا نوجوانان دارای ارتباطات ضعیف اجتماعی به طرف فعالیت اینترنتی ارتباطات اجتماعی را کاهش می‌دهد.
13- براساس نتایج تحقیقی که اخیرا از سوی کالج بوستون و دانشگاه ماسا چوست ترتیب داده شده بود، با عنوان «تأثیر رایانه بر کیفیت یادگیری دانش آموزان» مشخص شد انجام کارهای عادی باعث تأثیر مثبت بر نحوه عملکرد آن ها در آزمون های مدرسه می شود.
در این تحقیق که در خصوص کارآیی افراد و کار با رایانه انجام شده بود، بیش از 986 مدرسه گوناگون مورد بررسی قرار گرفتند و مشخص شد دانش آموزانی که معمولاً از رایانه شخصی برای انجام کارهای عادی از جمله نوشتن مقالات مدرسه استفاده می کنند. در آزمونی یکسان نسبت به همکلاسان خود که کمتر از رایانه استفاده می کنند، نتیجه بهتری کسب می کنند.
آزمون مورد بررسی در این تحقیق رشته ای بود که نیاز به رایانه و یا پیش زمینه رایانه ای نداشت تا امکان نتیجه گیری دقیق وجود داشته باشد. بدین معنی که مهارت در کار با رایانه به عنوان پیش زمیه مؤثری در آزمون به حساب نمی آمد و بنابر این آنچه در نتیجه آزمون مشخص می شد، می توانست درباره تأثیر غیر مستقیم یا عدم تأثیر این توانایی بر نتیجه گیری دانش آموزان در آزمون ها اظهار نظر کند.
تا اینجا بخش خوب ماجرا بود، اما این آزمون علمی نتیجه گیری دیگری را نیز به دنبال داشت که شاید به مذاق بسیاری از کابران رایانه و بویژه دانش آموزانی که با رایانه های سر و کار دارند، خوش نیاید. نتیجه ثانویه این گروه تحقیقاتی از مطالعه، تأییدی بود بر نظری که از مدت ها پیش دانشمندان به طرق مختلف آن را بیان کرده و نسبت به آن هشدار داده بودند.
بدین ترتیب که تحلیل نتایج این آزمون مشخص کرد. در دانش آموزانی که از رایانه به منظور انجام بازی های رایانه ای، جستجوی سرگرم کننده و بدون هدف اینترنت و با چت با دوستان خود استفاده می کنند. نه تنها از آن اثر مثبتی که در گروه اول دیده شده بود خبری نیست. بلکه تأثیری معکوس و منفی نسبت به دانش آموزان عادی به چشم می خورد. به عبارت دیگر، این دسته از افراد نسبت به افراد عادی کمتری در پشت سر گذاشتن آزمون مورد نظر داشتند. البته فقط این دسته از دانش آموزان نبودند که کار با رایانه تأثیری منفی بر عملکرد آن ها داشت. گروه دیگر که کار با رایانه تأثیری منفی بر عملکرد آن ها داشت. دانش آموزانی بودند که بیش از حد معمول از اسلاید شوهای آموزشی power point استفاده می کردند. دوگروه اخیر بویژه توانایی بسیار پایین تری در استفاده از متن در آزمون های خود داشتند.
این تحقیق بخشی از تحقیق گسترده تری است که به بررسی تأثیرات فناوری های نوین بر نحوه زندگی افراد می پردازد.
رشد چشمگیر فناوری گوناگون در چند دهه اخیر و بویژه رشد انفجار گونه فناوری های ارتباطی و اطلاعاتی، باعث ایجاد موجی شده است که برای عقب نماندن از آن، انسان باید هر روز توانایی جدیدی بیاموزد و معمولا برای جا نماندن از سیل ایجاد شده فرصتی برای فکر کردن درباره تأثیرات این فناوری ها باقی نمی ماند.
