پیامدهای استرس و راه های مقابله با آن- بخش دوم (شوخ طبعی)

با تقویت شوخ طبعی در خود به مهار استرس بپردازید.

چکیده: در نوشتار قبلی به بیان توضیحاتی در مورد استرس پرداختیم. دانستیم که فرآیند استرس، انواع استرس، عوارض و نشانگان استرس چیست و سپس در مورد راهکارهای مقابله با استرس صحبت نمودیم. در این شماره، به بیان راهکاری دیگر برای مقابله با استرس خواهیم پرداخت.

تعداد کلمات: 1011 کلمه / تخمین زمان مطالعه: 5 دقیقه

حسین ابراهیمی تهرانی

2- شوخ طبعی

با استفاده از چاشنی شوخ طبعی می توان از سختی مشکلات کاست و تجربه ای خوب را برجا گذاشت. به طور مثال وقتی ماشینی با سرعت از نزدیکی شما رد می شود و این باعث استرس شما شده، می توان تبسمی کرده و با لهجه شیرین اصفهانی صدا زد: «چه خبرِدونس! مگه سر می بریند؟» یا وقتی که می خواهید شروع به سخنرانی کنید و استرس شما را افزایش یافته است، صحبت خود را با لطیفه ای زیبا آغاز کنید. همین کار، سبب می شود تا جو استرس زای موجود تغییر کرده و با لبخندی که بر لبان مخاطبین و خودتان نقش می بندد، انرژی لازم را برای ادامه صحبت داشته و خاطره ای خوب برای شما برجای ماند.
دکتر لویس دوبسین، روانشناس و خنده درمانگر معتقد است: شوخ طبعی یک فرآیند کاملا جدی و برنامه ریزی شده است و با احساس شیدایی و هیجانات سرخوشی بیمارگونه یا به تمسخر گرفتن افراد کاملا فرق دارد. معمولا افراد رشد یافته از این ساز و کار دفاعی استفاده می کنند.
شوخ طبعی سبب می شود تا فرد، در جستجوی جنبه های مثبت رویداد که می تواند برای دیگران جذاب، جالب و خنده آمیز باشد، بگردد. لذا با این کار، هم از میزان استرس او کاسته خواهد شد و گاهی نیز سبب پیدا کردن راهی برای خروج از مشکل می شود.
بنابراین، شوخ طبعی مکانیزمی دفاعی است که سه نتیجه را در پی دارد:
اولا: از شدت استرس می کاهد.
ثانیا: خشنودی و شادی و در نهایت، انرژی شما و نزدیکانتان را افزایش می دهد.
ثالثا: به جهت غور در زوایای مختلف موضوع، گاه سبب پیدا کردن راه حلی خواهد شد.

تشویق به شوخ طبعی

پیشوایان دینی ما نیز، هم شوخ طبع بودند و هم تشویق به شوخ طبعی می کردند.
یونس شیبانی نقل می کند که روزی امام صادق(ع) از من پرسیدند: «شوخی شما با یکدیگر چگونه است؟» عرض کردم که اندک است. فرمودند: «فلا تفعلوا. فان المُداعَبَةَ من حُسن الخُلق و انک لَتُدخل بها السرور علی اخیک و لقد کان رسولُ الله(ص) یُداعِبُ الرجلَ یُرید ان یَسُرَه»[1] اینگونه نباشید، زیرا شوخی از حسن خلق است و تو با آن، برادرت را خوشحال می کنی. پیامبر (ص) نیز با برخی شوخی می کرد به این قصد که او را خوشحال کند.
رسول خدا(ص) فرمودند: «المومن دَعِبٌ لَعِبٌ و المنافق قَطَبٌ غًضًبٌ»[2] مومن شوخ طبع و خوش برخورد است و منافق گرفته و خشم آلود می باشد.
در حدیثی دیگر امام صادق(ع) فرمودند: «ما من مومن الا و فیه دعابة»[3] هیچ مومنی نیست که در او شوخی و مزاح(پسندیده) نباشد.
لازم به ذکر است که رعایت اعتدال در شوخ طبعی و مراعات حرمت افراد و آزار نرساندن به آن ها در شوخی ها الزامی بوده و برخی روایت ها که به مذمت و نهی از شوخی پرداخته اند، ناظر بر این بعد شوخ طبعی هستند.

