چرا دچار پوکی استخوان می شویم (بخش اول)

در دوران یائسگی به دلیل کم شدن هورمون‌های جنسی در بدن زنان، خروج کلسیم از بدن سریع‌تر خواهد بود و احتمال بروز پوکی استخوان هم بیشتر می‌شود.
 

شیوهٔ تغذیهٔ بیشتر ما غلط است، خودمان هم می‌دانیم و بیشترمان هم همیشه منتظریم تا روزی برسد که مثلاً به باشگاه برویم، شیرینی و شکلات نخوریم، میوه و لبنیات بیشتری بخوریم و بالاخره سیگار نکشیم! اما این روز دقیقاً کِی خواهد رسید؟ از آنجا که خانم‌ها و به ویژه مادران عزیز بیشتر با مشکل پوکی استخوان درگیرند، لازم است بدانید که اگر در دوران بارداری و شیردهی بدن تان به میزان مناسب کلسیم دریافت نکند، احتمال ابتلا به پوکی استخوان زیاد می‌شود، چون به هر حال کودک شما تمام کلسیم مورد نیازش را از ذخایر بدن شما تأمین خواهد کرد و این شمایید که دچار مشکل خواهید شد. همچنین داشتن یک رژیم غذایی متعادل از دوران کودکی تأثیر بسیاری در تشکیل تودهٔ استخوانی بچه‌ها دارد. با تمام اینها، آیا روزی که منتظرش هستیم همین امروز نیست؟ و اگر حتی نخواهیم تغییری در روش تغذیه یا سبک زندگی خودمان ایجاد کنیم، آیا لازم نیست که در مورد تغذیهٔ آیندهٔ بچه‌هایمان بیشتر دقت کنیم؟
 

استخوان یک بافت زنده است که رگ خونی و سلول‌های زنده دارد و همین باعث می‌شود تا رشد کند و بتواند خودش را ترمیم کند. بافت استخوانی بدن ما توسط سلول‌هایی به اسم استئوکلاست جذب می‌شود و در همان حال استخوان جدید توسط سلول‌های استئوبلاست روی آن جایگزین می‌شود. به عبارت دیگر، بافت استخوان‌های بدن ما مدام در حال رشد و زندگی است. استخوان‌ها از مواد معدنی به ویژه کلسیم و فسفر تشکیل شده‌اند. قسمت‌ اصلی وزن استخوان را کلسیم تشکیل می‌دهد که باعث ساختن و استحکام استخوان‌ها می‌شود. میزان نیاز بدن به کلسیم بر اساس سن، جنس و شرایط خاص مثل بارداری و دوران شیردهی متفاوت است اما به‌ طورکلی نیاز بدن ما با مصرف روزانهٔ ۲ تا ۳ لیوان شیر یا ۲ کاسه ماست به همراه سایر منابع غذایی حاوی کلسیم‌ تأمین می‌شود.
 

پوکی استخوان یا استئوپروز؛ Osteoporosis، به معنی کم شدن تراکم استخوان است که در پی آن قدرت استخوان کم و شکننده می‌شود. با شکننده شدن استخوان احتمال شکستگی در استخوان‌ها بیشتر خواهد شد. پوکی استخوان معمولاٌ کم‌کم پیشرفت می‌کند و قابل دیدن نیست، هیچ علامتی هم نشان نمی‌دهد تا وقتی که شکستگی به وجود می‌آید. پوکی استخوان می‌تواند در هر استخوانی از بدن ایجاد شود ولی معمولاً در ستون مهره‌ها، لگن، مچ دست و دنده‌ها بیشتر دیده می‌شود.

