ستايش خداوندى را كه در قرآن خود، مسجد را ياد كرد و درود و سلام، آن كس را كه به دستان خود مسجد و مقام خويش را بنا نمود و بر خاندان او كه رهروان بهترين و درست‌ترين راه‌ها هستند. عبادت و راز و نیاز با خداوند نیاز واقعی و فطری هر انسان و مکمل، بلکه مقوم شخصیت اوست.
گرچه عبادت در هر مکانی این نیاز روحی را به طور نسبی تأمین می کند، ولی این نیاز در مسجد و عبادتگاه بهتر و کامل‌تر تأمین می‌شود. در فرهنگ دینی، نام «مسجد» یادآور بندگی و کرنش در پیشگاه خداوند متعال است. «مسجد» یعنی جایگاه سجده، و سجده اوج عبادت و بندگی انسان برای خداست1.
مسجد پایگاه عروج انسان از خاک به افلاک است، بر این پایه، انسان بنا به فطرت خویش، معبد و مسجد را دوست می‌دارد و بدان عشق می‌ورزد. ائمه معصوم، در سخنان خویش، مسجد را آشیانه و پناهگاه مؤمن بر شمرده‌اند2.
پناهگاهی که انسان در آن از دغدغه و اضطراب فاصله می‌گیرد و به آرامش و سکون دست می‌یابد. امام صادق علیه السلام به مسلمانان سفارش می‌کند که هنگام رویارویی با مشکلات و اندوه‌های دنیوی، به نماز و مسجد پناه ببرند3.
از آغاز اسلام، از مسجد علاوه بر وظایف دینی و الهی، استفاده‌های دیگری نیز شده است. زیرا کار مسجد تنها عبادت نیست، مسجد به عنوان خانه خدا، در فقه اسلامی جایگاه ویژه‌ای دارد و برای آن احکام خاصی وضع شده است. مسجد جایگاه ارشاد و تبلیغ مسائل اسلامی است. مسجد پایگاه عمومی مسلمانان و محل حضور قشرهای گوناگون است.
مسجد خانه آشنایی با دردها و مشکلات اجتماعی و چاره اندیشی برای رفع آن‌ها است. از این رو جایگاه مناسبی برای تعاون اجتماعی مسلمانان و مشارکت آنان در رفع نارسایی‌های اجتماعی جامعه است. مسجد در جایگاه اصیل خود، یک الگوی ارزش‌گذاری است، و ارزش‌های فراموش شده در مسجد مطرح می‌شود4.
سید احمد سجادی
پی‌نوشت‌ها:
1) محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، تهران: دارالکتب الاسلامیه، 1362، ج 82، ص 164
2) میرزا حسین نوری، مستدرک الوسائل، قم، موسسه آل البیت(ع) لاحیاء التراث، 1414 ق، ج 3، ص 361
3) محمدبن الحسن، الحر العاملی، وسائل الشیعه، تهران: مکتبة الاسلامیه، 1403 ق، ج 5، ص 263 .
4) فضل بن حسن طبرسی، تفسیر مجمع البیان، ج 6، ص 465
