کاربرد تغافل و اغماض در کنترل استرس

چکیده: استرس به عنوان جزئی جدایی ناپذیر از زندگی مدرن، تبعات و مضراتی را متوجه جامعه ما کرده است. برای کنترل استرس، تغافل و اغماض یکی از گزینه های پیشنهادی اسلام است. همراه ما باشید.

تعداد کلنات: 1088 / تخمین زمان مطالعه: 5 دقیقه

مقدمه

امروزه استرس بلای جان انسان ها شده است. استرس نه تنها بر روح و روان فرد تاثیر منفی می گذارد، بلکه ثابت شده است که بسیاری از بیماری های جسمی؛ منشاء روحی و روانی داشته بطوری که این دسته بیماری ها را «بیماری های روان تنی» می نامند.
دستورات نجات بخش اسلام نه تنها سبب دستیابی به سعادت اخروی می شود، بلکه رعایت و عمل به آن موجب حیات طیبه انسان خواهد بود. باید توجه داشته باشیم که حجم بسیار عمده مشکلات امروزه بشر ناشی از عدم توجه به دین و دستورات آن است. انسان ها گمان می کنند که دین سبب می شود تا دست و پای آنها بسته شده و عمل به دین موجب جلوگیری از پیشرفت آن ها خواهد شد، حال آن که هر روز به مشکلات آن ها افزوده می شود.

