نقش جهش تولیدات فرهنگی، در کاهش آسیب های اجتماعی

کشورهای مختلف دنیا همواره سعی دارند تا خود را متمدن و با فرهنگی غنی نمایش دهند، حتی اگر واقعیت چیزی بر خلاف این امر باشد. آن ها حتی حاضرند بدین منظور هزینه های زیادی نیز بپردازند و سرمایه گذاری های بزرگی انجام بدهند. دلیل آن این است که آن ها به اهمیت موضوعات فرهنگی و نقش آن در کاهش آسیب های اجتماعی به خوبی پی برده اند.

از این رو بر آن آمده اند تا با استفاده از مزایای این امر خود را نسبت به سایرین برجسته و متمایز نشان دهند. یکی از راه ها برای اغنای این هدف، تولید محصولاتی است که بیانگر و نمایش دهنده ی درون مایه ی فرهنگی آن کشور باشد. کشور ما در این عرصه جزو آن هایی است که نیازی به جعل ندارد و تمدن و فرهنگ آن از گذشته زبانزد بوده است.

از درون این فرهنگ غنی تولیداتی برون تراویده که همیشه مورد تحسین بوده است و موجب تبلیغات و گسترش فرهنگ ایرانی در سطح جهان را فراهم آورده است. در ادامه به تعدادی از این محصولات اشاره می کنیم.

تولیدات فرهنگی پرمخاطب ایران و جهان

فرش دستباف

فرش های دستباف را می توان پرچمدار محصولات فرهنگی ایرانی دانست که از باستان تا به امروز نماد اقوام ایران و ایرانیان بوده است. نفوذ این محصول در سایر کشورها را حتما در محافل سیاسی یا در فیلم های ساخت کشورهای غربی مشاهده کرده اید. این فرش ها با طراحی های منحصر به فرد و مفهومی، به خوبی مبلغ فرهنگ ایرانی هستند.

معرق کاری و مینا کاری

از دیگر محصولات فرهنگی کشورمان، هنرهای منحصر به فرد معرق کاری و مینا کاری هستند. سازه های چوبی ساخته شده در معرق کاری و نقاشی های بی بدیل روی ظروف در هنر مینا کاری، حتما توجه هر هنردوستی را جلب می کند و برای پی بردن به پیشینه ی این هنر او را به تفکر وا می دارد.

هنر های مسی و شیشه ای

صنایع مسی و شیشه ای جزو پیشرفته ترین هنر های زمان خودشان به حساب می آمدند. گداختن شیشه و پدید آوردن طرح هایی بی نظیر، تبدیل فلز سخت به قطعه ای چشم نواز، کارهایی بودند که از هر کسی ساخته نبود، ولی ایرانیان در انجام آن زبانزد بوده اند. (1)

نقش افزایش تولیدات فرهنگی در جذب توریست و افزایش صادرات

گردشگری امروزه چیزی بیشتر از تفریح و وقت گذرانی است. «صنعت» کلمه ایست که عموما درکنار این پیشران اقتصادی و حتی اجتماعی به کار می رود. برای کشور در حال توسعه ای مثل ایران که گرایش به ایجاد اقتصاد مستقل از نفت دارد و همچنین از منابع غنی فرهنگی و طبیعی برخوردار است، صنعت گردشگری نقش یک منجی را ایفا می کند.

مبرهن است که صنعت گردشگری یا توریسم باعث رشد چشمگیر اقتصادی یک کشور می شود، چرا که به طور مستقیم یا غیر مستقیم بسیاری صنعت های دیگر را درگیر می کند، باعث به وجود آمدن شغل ها و فرصت های شغلی جدید می شود و همچنین می توان از آن به عنوان یکی از روش های مهم ایجاد درآمد و ارز آوری برای یک کشور یاد کرد. (2)

از این رو پر واضح است که افزایش تولیدات فرهنگی می تواند چه پتانسیل فزاینده ای بر ظرفیت های موجود توریسم کشور اضافه کند و باعث ایجاد چه منابع مهمی به منظور ارز آوری شود. با این تعریف، محصولات فرهنگی را می توان در واقع به پلی بین اقتصاد و فرهنگ تشبیه کرد. همان طور که پیشتر هم به آن اشاره شد، محصولات فرهنگی روایت گر فرهنگ یک کشور هستند و گردشگران مبلغان این فرهنگ هستند.

