آثار مترتب بر نماز و حج و روزه و جهاد زن
امام علی علیه السلام فرمودند:
الصَّلَاهُ قُرْبَانُ کُلِّ تَقِیٍّ وَ الْحَجُّ جِهَادُ کُلِّ ضَعِیفٍ وَ لِکُلِّ شَیْ ءٍ زَکَاهٌ وَ زَکَاهُ الْبَدَنِ الصِّیَامُ وَ جِهَادُ الْمَرْأَهِ حُسْنُ التَّبَعُّلِ.
نماز وسیله تقرب هر اهل تقوا به خداست حج جهاد هر ناتوان است و برای هر چیزی زکاتی است و زکات بدن روزه است و جهاد زن خوب شوهرداری است.
نهج البلاغه، حکمت 131
شرح حدیث:
1- نماز وسیله تقرب هر اهل تقواست.
پرهیزکاران وقتی به نماز می ایستند احساس نزدیکی به خدای خویش می کنند به ویژه وقتی خداوند را خطاب می کنند و می گویند:
اِیّاکَ نَعبُدُ وَ اِیّاکَ نَستَعین
خداوند به همه بندگانش نزدیک است.
وَ نَحنُ اَقرَبُ اِلَیهِ مِن حَبلِ الوَرید (1)
ما از رگ گردن به این انسان نزدیک تریم و یا خطاب به رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم می فرماید:
وَ اِذا سَاَلَکَ عِبادِی عَنِّی فِاِنِّی قَریبٌ (2)
اگر بندگانم سراغ مرا گرفتند به تحقیق که من نزدیکم.
دوست نزدیکتر از من به من است ***وین عجب تر که من از وی دورم
چه کنم با که توان گفت که او ***در کنار من و من مهجورم
پس مهجوری ما از بی تقوایی ماست و اگر ترس از خدا باشد در هر حال و بالاخص در نماز خود را به خدای خویش نزدیک می بینیم تا جایی که با تمام وجودمتوجه حضرت دوست می شویم امام صادق علیه السلام سرور و مولایمان تقرب را در نماز به آنجا رساند که در نماز خود قرآن تلاوت می کرد واز هوش رفت. وقتی به هوش آمد سوال کردند چه شد که به این حال افتادید؟ حضرت پاسخی به این مضمون داد:
مازِلتُ اُکَرِّرُ آیاتِ القُرآنِ حَتّی بَلَغتُ اِلی حالٍ کَاَنَّنِی سَمِعتُها مُشافَهَهً مِمَّن اَنزَلَها (3)
آیات قرآن را پیوسته تکرار می کردم تا جایی که این حالت به من دست داد که گویی آنرا از زبان نازل کننده اش می شنوم.
2- حج جهاد هر ناتوان است
مناسک حج از ابتدای محرم شدن تا آخرین عمل جهاد با نفس و وابستگی های دنیاست. همان طور که جهادگران در جبهه و نبرد با دشمنان ساده می پوشند و در سنگرها و روی زمین و خاک می غلطند و استراحتگاهی آنچنان ندارند حجاج بیت الله الحرام باید تمام لباس های قیمتی خویش را از بر درآورند با دو قطعه پارچه ساده و بانوان باید لباس هایی مثل لباس نماز به تن کنند.در مراکز وقوف مثل عرفات و مشعر و حتی گاه بر خاک بنشیند و برای انجام مناسک چون سربازان و گردان های جنگ گروه گروه رجز بخوانند و لبیک بگویند و گاهی در صفا و مروه راه بروند و گاه بدوند و جلوه ای از جهاد را به نمایش گذارند.
3-برای هر چیزی زکاتی هست و زکات بدن روزه است:
زکات علم و دانش نشر و اشاعه آن است زکات ثروت پرداخت بخشی از آن به عنوان یک امر واجب است چنانکه وقتی طلا و نقره گندم و جو و خرما و کشمش و شتر و گاه و گوسفند به حد نصاب خود برسند باید زکات تعیین شده آنها را پرداخت.