همچنین آمار پوکی استخوان در جهان در افراد بالای ۵۰ سال، از هر ۳ زن یک نفر و از هر ۸ مرد یک نفر است و طبق بررسی‌های موجود این مورد در مردان ایرانی رو به افزایش است، پس غیر از خانم‌ها، آقایان نیز به مصرف منظم و روزانهٔ کلسیم نیاز دارند. اما در مورد آقایان بهتر است کلسیم روزانهٔ خود را از مواد غذایی تأمین کنند. اگر دریافت کلسیم از طریق مکمل باشد، باید توجه داشت که در مصرفی آن در حدود ۷۰۰ میلی‌گرم در روز باشد، چون مطالعات نشان داده‌اند مردانی که کلسیم را به میزان زیاد یعنی بیش از ۲۰۰۰ میلی‌گرم در روز دریافت می‌کنند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان پروستات قرار می‌گیرند. خوردن مواد غذایی حاوی کلسیم‌ از همان دوران کودکی، نوجوانی و جوانی باعث محکم شدن بیشتر استخوان‌ها خواهد شد و از سن ۹ تا ۱۹ سالگی لازم است به طور خاص به مصرف ماست و شیر برای ساخته شدن استخوان‌های محکم اهمیت بیشتری داده شود
 

زمینه‌های ژنتیکی و تفاوت‌های فردی در جذب و تولید استخوان، همچنین قدرت و تراکم استخوان تأثیرگذار است. اما به‌ طورکلی، برخی از مواردی که در ایجاد پوکی استخوان نقش دارند می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
 

همان‌طور که گفته شد؛ استخوان یک بافت زنده است که رشد می‌کند و می‌تواند خودش را ترمیم کند. بافت استخوانی بدن ما توسط سلول‌هایی به اسم استئوکلاست جذب می‌شود و در همان حال استخوان جدید توسط سلول‌های استئوبلاست روی آن جایگزین می‌شود. در دوران کودکی و جوانی ساخته شدن بیش از جذب شدن است ولی در سن بالا بیش از اینکه استخوان ساخته شود جذب خواهد شد، ولی حتی در شدیدترین حالات پوکی استخوان، بدن ما ساختن استخوان جدید را متوقف نمی‌کند، بلکه فقط مقدار آن کم خواهد شد. همچنین شاید بد نباشد بدانید که بیشترین مقدار تراکم استخوان بدن انسان در حدود ۲۰ سالگی است.
 

هورمون‌های بدن ما روی جذب و تولید مداوم استخوان تأثیر می‌گذارند و مهم‌ ترین هورمون‌های مؤثر در این روند، هورمون زنانهٔ استروژن و هورمون مردانهٔ تستوسترون و هورمون پاراتیروئید است که در این میان، استروژن بیشترین اثر را دارد.
 

حتی اگر کلسیم کافی دریافت کنید ولی ویتامین D بدن تان کم باشد، ممکن است کلسیم به میزان کافی جذب استخوان‌های تان نشود و از آنجا که خانم‌های ایرانی دچار کمبود ویتامین D هستند، بهتر است ویتامین D را از طریق مکمل دریافت کنند و میزان آن به نظر پزشک تان نیاز دارد. یکی دیگر از دلایل از بین رفتن کلسیم بدن، خوردن زیاد نمک است. همچنین اگر میزان فسفر دریافتی از غذا زیاد باشد مثل خوردن زیاد گوشت قرمز یا نوشیدن زیاد انواع نوشابه‌های گازدار، تعادل کلسیم در بدن مختل و مانع جذب کلسیم می‌شود، پس برقراری نسبت متعادل میان دو عنصر کلسیم و فسفر دریافتی هم مهم است.
 

در دوران یائسگی به دلیل کم شدن هورمون‌های جنسی در بدن زنان، خروج کلسیم از بدن سریع‌تر خواهد بود و احتمال بروز پوکی استخوان هم بیشتر می‌شود. برای پیشگیری از این اتفاق لازم است خانم‌ها مقدار مصرف کلسیم روزانهٔ خود را افزایش دهند و اگر لازم است طبق نظر پزشک شان مکمل کلسیم D هم دریافت کنند.

ادامه دارد...

منبع: سایت مادرشو