به همین دلیل، چنین بررسی هایی از سوی دانشمندان و جامعه شناسان بنیادی و ضروری ارزیابی می شود، چرا که می تواند در تصمیم گیری های اساسی آموزشی و پرورشی افراد مؤثر باشد.
یکی از محققان همکار در این پروژه معتقد است زمانی که نمی توان از آثار برخورد فناوری های نو در امان بود، بهتر آن است دقیقا نتیجه مواجهه با آن ها را بدانیم و بیاموزیم چگونه باید آن ها را به خدمت خود درآوریم.
در شرایط فعلی، نه تنها دانش آموزان که مدارس و مراکز آموزشی نیز زیر فشار شدید افزایش امکانات فناوری خود هستند و در چنین شرایطی است که یافته هایی مانند این که استفاده زیاد از نرم افزارهایی چون power point موجب کاهش توانایی افراد در به کارگیری توانایی های خود در رقابت با دانش آموزان عادی می شود، می تواند باعث بررسی بیشتر و اصلاح نحوه رفتاری مراکز آموزشی شود.
البته تنها نکته مهم یافتن نقاط ضعف فناوری های نو نیست. بلکه یافتن نقاط قوت و مؤثر این فناوری ها و تأکید بر آن ها نیز از دستاوردهای مهم چنین تحقیقاتی است. بخش نخست این بررسی جدید که نشان از افزایش توانایی دانش آموزانی دارد که بیش از سایر همکلاسی هایشان از رایانه برای کاربردهای روزانه استفاده می کنند. ضرورت توجه ویژه به بحث های مربوط به فناوری های نو را در آموزش یادآور می شود. رایانه ها می توانند به عنوان ابزاری برای بهبود شرایط آموزشی افراد به کار گرفته شوند، اما این فناوری نیز همانند بسیاری از فناوری های دیگر نیازمند انتخاب درست و عاقلانه است. هر فناوری نو همانند چاقویی دولبه عمل می کند. از یک سو می توان با آن دست به جنایت زد و از سوی دیگر، می توان همانند جراحی خیره به مداوای بیماران پرداخت.
14- تامپسون در سال 1996 به مطالعه اختلالات اعتیاد اینترنتی در بین مردم پرداخت براساس نتایج مطالعه ایشان، 72 درصد از پاسخگویان اذعان به وجود نوعی اعتیاد یا وابستگی به اینترنت در خود داشته اند و 33 درصد از آن ها نیز به اثرات سوء استفاده از اینترنت بر زندگی شان اشاره کرده اند.گروهی که خودشان را معتاد به اینترنت معرفی کرده اند، گرایش به موارد زیر در آن ها بیش از گروه غیرمعتاد به اینترنت بوده است: 1-پیامدهای منفی اینترنت بر آن ها 2- مشارکت بیشتر در گروه های خودیار آنلاین 3- احساس تمایل شدید به استفاده از اینترنت در زمان آنلاین بودن 4- برای استفاده بعدی از اینترنت انتظارکشیدن 5- به خاطر استفاده از اینترنت، احساس گناه کردن 6- دروغ گفت به دوستان راجع به میزان آنلاین بودن 7- شکایت خانواده و دوستان نسبت به استفاده مفرط از اینترنت.
15- یونگ (1996)در مطالعه ای که انجام داده، دریافت که 80 درصد از پاسخگویان، کاربران وابستة اینترنت بودند که انگاره های رفتاری معتادانه قابل توجیی را از خود بروز دادند. وی خاطرنشان می سازد که وابستگی به اینترنت، گسست ها و انقطاع های شدیدی در زندگی تحصیلی، اجتماعی، مالی و شغلی مشارکت کنندگان ایجاد کرده است. به طوری که58 درصد از دانش آموزان و دانشجویان، کاهش چشمگیری در عادات مطالعه، افت نمرات درسی، غیبت در کلاس ها ، مشروط شدن و مانند آن دارند. افزون بر این، کنترلی وجود ندارد که این افراد همیشه وقت خودشان را در فعالیت های علمی صرف کنند. 43درصد این شاگردان به خاطر دیرخوابیدن ناشی از استفاده از اینترنت، در مدرسه با عدم موفقیت روبه رو شده اند.