مقابله با استرس بوسیله اغماض

وقتی که مسئله ای سبب ناراحتی و آزار فرد شده و به جهتی مانند کم ارزش بودن موضوع و یا عدم توانایی رویارویی با آن، فرد صلاح نمی بیند تا با آن مقابله کرده و یا عکس العملی انجام دهد، اسلام توصیه می کند تا در اینجا؛ فرد تغافل نشان داده و از موضوع گذشت نماید.
اگر شخص بخواهد تا مدام فکر خود را به این موضوع مشغول ساخته و ذهن خود را درگیر نماید، این سبب ایجاد آسیب های جدی بر روح و روان فرد شده و در صورت تداوم این روند، مشکلات جسمی نیز برای او به وجود خواهد آمد.
امیرالمومنین علیه السلام در بیان تغافل می فرمایند: «مَنْ‏ لَمْ‏ یَتَغَافَلْ‏ وَ لَا یَغُضَّ [لَا یتقاض‏] عَنْ کَثِیرٍ مِنَ الْأُمُورِ تَنَغَّصَتْ عِیشَتُه‏»[1] هر کس تغافل نکند و از بسیاری کارها (جزئی) چشم پوشی نکند، زندگی اش کدر و خراب می شود.
لذا در مواردی این چنین، توصیه می شود تا:
فرد از جزئی نگری خودداری نماید: باید توجه داشت که اگر انسان بخواهد تمام جزئیات موضوعات را در کنترل خود درآورد، انرژی بالایی را باید برای آن ها صرف کند. مثلا اگر فردی برای منزل شما کمد دیواری نصب نموده اما برخی از جزئیات داخل آن را درست انجام نداده، باید طوری با اغماض و یا مصالحه از کنار این مطلب عبور کنید. اگر بخواهید انرژی زیادی برای این کار صرف کنید، روح و روان خود را به چالش کشیده اید!. امام علی علیه السلام در بیانی نورانی می فرمایند: «عَظِّمُوا أَقْدَارَکُمْ‏ بِالتَّغَافُلِ‏ عَنِ الدَّنِیِّ مِنَ الْأُمُورِ وَ أَمْسِکُوا رَمَقَ الضَّعِیفِ بِجَاهِکُمْ وَ بِالْمَعُونَةِ لَهُ إِنْ عَجَزْتُمْ عَمَّا رَجَاهُ عِنْدَکُمْ وَ لَا تَکُونُوا بَحَّاثِینَ عَمَّا غَابَ عَنْکُمْ فَیَکْثُرَ غَائِبُکُمْ [عَائِبُکُمْ‏] وَ تَحَفَّظُوا مِنَ الْکَذِبِ فَإِنَّهُ مِنْ أَدْنَى الْأَخْلَاقِ قَدْراً وَ هُوَ نَوْعٌ عَنِ الْفُحْشِ وَ ضَرْبٌ مِنَ الدَّنَاءَةِ وَ تَکَرَّمُوا بِالتَّعَامِی عَنِ الِاسْتِقْصَاءِ وَ رُوِیَ بِالتَّعَامُسِ مِنَ الِاسْتِقْصَاء»[2] قدر و منزلت خود را با تغافل از امور پست و کوچک بالا ببرید ... و زیاده از اموری که پوشیده و پنهان است تجسس نکنید که عیب جویان شما زیاد می شوند ... و با چشم نهادن از دقت بیش از حد در جزئیات، بزرگواری خود را ثابت کنید.
از کمال گرایی بپرهیزد: خیلی اوقات ما دوست داریم هرآنچه که تهیه می کنیم، به دست می آوریم و انجام می دهیم، کامل و بی نقص و عاری از هرگونه عیبی باشد. فرد باید کارها را بر طبق توان خود انجام داده و به آن بسنده کند. مثلا اگر دوست داشتید تا اول ماه به خرید رفته و تمام مایحتاج منزل را برای یک ماه پیش بینی و فراهم کنید، مطمئن باشید که در طی یک ماه، بسیاری نیازهای ضروری و پیش بینی نشده ممکن است شما را دوباره به خرید رفتن بکشاند!
واقعیت های جهان را بپذیرید: باید واقعیت های جهان را هر آن گونه که هست پذیرفت نه آن گونه که باید باشد. به طور مثال، اگر نوجوانی در خانه دارید و که گاه با درگیری هایی با خواهرش، موجب اصطکاک بینشان می شود، باید این را قبول کنید که تمرد و سرکشی یکی از مشخصه های دوره نوجوانی است به جای آن که انرژی خودد را صرف درگیری با نوجوانتان کنید، باید به مطالعه حالات نوجوان و نحوه تربیت صحیح او پرداخته و برای پرورش او انرژی صرف نمایید.
امام صادق علیه السلام فرمودند: «صلاح حال التعایش و التعاشر ملء مکیال ثلثاه فتنة و ثلثه تغافل»[3] مصلحت همزیستی سالم و معاشرت با مردم در پیمانه ای است که دو سوم آن هوشیاری و یک سوم آن تغافل می باشد. یعنی حضرت ابتدا دعوت به هوشیاری در امور کرده که انسان نباید در امور مربوط به خودش منفعل باشد بلکه باید در محیط اطراف خود تاثیر گزار باشد. سپس در مورد اموری که از اهمیت کمی برخوردار است یا سبب بر هم خوردن ارتباطات با دیگران و اختلاف سلیقه هاست، دستور به تغافل و عدم جزئی نگری می دهند.
آسان بگیرید: خودتان را عادت دهید تا از کنار مسائل ساده، به راحتی عبور کنید و ذهن خود را درگیر آن نکنید. این را باید دانست که خداوند متعال مخلوقات خود را متفاوت از هم خلق نموده است و هر کسی سلیقه خاص مربوط به خود را دارد و کسی نمی تواندد سلیقه خود را به دیگری تحمیل نماید. پس اگر امری ساده با میل ما جور در نیامد، نباید سریع در مورد آن موضع گیری کرده، بلکه با اغماض و بزرگواری باید از کنار آن عبور کنید و به سلیقه دیگران نیز احترام بگذارید. امام علی علیه السلام فرمودند: «مِنْ أَشْرَفِ أَفْعَالِ الْکَرِیمِ غَفْلَتُهُ‏ عَمَّا یَعْلَم»[4] یکی از با ارزش ترین کارهای کریمان، تغافل از چیزهایی است که از آن آگاهند.

جمع بندی

با تغافل و سخت نگرفتن در امور کم اهمیت و یا خارج از قدرت، می توان بسیاری از استرس ها را از کار انداخته و انرژی خود را صرف امور مهم و ضروری نمود.