مجازات گناه پنهان در انظار عمومی و نابودی حیثیت و آبروی شهروندان

چرا در اسلام مجازات گناه پنهانی زنا به صورت علنی برگزار می گردد و آبروی مرتکبین آن از بین می رود؟! چه بسا مرتکبین زنا که اولین بارشان است و ازعمل خود پشیمان هستند، امّا با این مجازات علنی حیثیتی برای آنها نمی ماند.

پاسخ اجمالی:
اولا: شرایط شهادت بر زنا و اثبات آن به نحوی سختگیرانه است، که این مجازات فقط شامل افراد لا ابالی و متظاهر و متجاهر می شود؛ افرادی که دغدغه آبرو نداشته و از ظاهر شدن عمل خویش ابایی ندارند. ثانیا: این مجازات علنی خود مانع نزدیک شدن افراد آبرودار و انسان های عادی به این عمل غیر اخلاقی می شود.
 
پاسخ تفصیلی:
پاسخ به این سؤال را می توان ذیل دو عنوان کلی توضیح داد.

1. شرایط شهادت و اثبات زنا آنقدر سخت است که مجازات علنی فقط شامل افراد لا ابالی و متظاهر و بی آبرو می شود: 
در یک جامعه اسلامی حاکم شرع وقتی می تواند حد زنا را بر زناکار اجرا کند که اصل وقوع این عمل برای او ثابت شود و اثبات چنین امری یا با اقرار خود شخص زناکار واقع می شود، و یا با شهادت دیگران. طبق فرضی که سؤال کننده در اینجا مطرح کرده (حساسیّت یک زناکار بر آبروی خویش و پشیمانی او)، موضوع اقرار منتفی است و فقط موضوع اثبات این عمل با شهادت شاهدان باقی می ماند.
امّا باید توجه داشت اثبات وقوع عمل زنا توسط شاهدان شرایط بسیار سخت گیرانه ای دارد. فقها این شرایط را در اباب فقهی مربوطه به تفصیل بیان کرده اند که خلاصه آنها در کلام امام صادق(علیه السلام) وجود دارد؛ آنجا که می فرماید: «لَا یُرْجَمُ الرَّجُلُ وَ الْمَرْأَةُ حَتَّی یَشْهَدَ عَلَیْهِمَا أَرْبَعَةُ شُهَدَاءَ عَلَی الْجِمَاعِ وَ الْإِیلَاجِ وَ الْإِدْخَالِ کالْمِیلِ فِی الْمُکحُلَة»(1)؛ (هیچ مرد و زنی زناکاری سنگسار نمی شوند مگر اینکه ۴ نفر مرد علاوه بر نزدیکی، دخول و خروج را مانند داخل و خارج شدن میله سرمه در سرمه دان دیده باشند و شهادت دهند).
به نظر می آید احراز چنین رؤیتی که باید مستقیم و بدون اکتفا به قرائن باشد فقط وقتی می تواند امکان پذیر باشد که عاملان این عمل شنیع این عمل را نه در خفا و پنهانی که به صورتی بسیار جسورانه و با تجاهر و تظاهر به آن در حضور دیگران انجام داده باشند، و بعید است چنین آدم هایی با این میزان از تجاهر به گناه و تجری علیه خطوط قرمز شرعی، دغدغه این را داشته باشند که با اجرای حدود شرعی، حیثیت و آبروی شان مخدوش شود. به همین خاطر واقع شدن چنین فرضی آن قدر نادر است که به عقیده برخی از علما، در روایات و کتاب هاى تاریخی حتّى یک مورد هم نمی توانیم بیابیم که موضوع زنا با شهادت شهود ثابت شده باشد(2) و عملا احتمال اثبات این عمل منافی عفت با شهادت شهود چیزی نزدیک به صفر است.

2. اثرات اجتماعی و روانی اجرای حدود و تعزیرات:
زنا، گناهی است با ابعاد و اثرات جبران ناشدنی بسیار، که برخی از آنها عبارت اند از: به دنیا آمدن فرزندان نامشروع و از بین رفتن رابطه فرزندان و پدران، درگیری ها و برخوردها و کشمکش ها میان افراد فاسد، پدید آمدن و انتقال و انتشار انواع بیماری ها و به خطر افتادن بهداشت و سلامت اجتماعی و... .(3)
این موضوع چیزی نیست که از دیدگاه شارع مقدس پنهان مانده باشد؛ لذا بدیهی است خداوند برای ایمن بودن جامعه از آسیب ها و مضرات این عمل ناپسند، مجازات هایی بسیار سختگیرانه و حکیمانه برای آن وضع و با خطاکاران برخورد کند.