حتی بعضی از فقیهان احتیاط می کنند که مال التجاره ای که به عقد معاوضه مالک می شویم و برای تجارت و منفعت بردن نگاه می داریم باید یک چهلم آن را زکات بدهیم. (4)
زکات روح انسان پاکیزه کردن آن از آلودگی های گناه است.
وَنَفْسٍ وَمَا سَوَّاهَا فَأَلْهَمَهَا فُجُورَهَا وَتَقْوَاهَا قَدْ أَفْلَحَ مَنْ زَکَّاهَاوَقَدْ خَابَ مَنْ دَسَّاهَا (5)
سوگند به نفس انسان و آن کسی آن را پرداخت و سپس شر و خیرش را به او الهام فرمود که هر کس خود را تزکیه کرد رستگار گشت و هر کس خود را با گناه آلوده ساخت زیانکار شد.
و زکات بدن روزه است چون روزه باعث می شود زواید و اضافی های بدن از بین برود و بدن پاکیزه از بیماری ها شود.
رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم درباره تاثیر روزه بر بدن می فرمود:
عَلَیکُم بِالصُّومِ فَاِنَّه مَحسَمَهٌ لِلعُروقِ (6)
روزه بگیرید که آن رگ ها را باز می کند و نیز فرمود:
الصُّومُ یَدُقُّ المَصیرَ و یُذیلُ اللَّحمَ (7)
روزه روده را باریک می کندو چاقی را از بین می برد.
4-جهاد زن خوب شوهرداری است
هدف اسلام از تشکیل خانواده ایجاد کانون لبریز از محبت و رحمت و تفاهم است بر همین اساس یک سلسله وظایفی برای مرد و زن تعیین نموده که اگر به اجرا در اید هدف اسلام محقق خواهد شد و ا گر شاهد اختلافات عمیق و پرهیجان خانواده ها هستیم برای آن است یکی از طرفین یا هر دو به وظیفه اسلامی خویش عمل نکرده اند. اگر امام علیه السلام می فرماید جهاد زن خوب شوهرداری است بدین خاطر است که جبهه و جنگ با دشمنان اسلام که یک کار سخت و دشوار است و اغلب از عهده بانوان برنمی آید بر دوش مردان گذارده و حفظ وظایف شوهرداری را در محیط خانواده بر عهده زنان گذاشته است.
اصبغ بن نباته از امیرالمومنین علی علیه السلام نقل می کند که فرمود:
کَتَبَ اللّهُ الْجِهادَ عَلَی الرِّجالِ وَالنِّساءِ، فَجِهادُ الرَّجُلِ بَذْلُ مالِهِ وَنَفْسِهِ حَتّی یُقْتَلَ فی سَبیلِ اللّه، وَجِهادُ الْمَرْئَهِ أنْ تَصْبِرَ عَلی ماتَری مِنْ أذی زَوْجِها وَغِیْرَتِهِ (8)
خدای متعال جهاد را بر مردان و زنان واجب گردانید. جهاد مرد بذل مال و جان است تا هنگامی که در راه خدا شهید شود و جهاد زن این است که بر آزار و غیرت شوهر صبر و شکیبایی نماید.
از موارد خوب شوهرداری بر حسب روایت پیامبر عظیم الشان اسلام صلی الله علیه و آله وسلم تهیه غذای مناسب است شوهر وقتی وارد منزل می شود از درب خانه به استقبال او برود و به او خوش آمد گوید.و در هنگام تقاضای او مگر در مواقعی که عذر شرعی دارد امتناع نورزد.(9) در بیان دیگر همان گرامی فرمود: دستورات او را اطاعت کند در غیاب شوهر از مال و ناموس خویش محافظت نماید. (10)
پی نوشت:
1- ق 16
2- بقره 186
3- فلاح السائل ص 107
4- توضیح المسائل ص 305
5- شمس 7 تا 10
6- کنزالعمال 23610 و 23620
7- کنز العمال 23610 و 23620
8- فروع کافی ج 2 ص 60
9- مکارم الاخلاق 246
10- فروع کافی ج 2ص 60
منبع: حدیث زندگی: شرح حکمت های نهج البلاغه، کاظم ارفع، تهران: پیام عدالت،1390.
