هدفمندی قیمت حامل های انرژی، زیرساختی آماده برای جهش تولید

بررسی مکانیسم قیمت گذاری حامل‌های انرژی در جهان دید بسیار مناسبی برای ما ایجاد می نماید تا با یک رویه درست و منطقی در سال جدید بتوانیم جهش تولید را به واقعیت تبدیل کنیم. افزایش قیمت بنزین و یا کاهش آن بایستی در جهت بالا بردن میزان تولید داخلی قدم برداشته و صرف این افزایش قیمت‌ها تنها برای درآمد بیشتر داخلی در دراز مدت هیچ مشکلی را درمان نخواهد کرد. برای آشنایی بیشتر با تاثیر افزایش قیمت بنزین در میزان تولید داخلی و هدفمندی قیمت حامل‌های انرژی در سال جهش تولید جهت فراهم نمودن زیر ساخت‌های لازم برای تولید بیشتر در ادامه مقاله با ما همراه باشید.

پنجشنبه، 16 مرداد 1399

تخمین زمان مطالعه:

نویسنده : تحریریه راسخون

موارد بیشتر برای شما

هدفمندی قیمت حامل های انرژی

حامل‌های انرژی یکی از موثرترین موارد در اقتصاد ایران و البته جهان هستند. چالش قیمت این حامل‌ها موضوع بحث روز تمام محافل سیاسی و اقتصادی برای کشورهای بزرگ و توسعه یافته دنیا است. نوسانات چند ماه اخیر برخی از این حامل‌ها آن هم در سال جهش تولید ما را بر آن داشت تا به بررسی دقیق نحوه قیمت گذاری این حامل‌ها در داخل برای آماده سازی زیرساختی مطمئن برای روند رو به رشد صنعت کشور بپردازیم.

هر چند در سال‌های گذشته صحبت از حذف منابع سوختی تا حد ممکن از منابع درآمدی دولت گفته شده است اما با این حال این منابع در حال حاضر بیشترین تاثیر را هم در تولید داخلی و هم در ارزآوری کشور به خود اختصاص داده است. از این رو هدفمندی قیمت حامل‌های انرژی هم تاثیر مستقیم و بسزایی بر روی روند تولید داخلی گذاشته و همه چیز را تحت تاثیر قرار می دهد. (1)

اما برای سالی که به سال جهش تولید نام گذاری شده است چه پیشنهاداتی برای بهینه سازی این قیمت وجود دارد؟ بررسی مکانیسم قیمت گذاری حامل‌های انرژی در جهان دید بسیار مناسبی برای ما ایجاد می نماید تا با یک رویه درست و منطقی در سال جدید بتوانیم جهش تولید را به واقعیت تبدیل کنیم. ا

فزایش قیمت بنزین و یا کاهش آن بایستی در جهت بالا بردن میزان تولید داخلی قدم برداشته و صرف این افزایش قیمت‌ها تنها برای درآمد بیشتر داخلی در دراز مدت هیچ مشکلی را درمان نخواهد کرد. برای آشنایی بیشتر با تاثیر افزایش قیمت بنزین در میزان تولید داخلی و هدفمندی قیمت حامل‌های انرژی در سال جهش تولید جهت فراهم نمودن زیر ساخت‌های لازم برای تولید بیشتر در ادامه مقاله با ما همراه باشید.

لزوم کاهش مصرف انرژی

قبل از پرداختن به موضوع هدفمندی قیمت حامل‌های انرژی در سال جهش تولید برای نیل به تولید بیشتر و با کیفیت‌تر بایستی به مسئله مهمی درباره فرهنگ مصرف این حامل‌ها اشاره نماییم. در حال حاضر 20 تا 25 درصد از گازهای گلخانه‌ای آلوده کننده محیط زیست ناشی از انتشار گازهای همین حامل‌های انرژی است.