یونگ (1998) در مطالعه ای که روی معتادان به اینترنت انجام داد، بدین نتیجه رسید که افراد با موقعیت اقتصادی و اجتماعی بالاتر، و نیز افراد دارای تحصیلات بالاتر، بیشتر در معرض این اختلال قرار دارند. این مطالعه نشان داد که افرادی که وقت بیشتری دارند، مانند افرادی که در خانه هستند و دانشجویان دانشگاه در خوابگاه ها، با احتمال بیشتری در معرض اینترنت هستند. یونگ در مطالعه اش پیرامون اعتیاد اینترنتی بدین نتیجه رسید که افراد معتاد به اینترنت دچار علائم خاصی بوده و با پیامدهایی مواجهند که دقیقاً مشابه پیامدهای افرادی است که به الکل، شرط بندی، خرید و سایر رفتارهای وسواسی دچار هستند. همچنین، این افراد محیط مجازی اینترنت را جذاب تر از واقعیت روزانه شان می دانند. زندگی روزانه این قبیل افراد تحت تسلط نیاز به آنلاین شدن قرار دارد. همچنین، عمده ترین حوزه های متأثر از اعتیاد اینترنتی، مدرسه، خانواده، کار و روابط هستند. علاوه بر این، یونگ بدین نتیجه رسید که بروز اعتیاد اینترنتی ریشه در هفت دلیل اصلی دارد که عبارتند از نارضایتی از زندگی زناشویی، فشار کاری، مشکلات مالی، عدم امنیت، اضطراب، دعواهای خانوادگی، و زندگی محدود اجتماعی.
16-گوستا و مش (2112) در پژوهشی تحت عنوان «تأثیر اینترنت بر کیفیت ارتباط نوجوانان» نشان داد که ارتباط اینترنتی و میزان استفاده از این فن آوری به صورت منفی با ادراک نوجوانان از کیفیت ارتباط با فامیل رابطه دارد. یافته ها نشان می دهند که نوجوانانی که معمولاً از اینترنت استفاده می کنند با والدین خود دچار مشکل هستند و این مسئله بر کیفیت ارتباط آن ها اثر می گذارد . دانش آموزان در تمام سنین ممکن است تا حد نزول نمره های درسی و به هم خوردن روابط دوستانه آن ها در اینترنت زمان صرف کنند.
17- در سال 2005 چی هونگ و همکارانش در پی کشف متغیرهای تأثیرگذار در اعتیاد اینترنتی دانشجویان تایوانی به این نتیجه رسیدند که پسران بیشتر از دختران به اعتیاد اینترنتی دچار هستند، عمده اعتیاد آن ها به بازی های اینترنتی است. همچنین سن دانشجویان پسر، پایه تحصیلی آنان با اعتیاد اینترنتی آنان رابطه معنی داری نشان می دهد.