با توجه به آمار روز افرون افزایش گردشگر و توسعه ی صنعت گردشگری، نیاز به یک جهش در تولید محصولات فرهنگی و بهره مندی از این فرصت به وجود آمده، بیشتر از همیشه احساس می شود. چرا که افزایش تعداد گردشگر برابر است با تبلیغ بیشتر یک فرهنگ؛ تبلیغ بیشتر برابر است با جذب گردشگر و تقاضای بیشتر که نهایتا به ایجاد فرصت صادرات محصولات فرهنگی می انجامد. (3)

نقش توسعه ی صنعت گردشگری در جهش تولید

هدف گذاری سال 1399 طبق فرمایش مقام معظم رهبری بر روی جهش تولید متمرکز شده است. طبق گفته ی وزیرمحترم میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، دکتر علی اصغر مونسان، «جهش تولید در صنعت گردشگری و واحدهای خدماتی که ایجاد ارزش افزوده، درآمد و ثروت برای کشور می کند نیز وجود دارد و باید به آن توجه ویژه ای کرد، بخش های خدماتی نقش مهمی در ارزآوری و ایجاد اشتغال دارند.» با بسترسازی ها و برنامه ریزی هایی که در جهت جذب هر چه بیشتر گردشگر انجام شده است، شاهد رشد چشمگیری در این میزان بوده ایم و تا انتهای سال 98 چیزی حدود 9 میلیون گردشگر خارجی از کشور بازدید کرده بودند. این رشد بالای گردشگر با رشد تقاضا همسو است که یک جهش در تولید در جهت ترفیع این نیاز را می طلبد. (4)

نقش افزایش صادرات در جهش تولید

صادرات مولفه ای مهم در تحقق جهش تولید است. در شرایط کنونی که به دلیل تحریم های ظالمانه، کشور در شرایط ارزی وخیمی به سر می برد و معاملات ارزی با مشکل مواجه است، صادرات محصولات فرهنگی جزو معدود روش های باقی مانده در جهت ارزآوری است. از این رو تلاش شده است تا با تقویت و ایجاد زیرساخت های تجاری و راه اندازی پایانه های صادراتی، گام های موثری در راستای ارتقای جهش تولید برداشته و کشور به جای یک وارد کننده به صادر کننده ای قدر مبدل شود.

از جمله تمهیدات اندیشه شده برای سوق دادن صاحبان مشاغل و سرمایه گذارن، تسهیل مراحل اعطای وام بوده است، تا افراد به توسعه ی کسب و کار خویش و روی آوردن به صادرات ترغیب کند. از دیگر تمهیدات اندیشده شده در این راستا، می توان به برگزاری نمایشگاه محصولات فرهنگی، بر محور توانمندی های موجود، در جهت ایجاد فرصت های بازاریابی، ایجاد رقابت و ارائه ی فرصت به نمایش گذاشتن و دیده شدن، اشاره کرد. (5)

نقش فرهنگ و تولیدات فرهنگی در جهش تولید

با توجه به سیاست گذاری های صورت گرفته در راستای جهش تولید برای سال جاری، لازم است تا همه ی ارکان جامعه در راستای تحقق این شعار گام بردارند. از این رو عرصه ی فرهنگی که به نوعی زیر بنای سایر عرصه ها تلقی می شود، از جایگاه مهمی برخوردار است و باید مورد عنایت ویژه ای قرار بگیرد.

علاوه بر این ها نمی توان همسو شدن این دو امر، یعنی افزایش تولیدات فرهنگی و تاثیر آن در جهش تولید، و نقش آن دو در افزایش اشتغال و ایجاد فرصت های شغلی را کتمان کرد. از همین رو تلاش های فراوانی صورت گرفته تا این مهم هر چه بیشتر به تحقق بپیوندد. تمرکز بر ایجاد بازار فرهنگ و هنر در راستای جهش تولید، با توجه به نقش و جایگاه فضای مجازی در حوزه فرهنگ و هنر و رسانه، برنامه ریزی در راستای گفتگوی های فرهنگی و هنری در جهت تعامل بیشتر و نزدیک تر با اصحاب فرهنگ و هنر و مراکز و موسسات فرهنگی و هنری و رسانه ای از جمله اولویت ها و سایست های کاری کلان در سال 99 است.

