سلامت خانواده با مسئولیت پذیری (بخش اول)

از نهاد خانواده و مقدس بودن تشکیل آن و کمک به برپایی این خیمه عفاف از گزینه های مهم زندگی است، از اینکه قانون زوجیت عمومی و کشش متقابل، به برپایی این خیمه کمک می کند و اگر تدبیر نباشد، این کشش به تنش می انجامد. ازدواج، سازنده و رشد دهنده است و روح تعاون و احساس مسؤولیت را بر می انگیزد و وعده الهی هم به توسعه رزق برای اقدام کنندگان به ازدواج، این سنت نبوی است.
 

چنین نیست که هر کس ازدواج کرد، سعادتمند شود. چنین هم نیست که هر کس همسری برگزیند، می تواند او را به سعادت و خوشبختی برساند. دلیل آن هم وجود آتش های اختلاف و زبانه های کینه و کدورت در خانواده های بسیاری است که گاهی هم پایشان به شکایت و دادگاه و پرونده و. .. کشیده می شود.
مهمتر از تشکیل خانواده، داشتن خانواده ای سالم، استوار، پاک و عاطفی و داشتن همسری همدل و همزبان و همراه و همدرد است. خانواده هایی که پس از تشکیل، خیلی زود از هم می پاشد و طوفان اختلاف، ریشه آن را لرزانده و سقف آن را فرو می ریزد، یا از همان آغاز، میان زن و شوهر و اقوام و بستگان دو طرف، مساله بوده است، یا در اثر لجاجت ها، خودخواهی ها، نبودن روحیه گذشت و ایثار و نادیده گرفتن خطاهای کوچک و ضعف های ناچیز، مسایلی بروز می کند و رفته رفته بزرگ می شود و مشکلات، عرصه را بر زندگی تنگ می سازد. اگر از آغاز، بنای ازدواج، سالم نهاده شده باشد، این گونه بحرانها یا هرگز یا دیر به سراغ خانه می آید.
هسته اولیه یک خانواده سالم و مطلوب، از همان آغاز ازدواج، از هنگام خواستگاری و وصلت با خانواده دیگر شکل می گیرد و ریشه آن، شناختن و داشتن معیارهای مکتبی در انتخاب همسر است.
همسر ایده آل کیست؟ خصوصیات یک زن یا شوهر خوب کدام است و با کدام معیار باید سراغ انتخاب شریک رفت، یا به درخواست یک خواستگار برای ازدواج، آری گفت؟ و این آری گفتن، که گاهی بلکه اغلب، یک زندگی مادام العمر را بر دوش انسان می گذارد، باید با در نظر گرفته چه ویژگی هایی باشد؟
 

وصلت با خانواده هایی که نجیب و شریفند، پسندیده تر است. تدین و تقوا، ملاک دیگری در همسر گزینی است. ارزش و اعتبار یک مسلمان در دیدگاه مکتب، به دین اوست. پس ملاک قرار دادن دینداری در ازدواج، نشانه اصول گرایی و مکتبی اندیشیدن و مکتبی عمل کردن است.
اگر کسی مسلمان و مومن است و در ازدواج، دنبال همتا، هم شان و کفو می گردد، لابد می داند که مسلمانی و ایمان، رمز و نشانه آن همتایی است و مومن، کفو مومن است و زنان پاک و عفیف، لایق مردان با تقوا و پاکند و الطیبات للطیبین [1] و در آیات قرآن، ازدواج با مشرک و کافر نهی شده است، چرا که همتای مومن نیست. [2]
امام صادق (علیه السلام ) فرمود: الکفو ان یکون عفیفا و عنده یسار [3]کفو و همتا در همسری آن است که پاکدامن و توانگر باشد (تا بتواند خرج زندگی را تامین کند).
پس معیار در آری گفتن به همسر آینده یا خواستگاری کردن از یک دختر، آن است که هم عفاف داشته باشد، هم قدرت مالی. در برخی احادیث، دین و امانت مطرح شده است، در روایتی دین و اخلاق معیار قرار گرفته است و بی اعتنایی به این معیارها فساد آفرین دانسته شده است. رسول خدا (صلی الله علیه و آله ) فرمود: اذا جاءکم من ترضون خلقه و دینه فزوجوه و ان لا تفعلوه تکن فتنة فی الارض و فساد کبیر[4]؛ هر گاه کسی سراغ شما آمد که اخلاق و دیانت او را می پسندید، پس با او ازدواج کنید و گرنه در زمین فتنه خواهد شد و فساد بزرگ پدید خواهد آمد.

