راهکارهای اتحاد ملی از منظر قرآن و روایات اسلامی

پرسش :

راهکارهای اتّحاد ملّی از منظر قرآن و روایات چیست؟

پاسخ :
ضرورت اتحاد ملّى و انسجام اسلامى از نظر عقل بر کسى پوشیده نیست و از منظر قرآن و روایات هم به آن سفارش گردیده است. لذا در اینجا به نمونه هایی از راه کارهای اتحاد ملّی از منظر قرآن و روایات اشاره می کنیم:
 

1 ـ مخالفت با شعارهاى قومى

در کتاب صحیح بخارى در باب غزوه بنى المصطلق نقل شده: « تنازع مهاجرى مع انصارى، فصرخ الانصارى: (یا معشر الأنصار) و صرخ الآخر: (یا معشر المهاجرین)، و لمّا سمع النبىّ هذه الکلمات قال: (دعوها فانّها دعوى میتة»(1)؛ (یکى از مهاجرین با فردى از انصار نزاع کردند، مرد انصارى صدا زد: اى جماعت انصار! و شخص دیگر صدا داد: اى جماعت مهاجران! چون پیامبر (صلى الله علیه و آله) این سخنان را شنید فرمود: این ها را رها کنید؛ زیرا که اینها شعارهاى قومى و جاهلی است».

و هنگامى که بین اوس و خزرج نزاع شد حضرت فرمود: « یا معشر المسلمین! الله الله، أبدعوى الجاهلیة و انا بین اظهرکم بعد ان هداکم الله للاسلام و اکرمکم به و قطع به عنکم امر الجاهلیة و استنقذکم به من الکفر»(2)؛ (اى جماعت مسلمین! خدا را خدا را ]در نظر بگیرید[ آیا ادعاهاى جاهلیت را مى کنید در حالى که من در میان شما هستم بعد از آن که خداوند شما را به اسلام دعوت کرده و به آن تکریم نمود، و به واسطه آن از شما امر جاهلیت را قطع کرد و شما را از کفر نجات بخشید).
 

2 ـ ایجاد اخوّت بین اقوام

پیامبر اکرم(صلى الله علیه و آله) به جهت اتّحاد ملّى، دو بار بین افراد مختلف از اقوام گوناگون عقد اخوت بست تا از این طریق تعصبات قومى و عشیره اى را از آنان بزداید. و حتى بین بردگان با اشراف مدینه نیز چنین نمود تا روح تعصب و فخرفروشى از میان آنان بر چیده شود. حاکم نیشابورى به سندش از عبدالله بن عمر نقل کرده که رسول خدا (صلى الله علیه وآله) عقد اخوت بین اصحابش بست. آنگاه على (علیه السلام) گفت: اى رسول خدا! بین اصحابت عقد اخوت بستى پس برادر من کیست؟ رسول خدا (صلى الله علیه و آله) فرمودند: آیا راضى نمى شوى اى على که من برادر تو باشم؟ على (علیه السلام) عرض کرد: آرى اى رسول خدا؛ آنگاه رسول خدا (صلى الله علیه و آله) فرمودن : تو برادر منى در دنیا و آخرت».(3)
 

3 ـ دادن پُست ها به اقوام مختلف

کسانى که از معیارهاى اصیل اسلامى دورند هنگامى که به پست و مقامى مى رسند از قوم و عشیره خود افرادى را بدون آن که شرایط لازم براى احراز آن منصب و پست را داشته باشند، به سمت هاى مهم و کلیدى مى رسانند، کارى که مع الأسف ـ در برخى موارد متداول شده و اسلام شدیداً با آن مخالفت کرده است. پیامبر اکرم(صلى الله علیه و آله) به جهت مخالفت با تعصبات قوم گرایى، منصب ها و پست ها را بین افراد لایق از هر قوم و قبیله اى تقسیم مى کرد و تنها در این راه شایسته سالارى را در نظر مى گرفت تا از این طریق روح اتّحاد ملّى را در میان مردم تقویت نماید.
 

4 ـ تقویت ارزش هاى دینى

پیامبر اکرم (صلى الله علیه و آله) در سرزمینى دعوت خود را شروع کرد که مردم آن به قومیت و حسب و نسب خود افتخار مى کردند، و لذا حضرت براى این که این ارزش موهوم و خیالى را از بین ببرد سعى نمود تا جایگزینى اصیل و عقلایى براى آن معرفى کند. و مشاهده مى کنیم که حضرت درصدد تقویت ارزش هاى دینى درمیان جامعه بوده است. و لذا تقوا را بهترین میزان براى برترى افراد معرفى کرده است. و بدین جهت مى بینیم که سلمان فارسى را با وجود آن که از عجم است او را از جمله اهل بیت خود به حساب آورده و جمله «سلمان منّا اهل البیت» را درباره او فرموده است.
 

5 ـ نفى ارزش هاى خیالی

یکى از راه کارهاى اتّحاد ملّى نفى هرگونه ارزش هاى خیالى است که در جامعه وجود دارد. پیامبر اکرم (صلى الله علیه و آله) در حدیثى مى فرمایند: «...لیس لعربى على اعجمى و لا اعجمىّ على عربى و لا أحمر على ابیض و لا لأبیض على احمر فضل الاّ بالتقوى»(4)؛ (... هرگز عرب بر عجم و عجم بر عرب و سرخ پوست بر سفیدپوست و سفید پوست بر سرخ پوست برترى به جز در تقوا ندارد).

پی‌نوشت‌ها:
(1). صحیح بخارى، ج 5، ص 119، باب غزوه بنى المصطلق.
(2). السیرة النبویة، ج 1،ص 555.
(3). مستدرک حاکم، ج 3، ص 14.
(4). سیره ابن هشام، ج 2، ص 412.

منبع: اتحاد ملى و انسجام اسلامى در پرتو آموزه هاى غدیر، على اصغر رضوانى، ناشر: انتشارات مسجد مقدس جمکران، چاپ اول، ص 31.