آثار و فواید ارتباط با مسجد
پرسش :
با توجه به اهمیت مسجد از دیدگاه قرآن فواید ارتباط با مسجد چیست؟
پاسخ :
ارتباط با مسجد آثار و فواید فراوانى دارد که برخى از آن‌ها عبارتند از:
1. یاد خدا؛ از آن جا که مسجد عبادتگاه عاشقان حق و تجلى گاه عشق و محبت اوست، یکى از مهم‌ترین فواید ارتباط با این کانون معنوى «ذکر» و یاد خداست؛ قرآن کریم در این باره مى‌فرماید: «فى بُیوتٍ اذِنَ اللّٰهُ ان تُرفَعَ و یُذکَرَ فیهَا اسمُهُ یُسَبِّحُ لَهُ فیها بِالغُدُوِّ و الآصال؛1 در خانه‌هایى که خدا رخصت داده که [قدر و منزلت] آن‌ها رفعت یابد و نامش در آن یاد شود. در آن خانه‌ها هر بامداد و شامگاه او را نیایش مى‌کنند.»
2. تقویت ایمان؛ خداوند مى‌فرماید: «اِنَّما یَعمُرُ مَساجِدَ اللّٰهِ مَن آمَنَ بِاللّٰهِ والیَومِ الآخِرِ و اقامَ الصَّلٰاةَ و آتَى الزَّکاٰةَ و لَم یَخشَ الَّا اللّٰهَ؛2 مساجد خداوند را تنها کسانى آباد مى‌کنند که به خدا و روز قیامت ایمان آورده و نماز بر پا داشته و زکات داده و از چیزى جز خدا نترسیده‌اند.» با توجه به این که «آباد ساختن مساجد» تنها به معنى ساختمان و تأسیسات آن نیست، بلکه مفهوم آن شامل اجتماع و شرکت و ارتباط با مسجد است، روشن مى‌شود که ارتباط با این کانون عبادى، باعث تقویت ایمان به خدا و ایمان و روز رستاخیز شده و باید افزون بر پیوند فرد با خدا به وسیله نماز، باعث پیوندش با خلق خدا به وسیله پرداخت زکات باشد و یکى دیگر از آثارش، توحید در ترس از خداست؛ یعنى جز از خدا نترسیدن.
3. پاکیزگى روح و روان؛ قرآن در این باره مى‌فرماید: «لَمَسجِدٌ اسِّسَ عَلَى التَّقوىٰ مِن اوَّلِ یَومٍ احَقُّ ان تَقومَ فیهِ فیهِ رِجالٌ یُحِبّونَ ان یَتَطَهَّروا واللّٰهُ یُحِبُّ المُطَّهِّرین؛3 مسجدى که از روز نخستین بر پایۀ تقوا بنا شده، شایسته‌تر است که در آن به عبادت بایستى؛ در آن، مردانى هستند که دوست دارند خود را پاک سازند و خداوند کسانى را که خواهان پاکى اند دوست مى‌دارد.»4
4. اتّحاد میان مسلمانان؛ این نکته از مذمّت و نکوهش خداوند متعال نسبت به مسجد ضرار استفاده مى‌شود، آن‌جا که مى‌فرماید: «و الَّذینَ اتَّخَذوا مَسجِدًا ضِرارًا و کُفراً و تَفریقاً بَینَ المُؤمِنینَ...5 کسانى که مسجدى اختیار کردند که مایۀ زیان رساندن به مسلمانان و تقویت کفر و تفرقه افکنى میان مؤمنان است» پس مسجد باید کانون وحدت باشد نه عامل تفرقه.
5. یادگیرى احکام دین؛ مسجد محلى است که احکام و مسائل دینى بیان مى‌شود. کسانى که با مسجد ارتباط دارند و در جلساتى که آن‌جا بر پا مى‌شود شرکت مى‌کنند بهتر و بیشتر از دیگران از احکام و مسائل دینى آگاهند.
در پایان به این نکته اشاره مى‌شود که در کلمات نورانى اهل‌بیت علیهم السلام فواید بسیارى براى ارتباط داشتن با مسجد بیان شده است که برخى آن کلمات چنین است: در حدیثى از امام صادق علیه السلام مى‌خوانیم: کسى که همواره با مسجد در ارتباط باشد دست‌کم با یکى از این سه چیز به خانه‌اش برمى‌گردد: یا دعایى که به درگاه خدا مى‌کند و خداوند با آنْ او را به بهشت مى‌برد، یا دعایى مى‌کند که به سبب آنْ خداوند بلاى دنیا را از او بر مى‌گرداند و یا برادرى که در راه خداى عزّ و جل از وجودش بهره‌مند مى‌شود.»
و در حدیث دیگرى، از امام على علیه السلام آمده است: «هر که به مسجد رفت و آمد کند به یکى از این هشت چیز دست یابد: یا برادر دینى سودمند، یا دانشى جدید، یا آیتى محکم و استوار، یا رحمتى منتظره، یا سخنى که او را از هلاکت برهاند، یا شنیدن جمله‌اى که او را به راه راست هدایت کند، یا آن که گناهى را از ترس یا شرم ترک گوید.»6
پی‌نوشت‌ها:
(1). سوره نور/ آیه 36.
(2). سوره توبه/ آیه 18.
(3). سوره توبه/ آیه 108.
(4). ر.ک: دوماهنامۀ مسجد، ش 61، ص 37.
(5). سوره توبه/ آیه 107.
(6). وسایل الشیعه، شیخ حرّ عاملى، ج 5، ص 193 و 197؛ ر.ک: تفسیر جامع آیات الاحکام، زین العابدین قربانى لاهیجى، ج 2، صص 154-147.