- پیشینه داخلی تحقیق
1- غلامعلیان (به نقل از آتش پور و نادی، 1383) در تحقیقی، به بررسی میزان شیوع سندرم اعتیاد به اینترنت و تأثیرات روانی- اجتماعی آن در کاربران اصفهانی پرداخته است. نتایج تحقیق نشان داد که میزان سندرم اعتیاد به اینترنت در گروه سنی30-20 سال از سایر گروه ها بیش تر است. هم چنین کاربران معتاد با نشانه های اختلال افسردگی و پارانویید مشخص شدند و کار کردن با اینترنت را به هم نشینی با خانواده و گردش رفتن با دیگران ترجیح می دادند. به علاوه مشخص شد، نوع و سبک تفکر کاربران نیز می تواند عاملی در علاقه مندی آنان به اینترنت و نوع رفتارهای آنان باشد.2- بنابر پژوهش انجام شده توسط سجادیان و نادی (1385) تحت عنوان «ارتباط بین افسردگی و انزوای اجتماعی کاربران اینترنت نوجوان و جوان با مدت زمان روزانه معمولی کاربری اینترنت»که به روی 118 نفر از مشتریان معمول کافی نت های مجاور شهر اصفهان انجام شده است، تست افسردگی بک و تست محقق ساخته انزوای اجتماعی برای ارزیابی افسردگی و انزوای اجتماعی برای افراد نمونه استفاده شد. داده ها با استفاده از ضرایب همبستگی پیرسون، اسپیرمن و t گروه های مستقل تحلیل گردید. یافته های مطالعه حاکی از وجود رابطه مثبت بین افسردگی و انزوای اجتماعی با مدت زمان معمول استفاده از اینترنت در کاربران نوجوان و جوان است (01/0 3- تحقیق هما زنجانی زاده و علی محمد جوادی (1384) تحت عنوان «بررسی میزان و نوع استفاده از اینترنت و تأثیر آن بر ارزش های خانوار در بین دانش آموزان دبیرستانی مدارس دولتی ناحیه 3 مشهد» می باشد. روش این تحقیق پیمایشی و حجم نمونه آن 403 نفر بوده است. برخی از نتایج این تحقیقات به این شرح می باشد:
7/ 44در صد از پاسخ گویان از اینترنت استفاده می کردند و 3/55درصد استفاده نمی کردند. میزان استفاده از اینترنت در بین دختران7/46 درصد و در بین پسران3/53 درصد بوده است.
2/ 62 درصد از کاربران درخانه از اینترنت استفاده می کرده اند،1/21 درصد در کافی نت و 7/16درصد در خانه و کافی نت. 1/1 درصد از کاربران اوقات فراغت خود را در اینترنت سپری نمی کنند. میزان گذراندن اوقات فراغت 3/43 درصد از پاسخ گویان در اینترنت کم، 4/49 درصد تا حدودی،2/12 درصد از کاربران زیاد و 8/2 از کاربران خیلی زیاد بوده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که کاربران اینترنت به دلیل عدم آگاهی کافی به شیوه های بهره گیری مناسب از این تکنولوژی بیشتر به چت و پست الکترونیکی تمایل داشته اند به طوری که میانگین استفاده از اینترنت 498 دقیقه در هفته بوده و میزان استفاده از چت با 127 دقیقه در هفته بیشترین میانگین را در میان انواع استفاده از اینترنت به خود اختصاص داده است. میانگین استفاده از محیط ها اینترنتی در بین کاربران دختر در هفته، ایمیل 74 دقیقه، چت 132 دقیقه، بازی 63 دقیقه، اطلاعات علمی- آموزشی 75 دقیقه، محیط های خبری 32 دقیقه، تماشای فیلم از اینترنت 32 دقیقه، استفاده از جک 47 دقیقه، تصاویر جنسی 16 دقیقه، گوش دادن به موسیقی 138 دقیقه، کارت پستال 31 دقیقه، گرفتن نرم افزار 18 دقیقه، و وبلاگ 122 دقیقه می باشد.
میانگین استفاده از انواع محیط های اینترنتی در بین کاربران پسر در هفته، ایمیل 54 دقیقه، چت 122 دقیقه، بازی 67 دقیقه، اطلاعات علمی-آموزشی 60 دقیقه، محیط های خبری 35 دقیقه، تماشای فیلم از اینترنت 31 دقیقه، استفاده از جک 36 دقیقه، تصاویر جنسی 50 دقیقه، گوش دادن به موسیقی 50 دقیقه، کارت پستال 19 دقیقه، گرفتن نرم افزار 39 دقیقه، و وبلاگ 49 دقیقه می باشد.
