تاریخچه رهبانیت و منشاء پیدایش آن
پرسش :
«رهبانیّت» چیست و تاریخ پیدایش آن به چه زمان و مکانی بر می گردد؟
پاسخ :
«رهبانیّت» (به ضمّ راء و فتح راء هر دو صحیح است) منسوب به «رهبان»، در اصل از مادّه «رَهَبَ» بر وزن «وَهَبَ» به معناى خوف و خشیّت مى باشد و به کسانى گفته مى شود که به عنوان ترس از خدا و پرداختن به عبادت دائمى، ترک دنیا گفته و از مردم و جامعه جدا مى شوند و بدیهى است چنین کسانى نه ازدواج مى کنند و نه تشکیل خانواده مى دهند.
بر اساس شواهد تاریخى این عمل از قدیم در میان هندوها رایج بوده، و هم اکنون نیز در میان مرتاضان هند، نمونه هاى روشن آن را مى بینیم. تاریخ مسیحیّت نیز نشان مى دهد که در قرون نخستینِ پیدایش مسیحیّت، رهبانیّت به شکل امروز در میان آنها وجود نداشت و آغاز پیدایش رهبانیّت را بعد از قرن سوّم میلادى نوشته اند؛ از همان زمان که شخصى بنام «دیسیوس» امپراطور روم شد و دست به مبارزه شدیدى با مسیحیان زد و موجب رانده شدن آنها به کوهها و بیابانها گردید، رهبانیّت پیدا شد.(1)
به اعتقاد «ویل دورانت» تاریخ نویس معروف مسیحى، رهبانیّت در آغاز، اختصاص به مردان داشت؛ ولى در قرن چهارم میلادى به تدریج «راهبه ها»؛ (زنان تارک دنیا) به مردان پیوستند و کم کم کار رهبانیّت بالا گرفت و مراکزى به نام «دِیْر» براى رهبانان ساخته شد که بعضى بسیار کوچک و ساده و بعضى بسیار مفصّل و وسیع بود. رهبانها وقت خود را علاوه بر عبادت و نیایش، به زراعت و صنایع دستى و قلاب دوزى و مانند آن مى گذراندند.
با این که یکى از شرایط اصلى رهبانیّت، همان ترک ازدواج بود (تا آن جا که توجّه به جنس زن را یک عمل شیطانى مى دانستند و حتّى گاهى حاضر نبودند حیوان ماده اى را به خانه راه دهند مبادا روح شیطانى او به آنها صدمه ای بزند!) گاهى در دِیْرها در میان زنان و مردان تارک دنیا، فجایعى به وقوع مى پیوست که نتیجه انحراف از فطرت انسانى بود، تا آن جا که یکى از پاپها به نام «پاپ اینوسان سوّم» یکى از دیرها را به عنوان «فاحشه خانه»! توصیف کرد.(2)
از آن چه گفتیم به طور ضمنى نتیجه گرفته شد که رهبانیّت نوعى بدعت بود که پایه آن در مسیحیّت گذاشته شد.
پی نوشت:
(1). دائرة المعارف القرن العشرین، وجدی، محمّد فرید، دار المعرفة، بیروت، 1971 میلادی، چاپ: سوم، ج 4، ص 297.
(2). تاریخ تمدن، ویل دورانت، مترجم: تقی زاده، صفدر، صارمی، ابو طالب، شرکت انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی، 1371 شمسی، چاپ: سوم، ج 13، ص 443.
منبع: پیدایش مذاهب، مکارم شیرازى، ناصر، مدرسه امام على بن ابى طالب(علیه السلام)، قم، 1384 شمسی، چاپ: اول، ص 53.
«رهبانیّت» (به ضمّ راء و فتح راء هر دو صحیح است) منسوب به «رهبان»، در اصل از مادّه «رَهَبَ» بر وزن «وَهَبَ» به معناى خوف و خشیّت مى باشد و به کسانى گفته مى شود که به عنوان ترس از خدا و پرداختن به عبادت دائمى، ترک دنیا گفته و از مردم و جامعه جدا مى شوند و بدیهى است چنین کسانى نه ازدواج مى کنند و نه تشکیل خانواده مى دهند.
بر اساس شواهد تاریخى این عمل از قدیم در میان هندوها رایج بوده، و هم اکنون نیز در میان مرتاضان هند، نمونه هاى روشن آن را مى بینیم. تاریخ مسیحیّت نیز نشان مى دهد که در قرون نخستینِ پیدایش مسیحیّت، رهبانیّت به شکل امروز در میان آنها وجود نداشت و آغاز پیدایش رهبانیّت را بعد از قرن سوّم میلادى نوشته اند؛ از همان زمان که شخصى بنام «دیسیوس» امپراطور روم شد و دست به مبارزه شدیدى با مسیحیان زد و موجب رانده شدن آنها به کوهها و بیابانها گردید، رهبانیّت پیدا شد.(1)
به اعتقاد «ویل دورانت» تاریخ نویس معروف مسیحى، رهبانیّت در آغاز، اختصاص به مردان داشت؛ ولى در قرن چهارم میلادى به تدریج «راهبه ها»؛ (زنان تارک دنیا) به مردان پیوستند و کم کم کار رهبانیّت بالا گرفت و مراکزى به نام «دِیْر» براى رهبانان ساخته شد که بعضى بسیار کوچک و ساده و بعضى بسیار مفصّل و وسیع بود. رهبانها وقت خود را علاوه بر عبادت و نیایش، به زراعت و صنایع دستى و قلاب دوزى و مانند آن مى گذراندند.
با این که یکى از شرایط اصلى رهبانیّت، همان ترک ازدواج بود (تا آن جا که توجّه به جنس زن را یک عمل شیطانى مى دانستند و حتّى گاهى حاضر نبودند حیوان ماده اى را به خانه راه دهند مبادا روح شیطانى او به آنها صدمه ای بزند!) گاهى در دِیْرها در میان زنان و مردان تارک دنیا، فجایعى به وقوع مى پیوست که نتیجه انحراف از فطرت انسانى بود، تا آن جا که یکى از پاپها به نام «پاپ اینوسان سوّم» یکى از دیرها را به عنوان «فاحشه خانه»! توصیف کرد.(2)
از آن چه گفتیم به طور ضمنى نتیجه گرفته شد که رهبانیّت نوعى بدعت بود که پایه آن در مسیحیّت گذاشته شد.
پی نوشت:
(1). دائرة المعارف القرن العشرین، وجدی، محمّد فرید، دار المعرفة، بیروت، 1971 میلادی، چاپ: سوم، ج 4، ص 297.
(2). تاریخ تمدن، ویل دورانت، مترجم: تقی زاده، صفدر، صارمی، ابو طالب، شرکت انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی، 1371 شمسی، چاپ: سوم، ج 13، ص 443.
منبع: پیدایش مذاهب، مکارم شیرازى، ناصر، مدرسه امام على بن ابى طالب(علیه السلام)، قم، 1384 شمسی، چاپ: اول، ص 53.
