.jpg "معیارهای انتخاب همسر از منظر قرآن و سنت (بخش اول)")
سخن آغازین
انتخاب همسر مهم ترین انتخاب در زندگی است به همین دلیل باید با وسواس و دقت زیادی صورت بگیرد و همه جوانب امر را در این انتخاب مدنظر قرار بدهیم . برای انتخاب همسر شایسته ملاک های زیادی وجود دارد اما بهترین ملاک ها را میتوان در سیره ائمه معصومین(علیهم السلام) جستجو کرد.روایات اهل بیت(علیهم السلام) و سیره رسول الله(صلی الله علیه و آله و سلم) می تواند منبعی برای تغذیه روحی و فکری خانواده ها و الگوگیری از آن برای دستیابی به زندگی سعادتمندانه، مؤمنانه و مملو از آرامش باشد. انتخاب همسر یکی از مسائلی است که زندگی فردی و خانوادگی اشخاص را تحت تأثیر خود قرار داده و مثبت و منفی بودن آن شرایط زندگی افراد را دچار تحولات جدی می کند.
مقدمه یک ازدواج موفق، انتخاب همسر شایسته است اما در این میان باید ملاک های شایستگی را به درستی و از منابع متقن شناخت؛ این در حالی است که با وجود روایات متعدد از ائمه اطهار(علیهم السلام) در این زمینه برخی جوانان و خانواده ها دچار ناآگاهی هستند و با اسارت در جاذبه های رنگی اما پوچ فرهنگ بیگانه دست به انتخاب های غلطی می زنند که جز کشش مقطعی و جذابیت های کوتاه مدت ثمری ندارد و پشیمانی به بار می آورد.
اهمیت و دقت در انتخاب همسر
عجله در ازدواج کار صحیحی نیست، در معارف اسلامی آمده که: عجله کار شیطان است، انتخاب همسر باید با دقت و وقت گذاری و مشورت، و شناخت لازم از او و خانواده اش صورت بگیرد، مبادا که در این زمینه خسارتی به طرفین وارد شود و ضربه روحی و روانی ببار آید.[1]حضرت صادق(علیه السلام) در این زمینه فرموده: «أَنَّما المَرأهُ قِلادَهٌ فَانْظُرْ مَا تَتَقَلَّدُ...؛[2] همانا زن گردنبند است، دقت کن چه گردنبندی بر گردن زندگی و حیات خود می افکنی».
بنابراین، در انتخاب شریک و همتای خویش باید نهایت دقت را مبذول داشت. دقت در انتخاب همسر، دقت در برگزیدن شریک، یاوری همیشگی و پدر و مادری مناسب برای فرزندان است.[3]
ز رسول گرامی اسلام( صلی الله علیه و آله و سلم) نقل شده است که درباره اهمیت این مسأله چنین توصیه فرموده اند: «وَ انْظُرْ فی ایِّ نِصَابٍ تَضَعَ وُلدکَ فَانَّ الْعَرَقِ دَسّاسٌ ؛[4] دقت کن که نطفه فرزندانت را در چه رحمی جای می دهدی؛ چرا که ژن ها انتقال دهنده [صفات نفسانی و رفتاری نسل های گذشته به فرزندان] است.»
شاخص ها و معیارهای انتخاب همسر در قرآن و روایات
معیارها و ملاکها و خصوصیات و صفاتی که در انتخاب همسر باید در نظر گرفته شود، دو نوع است:الف) آنهایی که رُکن و اساسند و برای زندگی سعادتمندانه حتماً لازمند. مانند: تدین، اخلاق نیک و اصالت خانوادگی و....
ب) آنهایی که شرط کمال هستند و برای بهتر و کاملتر شدن زندگی اند و بیشتر به سلیقه و موقعیت افراد بستگی دارند. مانند: زیبایی، تناسب سِنی، تناسب خانوادگی و...[5]
اما آنچه که بیشتر در سیره اهل بیت (علیهم السلام) دیده می شود، ملاکها و معیارهایی است که برای زندگی سعادتمندانه لازمند.
1-ایمان، دین داری و پرهیزکاری
از با ارزش ترین ویژگی هایی که رعایت آنها برای همه انسان ها، به ویژه زوج های جوان، هنگام انتخاب همسر لازم به شمار می آید، ایمان، دین داری و پرهیزکاری است. این معیار مهم هنگام ازدواج و انتخاب همسر، در قرآن کریم و از زبان اهل بیت نیز تأکید شده است.خداوند متعال در قرآن کریم درباره کفویت و همتایی اهل ایمان برای مؤمنان و مسلمانان و همتایی انسان های بی ایمان و بی تقوا برای خودشان می فرمایند: « الْخَبِیثَاتُ لِلْخَبِیثِینَ وَالْخَبِیثُونَ لِلْخَبِیثَاتِ وَالطَّیِّبَاتُ لِلطَّیِّبِینَ وَالطَّیِّبُونَ لِلطَّیِّبَاتِ أُولَئِکَ مُبَرَّءُونَ مِمَّا یَقُولُونَ لَهُمْ مَغْفِرَةٌ وَرِزْقٌ کَرِیمٌ؛[6] زنان پلید براى مردان پلیدند و مردان پلید براى زنان پلید و زنان پاک براى مردان پاکند و مردان پاک براى زنان پاک اینان از آنچه در باره ایشان مى گویند بر کنارند براى آنان آمرزش و روزى نیکو خواهد بود.»