4- «تأثیر تجربه فضای سایبرنتیک بر هویت اجتماعی در سه سطح خانواده ، گروه همسالان ، و جامعه» توسط بهزاد دوران (1382) مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج این پژوهش رابطه معنی داری را میان فضای سایبرنتیک و هر یک از سه سطح هویت اجتماعی (هویت خانوادگی، هویت همسالان و هویت ملّی) پاسخگویان را مشخص نساخت، و نشان می دهد که اینترنت بر هویت اجتماعی تأثیری ندارد، در این تحقیق استفاده از اینترنت و عدم استفاده از اینترنت و میزان استفاده از اینترنت متغییر های مستقلی بوده اند که از اهمیت فراوانی برخوردار بوده است ولی میزان انواع استفاده ازدیگران مد نظر قرار نگرفته است.
5- در سال (1388) هاشمی و همکارانش تحقیقی با عنوان «بررسی اعتیاد اینترنتی و تأثیر آن بر رفتار نوجوانان» به روش پیمایشی انجام دادند. نمونه مورد مطالعه ایشان 380 نفر از دانش آموزان دبیرستان های منطقه یک شهر اراک بودند که با شیوه نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شدند. داده های به دست آمده، پس از تکمیل پرسش نامه با روش های همبستگی، رگرسیون و تحلیل مسیر و با استفاده از نرم افزار Spss تجزیه و تحلیل شدند. نتایج حاکی از آن است که بین متغیر تحصیلات و اعتیاد اینترنتی همبستگی معنی دار وجود دارد و بین متغیر دینداری و اعتیاد اینترنتی رابطه منفی و معنی دار برقرار می باشد. بنا بر یافته های تحقیق متغیر مستقل روابط خانوادگی به عنوان یکی از عوامل تأثیرگذار بر اعتیاد اینترنتی بیشترین تأثیر را بر متغیر وابسته دارد.
6- در سال (1389) ابراهیمی و همکارانش تحقیقی با عنوان «بررسی جامعه شناختی میزان اعتیاد به اینترنت و همبسته های اجتماعی آن( مطالعه موردی دانشجویان دانشگاه آزاد شهر بابل)» به روش پیمایشی انجام دادند. نمونه مورد مطالعه ایشان 385 نفر از دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد بابل بودند که با شیوه نمونه گیری تصادفی خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. داده های به دست آمده، پس از تکمیل پرسش نامه با استفاده از نرم افزار Spss تجزیه و تحلیل شدند. نتایج حاکی از آن است که برای مردان سن با چهار بعد(طول مدت زمان استفاده از اینترنت، نوع استفاده از اینترنت، احساس بیگانگی با خود و علاقه به اینترنت) رابطه معنی دار دارد. سن زنان نیز با چهار بعد ( میزان متوسط ساعات استفاده از اینترنت در هفته، طول مدت زمان استفاده از اینترنت، نوع استفاده از اینترنت، احساس بیگانگی با خود و علاقه به اینترنت ) رابطه معنی داری دارد.
7- در سال (1390) علیزاده و ایزدی تحقیقی با عنوان «بررسی عوامل مؤثر بر گرایش جوانان به چت در شهر بابل» به روش پیمایشی انجام دادند. نمونه مورد مطالعه ایشان 180 نفر از شهروندان شهر بابل که سن آن ها بالاتر از 15 سال می باشد، بودند که با شیوه نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. نتایج گویای این موضوع است که هرچه قدر گرایش به دوست یابی های موقت نظیر توجه به جنس مخالف بیشتر باشد به همان میزان گرایش به چت کردن نیز افزونتر می شود. هرچه والدین در خصوص مباحث رایانه ای به ویژه چت کردن اطلاع چندانی نداشته باشند گرایش به چت کردن افزایش می یابد. هرچه فرد برای تنوع گرایی ارزش بیشتری قایل شود به همان میزان گرایش به چت کردن نیز افزایش می یابد. ناشناس بودن و عدم کشف هویت فرد از سوی دیگران بر گرایش به چت کردن جوانان موثر و دارای همبستگی بالا و مثبتی است. هزینه پایین چت کردن بر گرایش به چت کردن جوانان مؤثر و دارای همبستگی بالا و مثبتی است و نهایتاً اینکه پایین بودن ریسک خطر گرفتاری در چت بر گرایش به چت کردن جوانان مؤثر و دارای همبستگی بالا و مثبتی است.