از این رو کشور ایران نیز که به عنوان یکی از پر منابع‌ترین کشورهای جهان در تولید حامل‌های انرژی است، بایستی در بهینه سازی مصرف، فرهنگ سازی درست و دقیقی داشته باشد. جهش تولید جز با مصرف بهینه امکان پذیر نخواهد بود. افزایش مصرف در سال‌های اخیر همزمان با افزایش قیمت حامل‌های انرژی نشان از ضعف‌های بزرگی است که در این فرهنگ در میان مردم وجود دارد. (1)

لازمه‌ی جهش تولید حفظ منابع و صرفه جویی در آن‌ها است. کشور در حال حاضر در شرایط پرفشاری قرار گرفته است. از طرفی فشارهای وارده از طرف تحریم‌های خارجی و از طرف دیگر مشکلات به وجود آمده ناشی از ویروس کرونا در جهان باعث شده است تا اقتصاد داخلی همه کشورها مانند ایران در کنش‌های زیادی قرار بگیرد. از این رو برای احقاق اهداف تبیین شده در راستای جهش تولید ابتدا بایستی در نوع مصرف کاربران این بهینه سازی انجام پذیرد.

هر چند دولت در سال‌های اخیر با استفاده از ترفند افزایش قیمت حامل‌های انرژی مانند بنزین در اولین هدف خود دنبال این فرهنگ سازی بوده است اما به نظر می رسد هنوز در این امر به موفقیت چشم گیری نرسیده است و ادامه این روند نیاز به بررسی‌های بیشتری دارد. البته افزایش قیمت خودرو در ایران نیز یکی دیگر از راهکارهای به کار گرفته شده است که باید دید چقدر می تواند روی فرهنگ مصرف تاثیر داشته باشد.

مکانیسم قیمت گذاری حامل‌های انرژی

هدفمندی قیمت حامل‌های انرژی برای دستیابی به اهداف کوتاه مدت و بلند مدت در سال جهش تولید، نیازمند مکانسیمی دقیق برای این قیمت گذاری است. هر چند ایران از همان سال‌های اولیه انقلاب در یک چارچوب مشخص اقدام به قیمت گذاری این حامل‌ها نموده است اما با این حال با توجه به شرایط کنونی لزوم ایجاد تغییراتی در این مکانیسم احساس می‌شود.

تعیین قیمت کالاهایی مانند حامل‌های انرژی تحت تاثیر شرایط مختلف به دو صورت اتفاق می افتد. شرایط اول مربوط به قیمت گذاری مستقیم دولت روی این حامل‌ها شده است و شرایط دوم نیز با میزان عرضه و تقاضای بازار تعیین می‌شود. نوسانات شدیدی که قیمت حامل‌های انرژی در سال‌های گذشته داشته است این ایده را در ذهن متخصصین پرورانده که هدفمندی قیمت حامل‌های انرژی بایستی با استفاده از ترکیبی از این دو روش صورت پذیرد. (2)

از طرفی نوسانات فوق العاده بالای این حامل‌ها می تواند منجر به از بین رفتن اقتصاد شده و کاهش بسزای میزان تولید را به بار می نشاند و از طرفی هم عدم هماهنگی آن با قیمت‌های جهانی باعث به وجود آمدن معضلات دیگری مانند قاچاق و مواردی از این دست می‌شود.

در سالی که با عنوان سال جهش تولید نامگذاری شده است، بروز چنین مشکلاتی در مواد اولیه می تواند بخش تولید را کاملا فلج کرده و هیچ رمقی برای تولید کننده باقی نگذارید. از این رو هدفمندی قیمت حامل‌های انرژی برای افزایش تولید نیاز به بررسی بیشتری دارد.

در ادامه به بررسی راهکارهایی برای بهینه سازی قیمت حامل‌های انرژی برای تولید بهتر و بیشتر خواهیم پرداخت. داشتن چنین سیاست هایی نشان از عزم دولت برای رونق تولید خواهد داشت و خیال تولید کننده را آسوده‌تر به دنبال جهش تولید گسیل خواهد نمود. (2)

تاثیر هدفمندی قیمت حامل‌های انرژی در تولید

سهم فزاینده‌ای از تولید ناخالص داخلی در کشور ما به منابع نفتی و گازی وابسته است. از طرفی درصد بالایی از درآمدهای دولت هم از صادرات و فروش حامل‌های انرژی به دست می آید. این دو رویه در یک بررسی کلی در تناقض با یکدیگر قرار می گیرند. از طرفی دولت برای کسب درآمدهای بیشتر به دنبال تولید بیشتر و فروش با قیمت بالاتر هم در داخل و هم در خارج است.