به بیان مرحوم علامه طباطبایی در تفسیر این آیه شریف، خداوند زنان و مردان مؤمن را برای همیشه پاک و به دور از هرگونه آلودگی دانسته و هر یک را از آنِ دیگری می داند. در برابر، زنان و مردان غیرمؤمن و کافر به سبب حالت پلیدی و ناخوشایندی که دارند، به هر خباثتی تن می دهند. آنان به همین سبب، هم سنخ و هم جنس یکدیگرند و به هم اختصاص دارند.[7]
رسول گرامی اسلام نیز در سخنان مختلف و به شیوه های گوناگون به اهمیت مسئله ایمان و دین داری در انتخاب همسر توجه کرده اند و رعایت آن را از ضروریات ازدواج دانسته اند. ایشان در جریان ازدواج یکی از جوانان مؤمن که به پیشنهاد حضرت، قصد داشت با دختر زیادبن لبید، از سرشناسان و ثروتمندان مدینه ازدواج کند، برای قانع کردن زیاد به وی فرمودند:« یا زیادُ ! جُوَیبِر مُؤْمِنُ وَ الْمُؤْمِنُ کُفُوٌ ِللمُؤمِنهِ وَ الْمُسْلِمُ کُفُوٌ لِلمُسلِمَهِ؛[8] ای زیاد! جویبر مؤمن است و هر مرد مؤمنی کفو و همتای زن مؤمن است و هر مرد مسلمانی کفو و همتای زن مسلمان است.»
این تأکید و تصریح حضرت و اقدام عملی ایشان از آن روی بود که ایمان، دین داری و پرهیزکاری، از والاترین ارزش های معنوی برای انسان به شمار می آید و بستری مناسب برای مجموعه ای از فضایل اخلاقی و کمالات انسانی و الهی است. و در روایتی دیگر، پیامبر اسلام درباره اهمیت دادن به مقوله پرهیزکاری و دین داری، به جای زیبایی های ظاهری و ثروت و دارایی می فرمایند:[9] «مَنْ تَزَوَّجَ امْرَأَةً لِمَالِهَا وَکَلَهُ اللَّهُ إِلَیْهِ وَ مَنْ تَزَوَّجَهَا لِجَمَالِهَا رَأَى فِیهَا مَا یَکْرَهُ وَ مَنْ تَزَوَّجَهَا لِدِینِهَا جَمَعَ اللَّهُ لَهُ ذَلِکَ؛[10] هر که با زنی به خاطر مالش ازدواج کند، خداوند او را به مال وی واگذار میکند، و هر که با او به خاطر جمال و زیبائیاش ازدواج نماید، در او چیزی را که خوشایند او نیست، خواهد دید، و هر که با وی به خاطر دینش ازدواج کند، خداوند تمامی این مزایا را برای او جمع می کند.»
پی نوشت:
[1] حسین ، انصاریان،«نظام خانواده در اسلام»، چاپ سیزدهم، قم، انتشارات ام ابیها، 1376، ص183.
[2] ابوجعفر محمد بن علی بن حسین، ابن بابویه قمی (شیخ صدوق)،«معانی الاخبار»، چاپ اول، قم، انتشارات جامعه مدرسین، 14303ق،ص144.
[3] اسد الله، طوسی، «سیره تربیتی و اخلاقی پیامبر و اهل بیت در خانه: همسران شایسته»، چاپ اول، قم، انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، 1391، ص55.
[4] قاضی،قضاعی،«شهاب الأخبار با ترجمه»، چاپ اول، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی، 1361، ص309.
[5] علی اکبر، مظاهری،«جوانان و انتخاب همسر»، چاپ ششم، قم، انتشارات پارسایان، 1376، ص106.
[6] سوره نور(24)،آیه26.
[7] ر ک: سیدمحمدحسین،طباطبایی،«ترجمه تفسیر المیزان»،محمدباقر موسوی همدانی، چاپ سی و دوم، قم، انتشارات اسلامی، 1390، ج15، ص137.
[8] محمدبن یعقوب،کلینی،« الکافی»، تهران، انتشارات اسلامیه، 1362، ج5، ص341.
[9] اسد الله، طوسی،« سیره تربیتی و اخلاقی پیامبر و اهل بیت در خانه: همسران شایسته»، چاپ اول،قم، انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)،1391،صص89-87.
[10]علی رضا ،صابری و محمدرضا، انصاری محلاتی، «الحکم الزاهره با ترجمه انصاری»، چاپ دوم، قم،انتشارات مرکز چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامی،1375، ص432.