8- یاسمی نژاد، آزادی و امویی (1390) در پژوهش خود به این نتیجه دست یافتند که فضای مجازی می تواند امنیت اجتماعی را مورد تهدید قرار دهد، زیرا اینترنت با وجود این که می تواند به عنوان ابزاری قدرتمند در عرصه اطلاع رسانی به کار گرفته شود تا آن جا که گاهی از آن به عنوان انفجار اطلاعات هم نام برده می شود، ولی این فناوری مدرن با تمام فوایدی که دارد، تهدیدها و خطرهایی نیز برای جامعه و بشر داشته است. به طوری که امروزه، بخش عمده ای از جرایم مربوط به حوزه ی کامپیوتر، اینترنت و فضای مجازی است که امنیت اجتماعی را هدف قرار داده اند.
9- «دو فضایی شدن آسیب ها و ناهنجاری های فضای مجازی: مطالعه تطبیقی سیاستگذاری های بین المللی» عنوان پژوهشی است که عاملی و حسنی (1391) انجام داده اند. در این مقاله تحت پارادایم دو فضایی شدن به به مفهوم سازی عمده ترین آسیب های فضای مجازی پرداخته شده و با مطالعه تطبیق سیاستگذاری ها در برخی کشورهای پیشرو، راهبردهای اتخاذ شده دسته بندی شده اند. نتایج این تحلیل تطبیقی نشان می دهد که سیاست ها و برنامه های فرهنگی و اجتماعی کشورها را می توان به سیاست های سلبی و ایجابی تقسیم کرد. سیاست های سلبی شامل سیاست ها و برنامه های حذف، کنترل و نظارت و سیاست های ایجابی فرهنگی و اجتماعی جوامع، برنامه ها و سیاست هایی معطوف به تولید محتوا، مدیریت محتوا، برنامه های دیجیتال سازی اطلاعات آنالوگ و دسترس پذیر ساختن اطلاعات و محتوا در شبکه اینترنت است.
10- هم چنین تحقیقاتی هم در خصوص اوقات فراغت و تحولات نگرشی و ارتباط آن ها با اینترنت انجام شده است که به دو مورد از آن ها اشاره می شود . تحقیق « جوانان و فراغت مجازی» به بررسی کارکردهای چت در کافی نت های تهران پرداخته است. پژوهش گر با طرف دو مفهوم « رسانه ای شدن» و « خانگی شدن» به توصیف نحوه ی گذران اوقات فراغت در جامعه جوان ایران پرداخته است و در این میان فضای چت روم های اینترنتی به منزله ی عرصه ای مدرن برای سرگرمی مورد توجه قرار گرفته است. تحقیق مذکور بر اساس روش های پیمایشی انجام شده و پرسشنامه ای در اختیار مراجعه کنندگان به کافی نت ها قرار داده شده و اطلاعات مورد نیاز جمع آوری گردیده است. برخی از نتایج این تحقیق که به تحقیق جاری ارتباط بیشتری پیدا می کند عبارتند از: گروه های سنی جوان تر به کارکردهای تفریحی و تفننی چت و تفکیک بیشتر دو حوزه مجازی و واقعی توجه بیشتری دارند. این گروه بیشتر به دنبال گسترش شبکه های دوستی بوده و از چت کردن لذت بیشتری می برند و در همان حال از فرصت هایی که اینترنت برای ناشناس ماندن و گاه پنهان ساختن هویت واقعی فراهم می سازد استفاده می کنند. از سوی دیگر گروه بزرگسال با وسواس بیشتری دست به انتخاب می زنند و در کنترل روابط خویش و سطح و جهت آن مهارت بیشتری دارند. یافته های تحقیق نشان داده است که دختران جوان در انتخاب شرکای گفت و گوی خود به معیار سن توجه بیشتری دارند که این مسئله بیانگر هنجارهای رایج در آشنایی های افراد غیر هم جنس و جامعه پذیری انتظاری دختران جوان است . کارکردهای فراغتی و سرگرم کننده (غلبه بر تنهایی و سرگرمی) بیش از موارد دیگر (مثل، شناخت و دوست یابی) مورد توجه کاربران بوده است. تجارب بدیع جذابی که محیط اینترنت برای خودشناسی، هویت یابی و نیز مشارکت های نوین فراهم می سازد تحت الشعاع کارکرد های سرگرم کننده است. فضای غالب در محیط چت روم گفت وگوهای دوستانه جوانان غیر هم جنس است که با نیت ارضای کنجکاوی، آشنایی، سرگرمی و گاه شیطنت و ماجراجویی بدان روی آورده اند. انگیزه ها و چگونگی استفاده کاربران از چت های اینترنتی همچنین بیانگر تفاوت های جنسیتی و میل بیشتر پسران به استفاده از موقعیت جنسیتی برتر خود در اجتماع برای انتخاب سرگرمی و جست و جوی روابط دوستانه و آزاد است.