گر چه زیبایی و جمال را به عنوان یک معیار و ارزش می توان حساب کرد، اما در صورتی که با تقوا، عفاف و پاکی در تعارض قرار نگیرد. کسی که در ازدواج، تنها به زیبایی، یا ثروت یا شهرت توجه کند و از اصالت خانوادگی و تربیت و اخلاق پدر و مادر و عفاف دختر غافل شود، چه تضمینی وجود دارد که خانواده های محکم، استوار و پا برجا پدید آید و این کانون، پایگاه صفا و محبت شود؟!
سنتهای دینی و ملی را نباید نادیده گرفت. فرهنگ خودی ما به اصول خوبی آمیخته و بر آنها استوار است، اگر آن را در مقابل فرهنگ بیگانه، به دیده حقارت ننگریم و کنار نگذاریم. در یک خانواده، هر چه نجابت و اصالت و حیا و عفت بیشتر باشد و هر چه معیارهای مکتبی بیشتر حاکم و سرنوشت ساز و تاثیر گذار باشد، نظام و انسجام و قوام آن خانواده نیز، مستحکم تر و بادوام تر خواهد بود.
سستی بنیان خانواده ها را بیشتر در میان کسانی می توان دید که به اصول مکتبی و ارزشهای فرهنگ خودی بی اعتنا و از آنها بیگانه یا گریزان اند.
 

برای خیلی ها این سؤ ال است که همسر نمونه کیست؟ زن یا شوهر ایده آل و مطلوب، چه ویژگی هایی باید داشته باشد؟ از سؤ الات اساسی در گزینش همسر است. نه تنها در گام نخست و آغاز کار، حتی در مورد کسانی هم که ازدواج کرده اند و مدتی از پی نهادن این بنا و بر پا ساختن این خیمه گذشته و صاحب فرزند نیز شده اند، آشنایی با این شاخص ها و معیارها، مناسب و مفید است، زیرا با عینیت بخشیدن به آنها در زندگی مشترک، می توانند به سلامت و استحکام بنیان خانواده خویش، کمک کنند.
پیش از آنکه به خصوصیات مثبت و ارزشی همسر اشاره شود، بد نیست که با چهره منفی و نکوهیده همسر ناشایست هم آشنا شویم و خانواده های مساله دار را بشناسیم. در این زمینه روایات بسیار است و در این احادیث، از ازدواج با فاسق، بد اخلاق، شراب خوار، عقیم، احمق و سفیه، مجنون، و دختری که در خانواده بد رشد و نمو یافته است، نهی شده است، از جمله این حدیث مشهور است که رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: از ازدواج با خضراء دمن بپرهیزید. پرسیدند: یا رسول الله، مقصود از خضراء دمن (سبز روییده در مزبله ) چیست؟ فرمود: المراة الحسناء فی منبت السوء. [5]یعنی زن زیبا رویی که در خانواده ای پست و فرومایه، به بار آمده باشد.
همچنین از زنان نازا، آلوده، لجباز، نافرمان، حقیر و پست در نظر فامیل خود، سرکش در برابر شوهر، رام و تسلیم در مقابل دیگران، ناموافق با شوهر، کینه توز، فخر فروش، بی پروا از کار زشت، و. .. در روایات نکوهش شده و از این گونه زنان به عنوان شرار النساء یاد شده است.

در مقابل، به ازدواج با دوشیزگان، زیبا رویان، فرزند آوران، عفیفان و نجیبان، صاحبان اخلاق نیکو، دیندار و امین، فرمانبرداران از شوهر و حافظان مال و آبروی همسر و. .. تشویق و ستایش شده است.
از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) روایت است: از جمله عواملی که موجب صلاح و اصلاح مرد مسلمان می شوند آن است که همسری داشته باشد که هر گاه به او بنگرد، خوشحال و مسرور شود و اگر از زنش غایب باشد، حافظ و نگهبان آبرو و حرمت شوهر باشد و اگر به او دستوری داد، اطاعت کند.[6]
و در روایت دیگر چنین است: هیچ مرد مسلمانی پس از اسلام، بهره ای بیشتر از این نبرده است که همسری مسلمان داشته باشد که اگر به او بنگرد، شادمان شود و اگر فرمانش دهد اطاعت کند و هر گاه از همسرش غایب باشد، وی نسبت به خودش و مال شوهرش، نگهبان و امین باشد. [7]و رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: من سعادة المرء الزوجة الصالحة؛[8] همسر صالح و شایسته، از جمله عوامل خوشبختی مرد است.
رهنمود این احادیث، عبارت از این است که از معیارهای همسر خوب، حفظ عفاف، مراعات حقوق همسر و صیانت از مال و آبرو است. همین عوامل و مراعات این نکات، از سوی دیگر به قوام و استحکام بنیاد خانواده کمک می کند. روابط مناسب عاطفی زن و شوهر با یکدیگر و آن دو با فرزندان و بستگان و حفظ حقوق آنان و مراعات وظایف متقابل، عامل دیگری برای سلامت خانواده است.

ادامه دارد...

منبع : محدثی، جواد، الفبای زندگی