از جهتی هم تولید کننده برای تامین مواد اولیه و سوخت مصرفی خود نیاز به تامین انرژی با قیمت‌های منصفانه و بهینه سازی شده دارد. برای رسیدن به اهدافی که در سال جهش تولید آن‌ها را تبیین نموده ایم، این تناقض بایستی کاملا بهینه سازی شده و روند هدفمندی قیمت حامل‌های انرژی و قیمت گذاری آن‌ها بر اساس اصول منطقی پیش برود. قیمت انرژی در ایران تحت تاثیر چند عامل مهم نوسان می نماید:

قیمت ارز در داخل کشور

میزان نیاز داخلی برای انرژی

میزان صادرات حامل ها

تقاضای جهانی

و در نهایت پیامدهای سیاسی و ریسک‌های غیر سیستماتیک ناشی از تنش‌های نظامی و سیاسی در منطقه

این موارد، مهم‌ترین عوامل موثر در قیمت حامل‌های انرژی هستند. در ایران قیمت حامل‌های انرژی به صورت مستقیم با تصویب مجلس و دستور دولت تعیین می‌شود. با این تفاسیر به نظر می رسد دولت می تواند نقش اساسی و حیاتی در هدفمندی قیمت حامل‌های انرژی داشته باشد و زمینه را برای ایجاد بستری مناسب برای جهش تولید فراهم آورد.

با توجه به اینکه اکثر تولیدات داخلی برای تامین مواد اولیه نیاز به حامل‌های انرژی دارند، قیمت این حامل‌ها می تواند تاثیر مستقیم روی میزان تولید آن‌ها داشته باشد و روند تولیدی آن‌ها را تحت تاثیر قرار دهد. در همین بحبوحه‌ی افزایش قیمت‌ها، بسیاری از مراکز تولیدی در مسیر ورشکستگی قرار گرفته و این روند دقیقا در جهت عکس اهداف سال جهش تولید است. (3)

اهداف بهینه سازی قیمت حامل‌های انرژی

اهداف هدفمندی قیمت حامل‌های انرژی از چند جهت قابل بررسی است. برخی از مهم‌ترین این اهداف عبارتند از:

هدفمندی قیمت حامل‌های انرژی در میزان درآمد سالیانه دولت تاثیر مستقیمی خواهد داشت.

یکی از مهم‌ترین اهداف هدفمندی قیمت حامل‌های انرژی در کاهش میزان مصرف انرژی در داخل کشور و فرهنگ سازی در بین مردم خواهد بود.

یکی دیگر از اهداف هدفمندی قیمت حامل‌های انرژی برای تامین انرژی و مواد اولیه برای کارگاه‌های تولیدی در داخل کشور است.

ایجاد تعادل بین قیمت حامل‌های انرژی در داخل و خارج از کشور، برای جلوگیری از قاچاق آن‌ها است.

هدفمندی قیمت حامل‌های انرژی در وضعیت اقتصادی مردم عامه نیز تاثیرگذاری زیادی دارد و می تواند اقتصاد زندگی آن‌ها را تحت تاثیر نوسانات زیادی قرار دهد. ایجاد چالش‌های اخیر با افزایش قیمت بنزین در ایران به همین موضوع اشاره داشته و نشان از نارضایتی مردم بر عدم برنامه ریزی صحیح دولت برای این قیمت گذاری است. نرخ رشد 50 تا 300 درصدی برای مهم‌ترین بخش از زیرساخت‌های اقتصاد کشور بدون داشتن بسترسازی مناسب این چالش‌ها را نتیجه داده است. (4)

راهکارهایی جهت هدفمند سازی قیمت حامل‌های انرژی برای جهش تولید

با توجه به چالش‌ها و نوساناتی که در قیمت حامل‌های انرژی بر شمردیم و تاثیر آن‌ها را در رسیدن به اهداف سال جهش تولید بررسی کردیم، نوبه به ارائه راهکارهایی برای بهینه‌ترین حالت هدفمند سازی قیمت حامل‌های انرژی می رسد. عدم دقت به چنین مسائلی از طرف دولت می تواند تمام رشته‌ها و برنامه ریزی‌های انجام گرفته در چند سال اخیر را پنبه کرده و در وضعیت کنونی شرایط را بدتر از قبل نماید.