در نهایت ، محقق سرگرمی های مجازی را عاملی می داند که علاقه جوانان به مشارکت اجتماعی و فعالیت های مدنی را با انگیزه های مختلف تحت الشعاع قرار می دهد و ممکن است بر مهارت های اجتماعی آنان در تدارک فراغت های گروهی و تفریحات و بازی های غیر مجازی تأثیر منفی بگذارد. هم چنین مجاورت طولانی با فضای مجازی می تواند به تأثیر پذیری افراطی از هنجارها و ارزش ها در عرصه های مختلف ارتباطی و اجتماعی انجامیده و با تقویت جهان وطنی تعلقات ملّی و سنتی کاربران را تحت تأثیر قرار دهد.
11- تحقیق « بررسی نحوه کاربرد اینترنت نزد جوانان مشهد» توسط راضیه آذرنیا در سال (1383)، به سفارش مرکز افکار سنجی دانشجویان ایران (شعبه مشهد) به شماره 35125 انجام شده است. گروه سنی مورد مطالعه وی جوانان 15– 29 ساله بوده است. حجم نمونه در مرحله اول 400 نفر بوده است. بر اساس نتایج این مرحله 1/44 درصد جوانان در گروه سنی 15 – 29 سال از اینترنت استفاده می کنند. از کل این افراد 5/57 درصد را مردان و 5/42 درصد را زنان تشکیل داده اند. 2/76 درصد مجرد و 8/23 درصد متاهل بوده اند. 2/31 درصد از افراد غیر کاربر تمایل زیاد وخیلی زیاد، و 6/31 درصد تمایل کم و خیلی کم در خصوص استفاده از اینترنت دارند.
در مرحله دوم حجم نمونه 400 نفر از کاربران اینترنت بوده است. میانگین سنی پاسخگویان 22 سال بوده است. 4/39 درصد از پاسخگویان دیپلم، و 36 درصد لیسانس داشته اند. 9/82 درصد کاربران کامپیوتر شخصی داشته اند و 1/17 درصد نداشته اند. میانگین استفاده از اینترنت در ماه 32 ساعت بوده است.
9/60 درصد از کاربران علاقه بسیار زیاد و زیادی به اینترنت داشته اند. 8/35 درصد در حد متوسط و 4/3 درصد نیز در حد کم و خیلی کم به کار به اینترنت علاقه نشان داده اند.
اکثر کابران با مخالفت والدین روبرو نبوده اند، تنها 9/8 درصد از کاربران مخالفت والدین را مانعی جهت استفاده از اینترنت عنوان نموده اند. 5/11 درصد نیز به طور متوسط با مخالفت والدین مواجه بوده اند.
5/70 درصد از پاسخگویان از ایمیل استفاده می کنند و 1/74 درصد چت می کنند. میزان علاقه به چت با دوستان و آشنایان 9/52 درصد، با افراد همجنس 39 درصد و با افراد غیر همجنس 3/55 درصد در حد زیاد بوده است.