نمونه ها

پیرزنی که دندان هایش در اثر پیری ریخته بود نزد پیامبر(ص) آمد. وقتی پیامبر(ص) او را دیدند، فرمودند: پیرزن بی دندان وارد بهشت نمی شود. پیرزن بسیار ناراحت شد. پیامبر(ص) از علت ناراحتی او پرسیدند. عرض کرد: «ای رسول خدا من دندان ندارم» حضرت با تبسم فرمودند: «غمگین مباش منظور من این بود که تو با این وضع وارد بهشت نمی شوی»[4]. (یعنی با چهره ای جوان، زیبا و سالم وارد بهشت می شوی)
روزی زنی از نزدیکان پیامبر(ص) نزد ایشان آمد. حضرت با صدای بلند به گونه ای که او می شنید فرمودند: «آیا این همان زن نیست که در چشم شوهر او سفیدی است؟». زن سراسیمه شد و گفت: نه در چشم شوهر من سفیدی نیست!. سپس پریشان به سوی خانه دوید و آنچه از پیامبر(ص) شنیده بود به شوهرش گفت. مرد منظور حضرت را فهمید و به سخن زن خندید و چشمش را به همسر خود نشان داد و گفت: مگر نمی بینی که سفیدی چشمانم بیش از سیاهی آن است؟.
در شب عاشورا و در شرایطی که هر یک از اصحاب اباعبدالله(ع) به کارهای واپسین خود مانند نماز، مناجات، غسل شهادت و یا راز و نیاز با خدا مشغول بودند، صدای خنده شنیده می شد. بریر با عبدالحمن انصاری در کنار خیمه نظافت ایستاده بودند و بریر کارهایی می کرد که سبب خنده دیگران شده بود. بریر پرسید: ای بریر! مزاح میکنی و میخندی؟ اکنون وقت مزاح و شوخی نیست. بریر با خنده پاسخ داد: تمام خویشاوندانم می دانند که من اهل خنده و شوخی نیستم و حتی در جوانی نیز چنین نمی کردم چه رسد به حال که پیر شده ام. اما بدان که این خنده و مزاح که می بینی به خاطر مژده بهشتی است که در پیش روی داریم ... و من چه قدر منتظر این لحظه هستم.

راه های تقویت شوخ طبعی

ریشه های شوخ طبعی را می توان در ژنتیک و محیط فرد جستجو نمود. اما فقط به این دو مورد محدود نشده و می توان آن را هنری دانست که با تمرین و رعایت نکاتی که در ادامه خواهد آمد، در خود ایجاد و تقویت نمود:
1- مجموعه ای از مزاح ها و لطیفه ها را تهیه کنید.
2- ریزبین و نکته یاب باشید و از موقعیت ها، با ظرافت، نکات لطیفی را استخراج نمایید.
3- از خلاقیت و قوه تخیل خود استفاده نموده و آن ها را تقویت کنید.
4- لهجه ها و گویش های زیبا را بیاموزید و یا حداقل جملاتی از آنها را یاد بگیرید.
5- با افراد شوخ طبع رفت و آمد کنید.
6- در توصیف رویدادها مبالغه کنید.
7- مثبت اندیش باشید و به دنبال نکات مثبت رویداد بگردید.
ادامه دارد ...

پی نوشت

[1] محمدبن یعقوب کلینی، کافی، ج2، تهران: اسلامی، 1407، ص663.

[2] حسن بن علی بن شعبه حرانی، تحف العقول، قم: جامعه مدرسین، 1404ق، ص49.

[3] محمدبن حسن حر عاملی، وسائل الشیعه، ج12، قم: آل البیت، 1407ق، ص112

[4] محمدباقر مجلسی، بحار الانوار، ج16، بیروت: دار احیاء التراث العربی، 1403ق، ص298.

بیشتر بخوانید
چگونه در زندگی مشترک شوخ طبع باشیم
آداب شوخی و خنده
تاثیر مزاح و شوخی بی مورد