با مولفه های ارتباط آشنا شوید

چکیده: افراد در جامعه؛ سبکهای ارتباطی مختلفی را برای خود انتخاب کرده اند و با آن سبک با دیگران ارتباط برقرار می کنند. پرخاشگر، سلطه گر، سلطه پذیر و قاطع سبک هایی هستند که در جامعه وجود دارند. مولفه هایی که سبب جدا شدن و تمایز این سبک ها از یکدیگر است، چیست؟ چه مولفه هایی را باید در خود تغییر دهید تا سبک ارتباطی شما بهبود یابد؟

تعداد کلمات: 825 کلمه / تخمین زمان مطالعه: 5 دقیقه

شناخت سبک ارتباطی

برای آن که بتوانید سبک ارتباطی خود یا دیگری را به خوبی و درستی تشخیص دهید، کافی است چهار مولفه زیر را در رفتار خود یا او بررسی کنید. سپس به راحتی می توانید سبک رفتار را شناخته و در مورد آن قضاوت نمایید.

مولفه های ارتباط

الف) صداقت

معنای ساده صداقت، راستگویی در مقابل دروغگویی است. اما اگر بخواهیم به طور عملیاتی و تخصصی این واژه را در سرفصل ارتباط بررسی کنیم، باید کمی دقیق تر در مطلب غور نماییم.
در ارتباط با دیگران، ما از سه کانال ارتباطی و یا به عبارتی دیگر، از سه زبان استفاده می کنیم:

1. زبان بدن
2. زبان گفتار
3. زبان لحن

ارتباطی صادقانه است که هر سه زبان در آن صادقانه باشد. هنگامی که عمل و رفتار من به همراه گفته من و نحوه ای که می گویم، هماهنگ باشند، ارتباط صادقانه روی خواهد داد[1]. اکثر انسان ها فقط صداقت را در گفتار می دانند. اما ارتباطی که در آن فقط صداقت شخص در گفتار باشد، ولی در زبان لحن و زبان بدن صداقت نداشته باشد، ارتباط صادقانه نخواهد بود.  مانند اکثر تعارفات افراد که فقط در گفتار به شما می گوید «بفرمایید منزل» اما در لحن و عمل، چیز دیگری از خود نشان می دهند.
اسماء بنت عمیس می گوید: در شب زفاف عایشه، رسول خدا صلی الله و علیه و آله ظرف شیری را به من داد و فرمود: به زنها بده تا بخورند. (وقتی به آن ها تعارف کردم) آن ها گفتند: میلی به نوشیدن شیر نداریم. حضرت فرمودند: بین گرسنگی و دروغ جمع نکنید. اسماء عرض کرد: یا رسول الله! اگر چیزی را که به آن میل داریم و بگوئیم میل نداریم، آیا دروغ شمرده می شود؟ فرمودند: «به درستی که دروغ در نامه  عمل ثبت می شود، هرچند کوچک باشد»[2].

ب) صراحت

گاهی گوینده در بیان خود صداقت دارد، اما حرف خود را به طور مستقیم، واضح و روشن بیان نمی کند. بلکه مستمع باید با دقت، به تلویح و کنایه او پی ببرد.
ضرب المثل «به در میگم دیوار بشنوه» بیانگر شیوه پیام غیر مستقیم است. منظور ما از پیام روشن، پیامی است که شنونده آن، زحمت زیادی برای درک منظور گوینده نمی کشد[3].

ج) احترام متقابل

یعنی به حدود، حقوق و حریم مخاطب و خودمان ارج بنهیم و به عنوان فردی ارزشمند با مخاطب خود ارتباط برقرار نماییم. نه آن که فقط به چشم ابزاری برای رسیدن به خواسته های خود به او نگریسته شود.
باید دانست که وقتی شما به دیگری احترام می گذارید، در واقع؛ حریم خود را نیز حفظ نموده اید و با یک تیر، دو نشان را زده اید. امام علی علیه السلام فرمودند: «إِنَّ مَکْرُمَةً صَنَعْتَهَا إِلَى‏ أَحَدٍ مِنَ‏ النَّاسِ‏ إِنَّمَا أَکْرَمْتَ بِهَا نَفْسَکَ وَ زَیَّنْتَ بِهَا عِرْضَکَ فَلَا تَطْلُبْ مِنْ غَیْرِکَ شُکْرَ مَا صَنَعْتَ إِلَى نَفْسِک‏»[4] اگر کسی را گرامی بداری، در حقیقت خود را گرامی داشته ای و حیثیت خویش را با آن آراسته ای. بنابراین به خاطر خوبی و احترامی که به خودت کرده ای، از دیگران انتظار سپاسگزاری نداشته باش.

د) کنترل

مولفه کنترل، بر مبنای آزادی و اختیاری است که ما برای مخاطبمان قرار می دهیم. گاهی با سلطه ای که بر او داریم، از او می خواهیم فقط طبق گفته ما عمل نماید و عملی غیر آن را از او نپذیرفته و او را وادار به خواسته خود می کنیم. گاهی نیز به او اختیار می دهیم تا هرگونه که صلاح می داند، عمل کند و یا گزینه هایی که برای او قرار داده ایم انتخاب نماید.

سبک های ارتباطی

بر مبنای چهار مولفه ای که بیان گردید، چهار سبک ارتباطی زیر پدید می آیند:

1. سبک صلطه پذیر: ارتباط غیر صادقانه، غیر صریح، همراه احترام، کنترل خود.
2. سبک سلطه گر: ارتباط غیر صادقانه، غیر صریح، همراه احترام، کنترل فرد مقابل.
3. سبک پرخاشگر: ارتباط صادقانه، نیمه صریح، بدون احترام، کنترل فرد مقابل.
4. سبک قاطع: ارتباط صادقانه، صریح، همراه احترام، کنترل متقابل.