استخوان بندی اندام تحتانی

پاشنه پا،  بزرگترین استخوان مچ پاست و برجستگی پاشنه پا را ایجاد می کند.
 

این استخوان ها از استخوان های اندام فوقانی، بزرگتر و قوی ترند و وزن بدن را تحمل می کنند. لگن، ران، درشت نی، نازک نی، استخوان های مچ پا و کف پا و بندهای انگشتان استخوان بندی اندام تحتانی را تشکیل می دهند.
 

استخوان ران، درازترین و قوی ترین استخوان بدن است. طول متوسط آن به ۴۵ سانتیمتر می رسد و از تنه و انتهای فوقانی و تحتانی تشکیل شده است.
 
انتهای فوقانی آن با استخوان لگن و انتهای تحتانی آن با استخوانهای ساق مفصل شده، حجیم ترین قسمت استخوان را تشکیل می دهد و شامل دو برجستگی به نام کندیل است که از جلو به وسیله سطح قرقره ای شکل مربوط به کشکک به هم می پیوندند و در عقب کندیل ها از هم فاصله دارند و بین آنها، بریدگی یا حفره بین کندیلی قرار می گیرد.
 
انتهای فوقانی استخوان ران از قسم تهای مختلف، سر، گردن و... تشکیل شده است. گردن، قسمتی از استخوان است که سیر را به تنه می پیوندد و بین آن و تنه، زاویه ای در حدود ۱۲۵ درجه پدید می آید. این زاویه، حرکات استخوان را آسان می سازد، و اندازه آن در افراد مختلف فرق می کند و در زنان به سبب گسترده تر بودن لگن و کوتاهی نسبی طول استخوان ران و تمایل بیشتر تنه آن به طرف داخل، کمتر از مردان است. در مردانی که اندام تحتانی بلند دارند، تنه استخوان ران، تقریبا عمودی است و اندازه زاویه به حدود ۱۴۰ درجه می رسد.
 
استخوان ران از نظر طول، قطر عمودی سر و فاصله بین دو کندیل در دو جنس فرق می کند؛ طول استخوان ران در مرد بلندتر و قطر عمودی سر آن در جنس مرد، بیشتر است و دو کندیل در مرد از هم فاصله بیشتری دارند.
 
استخوان ران توسط ۵ مرکز - یک مرکز اولیه و ۴ مرکز ثانویه - استخوانی می شود و پس از استخوان ترقوه، دومین استخوان درازی است که آثار استخوان سازی در آن پدید می آید. سر استخوان در زنان در ۱۴ سالگی و در مردان در ۱۷ سالگی به تنه آن جوش می خورد و انتهای تحتانی استخوان در زنان در ۱۷ سالگی و در مردان در ۱۸ سالگی به تنه می پیوندد.
 
از آنجا که استخوانهای زنان از آغاز با استحکام کمتری ساخته می شوند، شکستگی گردن استخوان ران در زنان سالمند و نیز شکستگی بین کندیلی در آنان (به علت افتادن) بیشتر اتفاق می افتد.
 

استخوان درشت نی، دارای یک تنه و دو انتهاست و در تحمل و انتقال وزن، نقش اساسی دارد. این استخوان در سمت داخلی ساق واقع شده است و در بالا با استخوان ران و در پایین با یکی از استخوانهای مچ پا مفصل می شود.
 
در درشت نی، اختصاصات جنسی مشاهده می شود؛ وزن آن و نیز پهنای انتهای فوقانی درشت نی در مردان، بیشتر از زنان است. این استخوان، از تنه و در انتها استخوانی می شود. انتهای تحتانی در زنان در ۱۵ سالگی و در مردان در ۱۷ سالگی به تنه استخوان جوش می خورد وا نتهای فوقانی در زنان در ۱۶ سالگی و در مردان در ۱۸ سالگی به تنه آن می پیوندد.
 

این استخوان در ناحیه خارجی ساق و در قسمت خلفی طرفی درشت نی قرار دارد. و شامل دو انتهای فوقانی وتختانی و یک، تنه است و از آنجا که در بالا با استخوان ران مفصل نمی شود، در تحمل وزن و انتقال آن نقش مهمی ندارد.
 
با توجه به ویژگی های جنسی نازک نی، تاحدودی می توان جنسیت را از روی آن تشخیص داد زیرا وزن و طول آن در مردان، بیشتر از زنان است.
 
نازک نی از طریق یک مرکز اولیه و دو مرکز ثانویه استخوان سازی، استخوانی می شود. نخستین مرکز استخوان سازی ثانویه در ۱ سالگی در انتهای استخوان پدید می آید و در زنان در ۱۵ سالگی و در مردان در ۱۷ سالگی به تنه استخوان می پیوندد. دومین مرکز استخوان سازی ثانویه در انتهای فوقانی در جنس زن حدود ۳ سالگی و در جنس مرد در حدود چهارده سالگی شروع می شود و در زنان در حدود ۱۷ سالگی و در مردان در ۱۹ سالگی به تنه جوش می خورد.
 

قاپ؛ دارای سه قسمت سر، گردن و تنه است دومین استخوان مچ پا از نظر اندازه به حساب می آید، و دوقوزک، آن را از دو طرف در بر گرفته است. این استخوان از سویی با استخوان های درشت نی و نازک نی و از سوی دیگر، با استخوان های پاشنه و بقیة استخوان های مچ، مفصل می شود. از این رو، وزن بدن در ابتدا از طریق درشت نی و مفصل مچ پا به این استخوان وارد می آید.
 
اختلافات جنسی در وزن استخوان قاپ مشاهده می شود؛ وزن آن در مردان، بیشتر از زنان و میزان آن در مردان بالغ هندی به طور متوسط 5/23 گرم و در زنان به طور متوسط 32/15 گرم است. نوسان آن در مردان به 1/15 تا 8/36 و در زنان، به ۶ تا 5/20 گرم می رسد. برخی از صاحب نظران بر این باورند که از روی ابعاد استخوان قاپ نیز می توان جنسیت آن را تشخیص داد.
 

این استخوان، بزرگترین استخوان مچ پاست و برجستگی پاشنه پا را ایجاد می کند. محور طولی آن به جلو، بالا و کمی به خارج متمایل است؛ پاشنه ۶ سطح قدامی، خلفی، فوقانی، تحتانی، خارجی و داخلی دارد. وزن استخوان پاشنه در دو جنس فرق می کند و در مردان، بیشتر از زنان است. براساس مطالعه ای که در گروهی از افراد بالغ هندی انجام گرفته، مشخص شده است که وزن استخوان پاشنه در مردان از 3/23 تا 8/56 گرم متغیر و به طور متوسط 64/36 گرم است. این رقم در زنان بین ۱۳ تا ۳۳ نوسان دارد و به طور متوسط، وزن پاشنه در زنان به 75/24 گرم می رسد. برخی از کارشناسان، تشخیص جنس را از روی ابعاد استخوان پاشنه ممکن می دانند.
 
قسمت خلفی استخوان پاشنه اپیفیزی صفحه ای شکل دارد و زمان استخوانی شدن این اپیفیز در جنس زن در ۶ سالگی و در جنس مرد در ۸ سالگی است و در ۱۴ سالگی در زنان و ۱۶ سالگی در مردان، به سایر استخوان ها می پیوندد .
 
منبع: کتاب زن. سیدهادی حسینی و علی احمد راسخ . صص244-248، انتشارات امیرکبیر. سوم. 1387.