وضعیت کشور در حال حاضر به سمت و سویی رفته است که هر اشتباهی می تواند منجر به عقب افتادگی اقتصاد شده و قدرت تحریم را بر رشد اقتصادی کشور چیره سازد. یکی از بزرگترین اشتباهات نیز نرخ گذاری روی حامل‌های انرژی بدون در نظر گرفتن کل سیستم اقتصاد کشور است.

افزایش و یا کاهش قیمت حامل‌های انرژی تنها باید در راستای افزایش تولید ناخالص داخلی و رونق تولید باشد. تورم ایجاد شده در کشور در شرایط کنونی یادآور وضعیت اقتصادی کشورهایی مانند ترکیه، کشورهای آمریکای لاتین و برخی از کشورهای همسایه در سال‌های دور است. جایی که آن‌ها 25 تا 30 سال نرخ تورم‌های 80 تا 100 درصدی را تجربه کردند و اکنون با رسیدن به ثبات اقتصادی و بسترسازی مناسب این نرخ را در حدود 4 تا 6 درصد تنظیم نموده‌اند. (4)

در این راستا دولت می تواند با ارئه سوبسیت‌ها و ارائه قیمت‌های منطقی‌تر برای تولید کننده داخلی، بهترین شرایط را برای تولید کنندگان فراهم آورد تا آن‌ها بدون نگرانی به دنبال افزایش تولید و جهش در آن باشند. بهینه سازی قیمت حامل‌های انرژی برای تولید کننده اولین قدمی است که انتظار می رود دولت در راستای رسیدن به اهداف سال جهش تولید بردارد.

هر چند این موضوع با برنامه هایی مانند یارانه‌های نقدی در سال‌های اخیر فراهم آمده است اما به نظر می‌رسد برای نیل به این اهداف به بررسی‌های بیشتر و تمهیدات بیشتری در سال جهش تولید نیاز است.

افزایش یا کاهش قیمت حامل‌های انرژی؟

نوسانات قیمت حامل‌های انرژی در کشور در سال‌های اخیر را می توان از چند جهت بررسی کرد. بسیاری از منتقدان دولت بر این باورند که برای رونق اقتصادی و رسیدن به شرایط بهینه اقتصادی، قیمت حامل‌های انرژی باید کاهش یابد. ب

رخی هم افزایش قیمت حامل‌های انرژی را دلیلی برای بسترسازی مناسب اقتصادی برای آینده و سال جهش تولید می پندارند. در یک دید تخصصی بایستی عرض کنیم که بیشتر از این که قیمت حامل‌های انرژی در کشور ما روی افزایش و یا کاهش قیمت تمرکز داشته باشد، باید هدف یابی شود. هدف از هر افزایش و کاهش قیمتی است که می تواند بهترین حالت را برای کاربران رقم بزند.

در صورتی که افزایش قیمت بنزین و سایر حامل‌های انرژی تنها در راستای افزایش درآمدهای دولت و پر کردن صندوق ذخیره ارزی باشد، اشتباه بزرگی خواهد بود. این روند در آینده‌ای نزدیک صدمات جبران ناپذیری روی بخش تولید گذاشته و از جهاتی دیگر هزینه‌های دولت را چند برابر خواهد کرد. اما در صورتی که هدف از افزایش قیمت حامل‌های انرژی، بستر سازی مناسب برای رشد اقتصادی کشور قلمداد شود، این روند در دراز مدت می تواند تاثیرات مثبت چند سویه‌ای به دنبال داشته باشد. (5)

جمع بندی و نتیجه گیری

بررسی هدفمندی قیمت حامل‌های انرژی در سال جهش تولید نشان از این دارد که این هدفمندی نه فقط با افزایش و نرخ گذاری قیمت این حامل‌ها برای کسب درآمد بیشتر بلکه باید با هدف ایجاد بستری مناسب برای کاهش واردات و جهش تولید در داخل کشور باشد. رونق اقتصادی صنعت پتروشیمی و انرژی در ایران می تواند مانند محرکی بزرگ، سایر صنایع را نیز به سمت پیشرفت سوق دهد.

پی نوشتها