شرایط استجابت دعا
پرسش :
برای آنکه دعایمان اجابت شود، باید چه کار کنیم؟
پاسخ :
هیچ کس از در خانه‌ی خدا دست خالی بر نمی‌گردد؛ زیرا یا به همان خواسته‌ی خود می‌رسد یا بهتر از آن نصیبش می‌شود یا بعضی از گناه‌هایش آمرزیده می‌شود یا پاداشی در آخرت دریافت می‌کند.
پس اگر دعای ما اجابت هم نشود، به معنی بی‌فایده بودن دعا نیست. با این حال، توجه به نکات زیر در اجابت دعا بسیار مؤثر است:
الف) دعای امیدوارانه: هر چه ما امیدوارتر خدا را صدا بزنیم، دعای ما به اجابت نزدیکتر خواهد بود. پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: «خدا را با یقین داشتن به اجابت دعا کنید.» (1) امام صادق (علیه السلام) فرمودند: «هرگاه دعا کردی، با دلت رو کن و حاجتت را جلو در خانه [حاضر و آماده] بپندار.» (2)
ب) دعای دسته‌جمعی: هرگز نیازی نیست که حتماً دسته جمعی دعا کنیم، ولی دعای دسته جمعی بهتر اجابت می‌شود. پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: «هرگاه گروهی گرد هم آیند و برخی دعا کنند و برخی آمین گویند، خدا حتماً دعایشان را اجابت می‌کند.» (3)
پ) پرهیز از گناه: گناه زیان‌های بسیاری دارد که یکی از آنها جلوگیری از اجابت دعاست. پرهیز از گناه راه اجابت دعا را باز می‌کند و احتمال اجابت را بالاتر می‌برد. «از امام صادق (علیه السلام) پرسیدند: "چرا ما دعا می‌کنیم و خدا جوابمان را نمی‌دهد؟" امام فرمودند: "زیرا شما کسی را می‌خوانید که از او نمی‌ترسید و نافرمانی‌اش را می‌کنید. با این حال او چگونه دعایتان را اجابت کند؟"» (4)
ت) گفتن بسم الله در آغاز دعا: در حدیثی از رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) آمده است: «دعایی که با بسم الله الرحمان الرحیم آغاز شود رد نمی‌شود.» (5)
ث) فرستادن صلوات در آغاز و پایان دعا: امام صادق (علیه السلام) فرمودند: «هرکس از خدا درخواستی دارد، ابتدا بر محمد و خاندان او درود بفرستد و سپس حاجتش را بخواهد و در پایان هم بر محمد و خاندان محمد درود بفرستد؛ زیرا خدا کریم‌تر از آن است که اول و آخر دعا را بپذیرد و وسط آن را رها کند؛ چون صلوات بر محمد و آل محمد دعایی است که مانعی برای اجابت ندارد.» (6)
ج) واسطه کردن اهل بیت (علیهم السلام): وقتی ما خدا را به اهل بیت (علیهم السلام) قسم می‌دهیم و آنها را واسطه می‌کنیم، دعایمان به اجابت نزدیکتر می‌شود. رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) به امام علی (علیه السلام) فرمودند: «ای علی! هرگاه کاری تو را هراساند یا دچار سختی شدی، بگو، "اللهم انی اسألک بحق محمد و آل محمد ان تصلّی علی محمّد و ال محمّد و ان تنجینی من هذا الغّم."» (خدایا! به حق محمد و آل محمد از تو درخواست می‌کنم که بر محمد و آل محمد درود فرستی و مرا از این غم برهانی.) (7)
بسیار می‌شد که امام صادق (علیه السلام) هنگام دعا، خدا را به پنج تن - یعنی پیامبر و امام علی (علیه السلام) و حضرت فاطمه (سلام الله علیها) و امام حسن (علیه السلام) و امام حسین (علیه السلام) – قسم می‌داد. (8)
چ ) اصرار بر دعا: برعکس مردم که از شنیدن درخواست ما خسته و آزرده می‌شوند، خدا از تکرار دعا توسط بنده‌هایش هرگز ملول نمی‌شود و حتی این کار را دوست دارد. اصرار به دعا احتمال اجابت را هم بالا می‌برد. امام باقر(علیه السلام) فرمودند: «به خدا سوگند، هیچ بند‌ی مؤمنی در حاجتش بر خدا پافشاری نمی‌کند، مگر آنکه خدا حاجتش را برآورده می‌کند.»
پی‌نوشت‌ها:
1. نهج‌الدعاء، ج 1، حدیث 338.
2. همان، حدیث 339.
3. نهج الدعاء، حدیث 894.
4. همان، حدیث 755.
5. همان، حدیث 162.
6. نهج الدعاء، حدیث 191.
7. همان، حدیث 199.
8. همان، حدیث 210.
منبع: هفتاد و شش پرسش و پاسخ درباره اخلاق و رفتار، غلامرضا حیدری ابهری، انتشارات قدیانی، 1393.