از این رو تلاش در جهت ایجاد و حمایت از مراکز و موسسات فرهنگی و هنری در سطح کشور به خصوص مناطق کمتر توسعه یافته، استمرار برگزاری رویدادهای ملی و کشوری با تاکید بر تمرکززدایی برنامه های استانی در شهرستان ها، برون سپاری فعالیت ها و مجتمع های فرهنگی هنری به مراکز و موسسات فرهنگی و هنری و تاکید بر نقش و اهمیت ویژه آموزش هنر در سطح کشور به ویژه در مناطق کمتر برخوردار از دیگر سیاست های کاری در سال جاری است. (6) و (7)

نقش افزایش تولیدات فرهنگی و جهش تولید بر کاهش آسیب های اجتماعی

اگر بخواهیم عمیق تر به این موضوع بیاندیشیم خواهیم دید که کل پروسه ی بستر سازی توریسم، جذب گردشگر، افزایش تولید محصولات فرهنگی، افزایش صادرات، جهش در تولید و...، همه و همه در یک راستا تلاش می کنند و درون مایه ی مستتر و مشترکی دارند که آن هم کاهش آسیب های اجتماعی است.

یکی از مباحثی که همیشه مورد بحث بوده، مبحث پیشگیری قبل از وقوع حادثه است. امروزه و با توجه به شرایط به وجود آمده، قشر عظیمی از جامعه درگیر مسائل اجتماعی اجتناب ناپذیری شده است که منجر به آسیب های بعضا جبران ناپذیری هم شده است. ولی مسئله اینجاست که چرا باید اجازه داد تا اوضاع به این اندازه وخیم شود و چرا نباید از عوامل پیشگیرانه استفاده کرد؟

هنر و مباحث فرهنگی، از عواملی هستند که در کاهش تنش ها و آسیب های اجتماعی نقش بسزایی دارند و موجب پیشگیری از وقوع بسیاری از سوانح می شوند. شاید ابتدایی ترین نقشی که می توان برای هنر و هنرمند قائل شد، نقش نصیحت محور باشد. هنر در ذات آدمی همیشه مورد تحسین است و هنرمند شایسته ی احترام. پس چرا نباید از این ظرفیت در جهت هدایت افراد به مسیر درست بهره برد؟

از جمله دیگر آسیب هایی که امروز گریبان جامعه را گرفته، مباحث مربوط به وضعیت اقتصادی است. نابرابری درآمدی و نابرابری اقتصادی جامعه، منجر به ایجاد شکاف و فاصله طبقاتی شده است که نتیجه آن به تقسیم جامعه به دو طبقه فرادست و فرودست منجر شده است.

افراد در سطح پایین جامعه برای پر کردن شکاف طبقاتی از طریق عامل روانی به نام «حسادت» دست به جرم می زنند. همین شرایط اقتصادی منجر به افزایش نرخ بیکاری شده است، که خود باعث فقر، اختلافات خانوادگی، اعتیاد و... می شود.

گفتنی ها در این وادی بسیار است و خارج از حوصله ولی به قدری گفته شده تا به اهمیت موضوعات فرهنگی در جلوگیری از پیدایش این آسیب ها پی برده شود. توجه به مسائلی که در ابتدا بیان شد به خوبی می تواند زمینه ی ایجاد آسیب هایی مانند مشکلات اقتصادی، بیکاری، فقر و اعتیاد را از بین ببرد و جامعه را به سمت هرچه پویا تر شدن سوق دهد. (8)

جمع بندی و نتیجه گیری

اقتصاد ایران طی سال های متمادی همیشه وابسته به نفت و تک محصولی بوده است. علی رغم پتانسیل بالایی که در زمینه های مختلف در کشور وجود دارد، همیشه نسبت به آن ها کم لطفی صورت گرفته است. یکی از این ظرفیت ها، ظرفیت گردشگری است که می تواند با توجه به بسته شدن راه درآمد زایی نفتی، ورق را برای ایران برگرداند و اقتصاد را از تک محصولی بودن نجات دهد.

برای رسیدن به این هدف می بایست زمینه سازی های لازم به خوبی صورت گیرد چرا که نه تنها در زمینه ی اقتصادی، بلکه در زمینه های فرهنگی و اجتماعی نیز می توان از فرصت به وجود آمده نهایت استفاده و بهره را برد.

پی نوشتها