پرهیزکاران وقتی به نماز می ایستند احساس نزدیکی به خدای خویش می کنند به ویژه وقتی خداوند را خطاب می کنند و می گویند:
اِیّاکَ نَعبُدُ وَ اِیّاکَ نَستَعین
خداوند به همه بندگانش نزدیک است.
وَ نَحنُ اَقرَبُ اِلَیهِ مِن حَبلِ الوَرید (1)
ما از رگ گردن به این انسان نزدیک تریم و یا خطاب به رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم می فرماید:
وَ اِذا سَاَلَکَ عِبادِی عَنِّی فِاِنِّی قَریبٌ (2)
اگر بندگانم سراغ مرا گرفتند به تحقیق که من نزدیکم.
دوست نزدیکتر از من به من است ***وین عجب تر که من از وی دورم
چه کنم با که توان گفت که او ***در کنار من و من مهجورم
پس مهجوری ما از بی تقوایی ماست و اگر ترس از خدا باشد در هر حال و بالاخص در نماز خود را به خدای خویش نزدیک می بینیم تا جایی که با تمام وجودمتوجه حضرت دوست می شویم امام صادق علیه السلام سرور و مولایمان تقرب را در نماز به آنجا رساند که در نماز خود قرآن تلاوت می کرد واز هوش رفت. وقتی به هوش آمد سوال کردند چه شد که به این حال افتادید؟ حضرت پاسخی به این مضمون داد:
مازِلتُ اُکَرِّرُ آیاتِ القُرآنِ حَتّی بَلَغتُ اِلی حالٍ کَاَنَّنِی سَمِعتُها مُشافَهَهً مِمَّن اَنزَلَها (3)
آیات قرآن را پیوسته تکرار می کردم تا جایی که این حالت به من دست داد که گویی آنرا از زبان نازل کننده اش می شنوم.
2- حج جهاد هر ناتوان است
مناسک حج از ابتدای محرم شدن تا آخرین عمل جهاد با نفس و وابستگی های دنیاست. همان طور که جهادگران در جبهه و نبرد با دشمنان ساده می پوشند و در سنگرها و روی زمین و خاک می غلطند و استراحتگاهی آنچنان ندارند حجاج بیت الله الحرام باید تمام لباس های قیمتی خویش را از بر درآورند با دو قطعه پارچه ساده و بانوان باید لباس هایی مثل لباس نماز به تن کنند.در مراکز وقوف مثل عرفات و مشعر و حتی گاه بر خاک بنشیند و برای انجام مناسک چون سربازان و گردان های جنگ گروه گروه رجز بخوانند و لبیک بگویند و گاهی در صفا و مروه راه بروند و گاه بدوند و جلوه ای از جهاد را به نمایش گذارند.
3-برای هر چیزی زکاتی هست و زکات بدن روزه است:
زکات علم و دانش نشر و اشاعه آن است زکات ثروت پرداخت بخشی از آن به عنوان یک امر واجب است چنانکه وقتی طلا و نقره گندم و جو و خرما و کشمش و شتر و گاه و گوسفند به حد نصاب خود برسند باید زکات تعیین شده آنها را پرداخت.
حتی بعضی از فقیهان احتیاط می کنند که مال التجاره ای که به عقد معاوضه مالک می شویم و برای تجارت و منفعت بردن نگاه می داریم باید یک چهلم آن را زکات بدهیم. (4)
زکات روح انسان پاکیزه کردن آن از آلودگی های گناه است.