هیچ کس از در خانه‌ی خدا دست خالی بر نمی‌گردد؛ زیرا یا به همان خواسته‌ی خود می‌رسد یا بهتر از آن نصیبش می‌شود یا بعضی از گناه‌هایش آمرزیده می‌شود یا پاداشی در آخرت دریافت می‌کند.
پس اگر دعای ما اجابت هم نشود، به معنی بی‌فایده بودن دعا نیست. با این حال، توجه به نکات زیر در اجابت دعا بسیار مؤثر است:
الف) دعای امیدوارانه: هر چه ما امیدوارتر خدا را صدا بزنیم، دعای ما به اجابت نزدیکتر خواهد بود. پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: «خدا را با یقین داشتن به اجابت دعا کنید.» (1) امام صادق (علیه السلام) فرمودند: «هرگاه دعا کردی، با دلت رو کن و حاجتت را جلو در خانه [حاضر و آماده] بپندار.» (2)
ب) دعای دسته‌جمعی: هرگز نیازی نیست که حتماً دسته جمعی دعا کنیم، ولی دعای دسته جمعی بهتر اجابت می‌شود. پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: «هرگاه گروهی گرد هم آیند و برخی دعا کنند و برخی آمین گویند، خدا حتماً دعایشان را اجابت می‌کند.» (3)
پ) پرهیز از گناه: گناه زیان‌های بسیاری دارد که یکی از آنها جلوگیری از اجابت دعاست. پرهیز از گناه راه اجابت دعا را باز می‌کند و احتمال اجابت را بالاتر می‌برد. «از امام صادق (علیه السلام) پرسیدند: "چرا ما دعا می‌کنیم و خدا جوابمان را نمی‌دهد؟" امام فرمودند: "زیرا شما کسی را می‌خوانید که از او نمی‌ترسید و نافرمانی‌اش را می‌کنید. با این حال او چگونه دعایتان را اجابت کند؟"» (4)
ت) گفتن بسم الله در آغاز دعا: در حدیثی از رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) آمده است: «دعایی که با بسم الله الرحمان الرحیم آغاز شود رد نمی‌شود.» (5)
ث) فرستادن صلوات در آغاز و پایان دعا: امام صادق (علیه السلام) فرمودند: «هرکس از خدا درخواستی دارد، ابتدا بر محمد و خاندان او درود بفرستد و سپس حاجتش را بخواهد و در پایان هم بر محمد و خاندان محمد درود بفرستد؛ زیرا خدا کریم‌تر از آن است که اول و آخر دعا را بپذیرد و وسط آن را رها کند؛ چون صلوات بر محمد و آل محمد دعایی است که مانعی برای اجابت ندارد.» (6)
ج) واسطه کردن اهل بیت (علیهم السلام): وقتی ما خدا را به اهل بیت (علیهم السلام) قسم می‌دهیم و آنها را واسطه می‌کنیم، دعایمان به اجابت نزدیکتر می‌شود. رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) به امام علی (علیه السلام) فرمودند: «ای علی! هرگاه کاری تو را هراساند یا دچار سختی شدی، بگو، "اللهم انی اسألک بحق محمد و آل محمد ان تصلّی علی محمّد و ال محمّد و ان تنجینی من هذا الغّم."» (خدایا! به حق محمد و آل محمد از تو درخواست می‌کنم که بر محمد و آل محمد درود فرستی و مرا از این غم برهانی.) (7)
بسیار می‌شد که امام صادق (علیه السلام) هنگام دعا، خدا را به پنج تن - یعنی پیامبر و امام علی (علیه السلام) و حضرت فاطمه (سلام الله علیها) و امام حسن (علیه السلام) و امام حسین (علیه السلام) – قسم می‌داد. (8)
چ ) اصرار بر دعا: برعکس مردم که از شنیدن درخواست ما خسته و آزرده می‌شوند، خدا از تکرار دعا توسط بنده‌هایش هرگز ملول نمی‌شود و حتی این کار را دوست دارد. اصرار به دعا احتمال اجابت را هم بالا می‌برد. امام باقر(علیه السلام) فرمودند: «به خدا سوگند، هیچ بند‌ی مؤمنی در حاجتش بر خدا پافشاری نمی‌کند، مگر آنکه خدا حاجتش را برآورده می‌کند.»
پی‌نوشت‌ها:
1. نهج‌الدعاء، ج 1، حدیث 338.
2. همان، حدیث 339.
3. نهج الدعاء، حدیث 894.
4. همان، حدیث 755.
5. همان، حدیث 162.
6. نهج الدعاء، حدیث 191.
7. همان، حدیث 199.
8. همان، حدیث 210.
منبع: هفتاد و شش پرسش و پاسخ درباره اخلاق و رفتار، غلامرضا حیدری ابهری، انتشارات قدیانی، 1393.