منبع: پرسمان قرآنی فلسفه احکام، سید علی هاشمی نشلجی، نشر جمال، 1390.
ارتباط با مسجد آثار و فواید فراوانى دارد که برخى از آن‌ها عبارتند از:
1. یاد خدا؛ از آن جا که مسجد عبادتگاه عاشقان حق و تجلى گاه عشق و محبت اوست، یکى از مهم‌ترین فواید ارتباط با این کانون معنوى «ذکر» و یاد خداست؛ قرآن کریم در این باره مى‌فرماید: «فى بُیوتٍ اذِنَ اللّٰهُ ان تُرفَعَ و یُذکَرَ فیهَا اسمُهُ یُسَبِّحُ لَهُ فیها بِالغُدُوِّ و الآصال؛1 در خانه‌هایى که خدا رخصت داده که [قدر و منزلت] آن‌ها رفعت یابد و نامش در آن یاد شود. در آن خانه‌ها هر بامداد و شامگاه او را نیایش مى‌کنند.»
2. تقویت ایمان؛ خداوند مى‌فرماید: «اِنَّما یَعمُرُ مَساجِدَ اللّٰهِ مَن آمَنَ بِاللّٰهِ والیَومِ الآخِرِ و اقامَ الصَّلٰاةَ و آتَى الزَّکاٰةَ و لَم یَخشَ الَّا اللّٰهَ؛2 مساجد خداوند را تنها کسانى آباد مى‌کنند که به خدا و روز قیامت ایمان آورده و نماز بر پا داشته و زکات داده و از چیزى جز خدا نترسیده‌اند.» با توجه به این که «آباد ساختن مساجد» تنها به معنى ساختمان و تأسیسات آن نیست، بلکه مفهوم آن شامل اجتماع و شرکت و ارتباط با مسجد است، روشن مى‌شود که ارتباط با این کانون عبادى، باعث تقویت ایمان به خدا و ایمان و روز رستاخیز شده و باید افزون بر پیوند فرد با خدا به وسیله نماز، باعث پیوندش با خلق خدا به وسیله پرداخت زکات باشد و یکى دیگر از آثارش، توحید در ترس از خداست؛ یعنى جز از خدا نترسیدن.
3. پاکیزگى روح و روان؛ قرآن در این باره مى‌فرماید: «لَمَسجِدٌ اسِّسَ عَلَى التَّقوىٰ مِن اوَّلِ یَومٍ احَقُّ ان تَقومَ فیهِ فیهِ رِجالٌ یُحِبّونَ ان یَتَطَهَّروا واللّٰهُ یُحِبُّ المُطَّهِّرین؛3 مسجدى که از روز نخستین بر پایۀ تقوا بنا شده، شایسته‌تر است که در آن به عبادت بایستى؛ در آن، مردانى هستند که دوست دارند خود را پاک سازند و خداوند کسانى را که خواهان پاکى اند دوست مى‌دارد.»4
4. اتّحاد میان مسلمانان؛ این نکته از مذمّت و نکوهش خداوند متعال نسبت به مسجد ضرار استفاده مى‌شود، آن‌جا که مى‌فرماید: «و الَّذینَ اتَّخَذوا مَسجِدًا ضِرارًا و کُفراً و تَفریقاً بَینَ المُؤمِنینَ...5 کسانى که مسجدى اختیار کردند که مایۀ زیان رساندن به مسلمانان و تقویت کفر و تفرقه افکنى میان مؤمنان است» پس مسجد باید کانون وحدت باشد نه عامل تفرقه.
5. یادگیرى احکام دین؛ مسجد محلى است که احکام و مسائل دینى بیان مى‌شود. کسانى که با مسجد ارتباط دارند و در جلساتى که آن‌جا بر پا مى‌شود شرکت مى‌کنند بهتر و بیشتر از دیگران از احکام و مسائل دینى آگاهند.
در پایان به این نکته اشاره مى‌شود که در کلمات نورانى اهل‌بیت علیهم السلام فواید بسیارى براى ارتباط داشتن با مسجد بیان شده است که برخى آن کلمات چنین است: در حدیثى از امام صادق علیه السلام مى‌خوانیم: کسى که همواره با مسجد در ارتباط باشد دست‌کم با یکى از این سه چیز به خانه‌اش برمى‌گردد: یا دعایى که به درگاه خدا مى‌کند و خداوند با آنْ او را به بهشت مى‌برد، یا دعایى مى‌کند که به سبب آنْ خداوند بلاى دنیا را از او بر مى‌گرداند و یا برادرى که در راه خداى عزّ و جل از وجودش بهره‌مند مى‌شود.»
و در حدیث دیگرى، از امام على علیه السلام آمده است: «هر که به مسجد رفت و آمد کند به یکى از این هشت چیز دست یابد: یا برادر دینى سودمند، یا دانشى جدید، یا آیتى محکم و استوار، یا رحمتى منتظره، یا سخنى که او را از هلاکت برهاند، یا شنیدن جمله‌اى که او را به راه راست هدایت کند، یا آن که گناهى را از ترس یا شرم ترک گوید.»6
پی‌نوشت‌ها:
(1). سوره نور/ آیه 36.
(2). سوره توبه/ آیه 18.
(3). سوره توبه/ آیه 108.
(4). ر.ک: دوماهنامۀ مسجد، ش 61، ص 37.
(5). سوره توبه/ آیه 107.
(6). وسایل الشیعه، شیخ حرّ عاملى، ج 5، ص 193 و 197؛ ر.ک: تفسیر جامع آیات الاحکام، زین العابدین قربانى لاهیجى، ج 2، صص 154-147.
منبع: پرسمان قرآنی فلسفه احکام، سید علی هاشمی نشلجی، نشر جمال، 1390.