وَنَفْسٍ وَمَا سَوَّاهَا فَأَلْهَمَهَا فُجُورَهَا وَتَقْوَاهَا قَدْ أَفْلَحَ مَنْ زَکَّاهَاوَقَدْ خَابَ مَنْ دَسَّاهَا (5)
سوگند به نفس انسان و آن کسی آن را پرداخت و سپس شر و خیرش را به او الهام فرمود که هر کس خود را تزکیه کرد رستگار گشت و هر کس خود را با گناه آلوده ساخت زیانکار شد.
و زکات بدن روزه است چون روزه باعث می شود زواید و اضافی های بدن از بین برود و بدن پاکیزه از بیماری ها شود.
رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم درباره تاثیر روزه بر بدن می فرمود:
عَلَیکُم بِالصُّومِ فَاِنَّه مَحسَمَهٌ لِلعُروقِ (6)
روزه بگیرید که آن رگ ها را باز می کند و نیز فرمود:
الصُّومُ یَدُقُّ المَصیرَ و یُذیلُ اللَّحمَ (7)
روزه روده را باریک می کندو چاقی را از بین می برد.
4-جهاد زن خوب شوهرداری است
هدف اسلام از تشکیل خانواده ایجاد کانون لبریز از محبت و رحمت و تفاهم است بر همین اساس یک سلسله وظایفی برای مرد و زن تعیین نموده که اگر به اجرا در اید هدف اسلام محقق خواهد شد و ا گر شاهد اختلافات عمیق و پرهیجان خانواده ها هستیم برای آن است یکی از طرفین یا هر دو به وظیفه اسلامی خویش عمل نکرده اند. اگر امام علیه السلام می فرماید جهاد زن خوب شوهرداری است بدین خاطر است که جبهه و جنگ با دشمنان اسلام که یک کار سخت و دشوار است و اغلب از عهده بانوان برنمی آید بر دوش مردان گذارده و حفظ وظایف شوهرداری را در محیط خانواده بر عهده زنان گذاشته است.
اصبغ بن نباته از امیرالمومنین علی علیه السلام نقل می کند که فرمود:
کَتَبَ اللّهُ الْجِهادَ عَلَی الرِّجالِ وَالنِّساءِ، فَجِهادُ الرَّجُلِ بَذْلُ مالِهِ وَنَفْسِهِ حَتّی یُقْتَلَ فی سَبیلِ اللّه، وَجِهادُ الْمَرْئَهِ أنْ تَصْبِرَ عَلی ماتَری مِنْ أذی زَوْجِها وَغِیْرَتِهِ (8)
خدای متعال جهاد را بر مردان و زنان واجب گردانید. جهاد مرد بذل مال و جان است تا هنگامی که در راه خدا شهید شود و جهاد زن این است که بر آزار و غیرت شوهر صبر و شکیبایی نماید.
از موارد خوب شوهرداری بر حسب روایت پیامبر عظیم الشان اسلام صلی الله علیه و آله وسلم تهیه غذای مناسب است شوهر وقتی وارد منزل می شود از درب خانه به استقبال او برود و به او خوش آمد گوید.و در هنگام تقاضای او مگر در مواقعی که عذر شرعی دارد امتناع نورزد.(9) در بیان دیگر همان گرامی فرمود: دستورات او را اطاعت کند در غیاب شوهر از مال و ناموس خویش محافظت نماید. (10)
پی نوشت:
1- ق 16
2- بقره 186
3- فلاح السائل ص 107
4- توضیح المسائل ص 305
5- شمس 7 تا 10
6- کنزالعمال 23610 و 23620
7- کنز العمال 23610 و 23620
8- فروع کافی ج 2 ص 60
9- مکارم الاخلاق 246
10- فروع کافی ج 2ص 60
منبع: حدیث زندگی: شرح حکمت های نهج البلاغه، کاظم ارفع، تهران: پیام عدالت،1390.