میزان علاقه به چت در مباحث تخصصی و علمی 4/30 درصد، موضوعات هنری و ادبی 23 درصد، دوستیابی 9/45 درصد، سرگرمی و تفریح 3/66 درصد، موضوعات عشقی و جنسی 4/39 درصد در حد زیاد بوده است.
47 درصد کاربران دارای دوست اینترنتی بوده اند. از مجموع این افراد که دارای دوست اینترنتی بوده اند، 7/40 درصد دارای بیش از سه دوست هم جنس و 1/35 درصد دارای بیش از سه دوست غیر هم جنس بوده اند. 7/35 درصد از افراد دارای دوست اینترنتی، پس از دوستی از طریق اینترنت همدیگر را ملاقات کرده اند. 3/38 درصد از پاسخگویان به وبلاگ ها مراجعه می کنند و یا وب می نویسند. 9/19 درصد از کاربران دارای وبلاگ شخصی بوده اند.
1/92 درصد از کاربران در اینترنت جست و جو می کنند. میانگین جست و جوی اینترنتی 6/16 ساعت در ماه بوده است. میانگین ساعت جست و جو بر حسب موضوع چنین بوده است: مباحث تخصصی و علمی 4/8 ساعت، مباحث سیاسی و اجتماعی 8/5 ساعت، تفریح و فکاهی 2/5 ساعت، ادبی و هنری 7/3 ساعت، فیلم 7/4 ساعت، موسیقی 4 ساعت، عکس 5/4 ساعت، انواع مد 4/4 ساعت، کاتالوگ 5 ساعت در ماه. 5/18 درصد از پاسخگویان از بازی های اینترنتی آنلاین استفاده می کنند. میانگین مدت زمان استفاده آن ها 8/4 ساعت در ماه بوده است.
اکثریت کاربران یعنی 1/56 از دیدن سایت های فیلتر شده صرف نظر می کنند. 1/25 درصد از فیلتر شکن استفاده می کنند و 7/18 درصد نیز به سایت هایی با مضمون مشابه مراجعه می کنند. میزان علاقه به اینترنت بین زن و مرد تفاوتی نداشته است.
منابع
- روحانی، فضیله و تاری، سعیده،(1390)، بررسی میزان اعتیاد به اینترنت و رابطه آن با انگیزه تحصیلی و رشد اجتماعی دانش آموزان دوره متوسطه استان مازندران، فصلنامه فن آوری اطلاعات و ارتباطات در علوم تربیتی، سال دوم، شماره دوم.
- مرادی پردنجانی، حجت الله و سعید زاده، حمید رضا، بررسی عوامل موثر در گرایش دانش آموزان به فضای مجازی و راه کارهای مقابله با آن (مورد مطالعه : دانش آموزان استان چهارمحال و بختیاری).
- روشندل اربطانى، طاهر و امیرى، عبدالرضا،(1389)، بررسى الگوی مصرف رسانه ای دانش آموزان و تأثیرپذیری آن ها از رسانه ها با هدف برنامه ریزى هاى آموزشى پلیس، فصلنامه مطالعات امنیت اجتماعی.
- فیضی، ایرج،(1384)، سبک فراغتی و استفاده از اینترنت در بین دانش آموزان.
- هاشمی، محمد رضا و میرزایی، بانو، بررسی اعتیاد به اینترنت وپیامدهای آن بر رفتار دانش آموزان.
- رحیمی، محمد و پرنده، رادبه،(1392)، آسیب شناسی فضای مجازی و خانواده؛ تهدیدها و چالش ها، سایت علوم اجتماعی.
- زنجانی زاده، هما و جوادی، علی محمد، بررسی تأثیر اینترنت بر ارزش های خانواده در بین دانش آموزان دبیرستانی ناحیه 3 مشهد (در سال 82-83)، مجله جامعه شناسی ایران، علوم اجتماعی، تابستان 1384 - شماره 22 (علمی- پژوهشی).
/ج