برای اثر گذاری این مجازات در اذهان جامعه و تاکید بر قبیح بودن آن، دستور به اجرای علنی آن داده شده است. چنین مجازاتی اگرچه ممکن است برای فضای عمومی جامعه کمی دردناک به نظر بیاید اما برکات و تأثیرهای بسیار زیادی دارد؛ یکی از برکات مجازات علنی این است که به عنوان مانعی ذهنی برای کسانی که به انجام این کار وسوسه شده اند عمل می کند و هم چون هشداری جدی، مانع نزدیک شدن افراد آبرودار و انسان های عادی به این عمل غیر اخلاقی می شود.

به همین خاطر است که پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله) در توصیف برکت اقامه حدود و تعزیرات می فرماید: «اقامَةُ حَدٍّ خَیْرٌ مِنْ مَطَرِ ارْبَعینَ صَباحاً»(4)؛ (اجراى هر نوع حد یا تعزیرى از بارش چهل شبانه روز باران بهتر است). حدود و تعزیرات در این روایت نبوى به باران تشبیه شده و اجراى کمترین مقدار آن از چهل روز باران بهتر شمرده شده است. مفهوم این روایت این است که همان طور که باران رحمت پروردگار است و خداوند آن را بر اهل زمین نازل و منتشر مى نماید حدود الهى نیز نوعى رحمت الهى است. اجراى مجازات هاى اسلامى همچون باران جامعه را شستشو مى دهد و اجتماع را از آلودگی ها پاک مى کند.(5)
امام موسی کاظم نیز در تفسیر آیه 17 سوره حدید یعنی «یُحْىِ الْارْضَ بَعْدِ مَوْتِها»؛ (زمین را بعد از مردنش زنده می گرداند)، مى فرماید: «لَیْسَ یُحْیِیْهَا بِالْقِطَرِ، وَ لکِنْ یَبْعَثُ اللَّهُ رِجالًا فَیُحْیُونَ‏ الْعَدْلَ فَتُحْیِى الْارْضَ لِإحْیاءِ الْعَدْلَ، وَ لَإقامَةُ الْحَدِّ فیهِ انْفَعُ فِى الْارضِ مِنَ الْقِطَرِ ارْبَعینَ صَباحاً»(6)؛ منظور فقط این نیست که زمین هاى خشک را با باران هاى پر برکت زنده مى کند بلکه منظور این است که خداوند مردانى [بزرگ و مخلص و بلند همّت را] مبعوث مى کند که آنها عدالت را در جهان زنده مى کنند و زمین بر اثر زنده شدن عدالت احیاء مى گردد و بدون شک اقامه و اجراى حدود و تعزیرات بر روى زمین پر منفعت تر است از این که چهل شبانه روز بر آن باران ببارد.(7)

پی نوشت:
(1). الکافی، کلینى، محمد بن یعقوب بن اسحاق‏، محقق / مصحح: غفارى، على اکبر، آخوندى، محمد، تهران، دار الکتب الإسلامیه، 1407هـ.ق، چاپ چهارم، ج 7، ص 184.
(2). آیین رحمت‏، مکارم شیرازی، ناصر، تهیه و تنظیم: علیان نژاد، ابوالقاسم، قم، انتشارات مدرسه الامام على بن ابى طالب(علیه السلام)، 1385 هـ.ش، چاپ اول‏، ص 59.
(3). یکصد و هشتاد پرسش و پاسخ‏، مکارم شیرازی، ناصر، تهیه و تنظیم: حسینی، سیدحسین، تهران، درالکتب الاسلامیه، تهران‏، 1386هـ.ش، چاپ چهارم، ص 515 و 516.
(4). الکافی، کلینى، محمد بن یعقوب بن اسحاق‏، محقق / مصحح: غفارى، على اکبر، آخوندى، محمد، تهران، دار الکتب الإسلامیه، 1407 هـ.ق، چاپ چهارم، ج 7، ص 174.
(5). آیین رحمت، همان، ص 56 و 57.
(6). الکافی، همان.

پرسش های مرتبط:

چرا باید صیغه عقد به عربی خوانده شود؟ خواندن آن به فارسی قابل فهم تر خواهد بود.

فلسفة ازدواج موقت چیست؟ آیا تحقیر زنان محسوب نمی شود؟

چرا ازدواج میان ما به عنوان یک مسئله واجب مطرح است، ولی در هیچ دینی واجب نیست؟